Biyobilimler ve biyoürünler

Filiz KARAOSMANOĞLU SÜRDÜRÜLEBİLİR YAŞAM

Gezegenimizde canlı-cansız öğeler, bitkiler, hayvanlar, mikroorganizmalarla, bilgisayar, kalem, telefon gibi eşyalarımızla, binalarımız ve taşıtlarımızla hep beraberiz. Hücrelerden oluşan canlıların ortak özelliği yaşamdır. Canlılar nefes alır, beslenir, büyür, ürer, hareket eder, hisseder ve değişikliklerden etkilenir. Gezegenden insanı çıkarınca, su ve kara ekosistemlerinde canlıların hepsi, biyoçeşitlilik yeşilde ve mavide yaşamlarını sürdürür. Bizler, üreterek ve tüketerek, canlı dünyada, cansızların miktarını artırarak, biyoçeşitlilik kaybına da neden olarak gıda ve sağlık sistemlerini çökertiyoruz. Ancak biz bu dünyada biyoçeşitlilik olmadan yaşayamayız. Biyoçeşitlilik kelimesindeki "Biyo”, Yunanca "Bios” kelimesinden gelir ve yaşam anlamındadır. Yaşam bilimleri, diğer deyişle biyobilimler canlıların yapısı ve davranışlarıyla ilgilenir. Antropoloji, biyoistatistik, biyokimya, biyomedikal, biyoloji, botanik, zooloji gibi. Biyoloji canlıların doğal süreçlerini incelerken, biyomedikal doğa bilimleri ilkelerinin tıbba uygulanmasıdır. "Biyo” kelimesini ekleyerek çok sayıda birleşik kelime yapabiliriz. Endüstride biyoyakıt, biyokimyasal, biyomalzeme, biyoelektrik, biyoısı dediğimizde hepsinin kökeni yaşamdır. Canlılardır. Hepsi biyorafineri ürünleridir. Uluslararası adlandırmadan Türkçemize izdüşüm ile biyokökenli ürünler, biyotemelli ürünler, biyoendüstriyel ürünler veya biyoürünler sözcüklerini tercih edebiliriz. Kimya endüstrisinde kimyasal ve enerji üretimi için hammaddeler aynıdır. Önce odun işlenerek kimyasallar üretilirken, ilk katı yakıt da odun oldu. Ardından kimya endüstrisinin hammaddeleri kömür, petrol, doğal gaz ve cevherler oldu. Fosil kökenli üretimler kirleticiler ve sera gazı salımları ile bizi bugünkü çevre ve iklim değişimi sorunlarına getirdi. Artık, giderek aslımıza dönme, biyokökenli ürünleri yaşamamıza daha fazla dâhil etme vakti. Burada mühim bir şerh bulunmakta.

Biyoraf ineriler etiği gereği, asla ve asla gıda ve yeme müdahale edemezler. Biyoraf ineriler alg üretimi, endüstriyel bitki tarımı, enerji tarımı, enerji ormancılığını artırarak ve atıkları girdi yaparak geleceğe ilerlemekte. Atık işleyen biyorafineriler döngüsel ekonomide ayrıcalıklı yere sahip iken, döngüsel biyoekonominin gücü artmakta. Biyokökenli ürünlerin biyobozunurlukları insan ve doğa sağlığı dostu önemli özelliklerinden biridir. Biyoürünler yeşil karbonlarıyla, karbon ticareti için de mühim. Pazarda mevcut bir geleneksel ürünün yanına ve/veya yerine biyoseçeneğini konumlandırmak hiç kolay değil. Yeşil lobi, destek, teşvik ve mevzuat gerekir. Günümüzde doğanın, yaşamın gücünü insana sunmak için biyobilimler, inovasyonun sınırları zorlarken, tüketiciye biyoürünleri artan pazar oranıyla sunmak için de hız var. Dünyamızı yeşil ve mavi toparlamak için uğraşırken, bu gidişatın dışında kalmamak gerek.

Tüm yazılarını göster