Geçtiğimiz hafta, uzun yıllar ülkesini yöneten, dünya politikasında çok önemli bir şahsiyet olarak ön plana çıkmış olan Kraliçe Elizabeth hayatını kaybetti. Oğlu III. Charles annesinden boşalan tahta oturdu. Kraliçe aynı zamanda İngiliz Milletler Topluluğu (Common Wealth) üyesi 14 ülkenin de kraliçesi vasfındaydı. Bildiğiniz gibi, Birleşik Krallık (BK); İngiltere; Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda‘dan oluşan üniter bir devlettir. Büyük Britanya (Great Britain) sadece İngiltere, İskoçya ve Galler’i ifade etmektedir. Biz gündelik hayatta genellikle İngiltere dediğimiz zaman bu yapıyı içine alan bir ülkeyi kastetmiş oluyoruz. Genel olarak baktığımızda, BK, GSYH sıralamasında dünyada 5’inci. İnsani gelişmişlik endeksine göre; dünyada 189 ülke arasında 13üncü, ekonomik serbestlik endeksine göre ise dünyada 177 ülke arasında 24. sırada. Küresel rekabetçilik açısından dünyadaki 141 ülke arasında 9uncu, iş yapma kolaylığı açısından dünyada 190 ülke arasında 8inci, dünya ihracatında 14üncü (%2,2 pay); dünya ithalatında 7. (%3,2 pay) sırada geliyor. Kamu borç stokunun GSYİH’ya oranı ve hane halkı borç stoku oldukça yüksek. Hane halkı tasarrufu geçmişten günümüze düşük düzeylerde seyrediyor. Sterlin, Brexit referandumu sonrasında değer kaybetti. Cari işlemler açığının hacmi de son yıllarda azalan seyir izlemesine rağmen büyük. Bunun başlıca sebebi büyük dış ticaret açığı. Covid-19 pandemisinin ülke ekonomisine derin etkileri oldu. Salgının ülkeyi etkilemesi ile birlikte ülke, son 11 yıldaki ilk ekonomik resesyonu yaşadı. 2021 yılında GSYİH baz etkisi ile %7,4 büyüdü. Bu oran İngiltere Merkez Bankası (Bank of England) tahminlerine göre II. Dünya Savaşı’ndan bu yana gözlenen en büyük yıllık GSYİH artışı.
Birleşik Krallık, 2021 yılında dünyaya 468 milyar dolar ihracat gerçekleştirdi. Ülkenin 2021 yılında dünyadan ithalatı 690 milyar dolar oldu. Ülkenin 2021 yılında bir önceki yıla göre ihracatı %18, ithalatı %9 arttı. Bazı istisnai haller dışında ülkenin dış ticareti sürekli açık verir durumda. 2021 yılında dış ticaret açığı önceki yıla göre %6,7 azalarak 222 milyar dolar oldu. Avrupa Birliği ile Birleşik Krallık arasında Brexit sonrası dönemde tesis edilecek yeni ticaret düzenine ilişkin taraflar arasında yürütülen müzakerelerde 24 Aralık 2020 tarihinde anlaşmaya varıldı. 1 Ocak 2021’de yürürlüğe giren anlaşmaya göre Birleşik Krallık, iş ve seyahat konularında anlaşmazlık olmaması için Avrupa Birliği kurallarını takip etmeye devam edecek. Anlaşma ile çoğu malın gümrüksüz ticareti garanti altına alındı. İklim değişikliği, enerji, güvenlik ve ulaşım gibi konularda işbirliği devam edecek. Birleşik Krallık, “Ready to Trade” sloganı ile Brexit sonrasında 13 ülke ile ticareti geliştirmeyi hedefliyor. “Ready to Trade” Ülkeleri: Türkiye, Meksika, Brezilya, Hindistan, Çin, ABD, Kanada, Avustralya, Singapur, Birleşik Arap Emirlikleri, Güney Afrika Cumhuriyeti, Güney Kore ve Japonya.
UNCTAD verilerine göre 2020 yılı itibarı ile Birleşik Krallık’a doğrudan yabancı yatırım akışı 19,7 milyar dolar (2019’da 45,5 milyar dolar), ülkedeki yabancı yatırım stoku ise 2,2 trilyon dolar. Ülke, yabancı yatırımcılar açısından en liberal ortamlardan birine sahip. Sermaye kontrolleri 1979 yılında, diğer AB ülkelerinden en az 10 yıl önce, ortadan kaldırıldı. Hükümetler 80’lerden beri yabancı yatırımları ülkeye çekmeye çalışıyor. Sermaye piyasalarının yapısı yabancı yatırımcıların yerel firmaları devralmalarına uygun şekilde oluşturulmuş durumda.
Birleşik Krallık'ın AB'den ayrılması ve AB ile bir serbest ticaret anlaşması akdetmesi neticesinde 1 Ocak 2021 tarihi itibarı ile ülkemiz ile AB arasındaki Gümrük Birliği, BK ile ilişkilerimizde geçerliliğini yitirdi. Türkiye ve Birleşik Krallık arasında 29 Aralık 2020 tarihinde bir serbest ticaret anlaşması imzalandı. 1 Ocak 2021 tarihinde işlerlik kazanan BK-Türkiye Serbest Ticaret Anlaşması, Gümrük Birliği ile getirilen kazanımları korudu, sanayi ürünlerinde gümrük vergilerini sıfırladı. Temel tarım ve işlenmiş tarım ürünlerinde AB ile mevcut tavizler ölçeklendirilerek yeni ticari ilişkimize yansıtıldı. Anlaşma ile ayrıca, aralarında çikolata, şekerleme, bisküvi, üzüm suları, gıda müstahzarları ile taze sebze ve meyvelerin de yer aldığı 90 civarında tarım ve işlenmiş tarım ürününde, Birleşik Krallık’ın değişen vergi yapısı uyarınca, AB ile mevcut düzenlemenin ötesine geçecek şekilde vergi muafiyeti elde edildi. Hizmet, yatırım, tarım ve işlenmiş tarım ürünlerinde yeni ticari ilişkiler geliştirilmesi konusunda mutabakat sağlandı.
Geleneksel olarak ülkemizin çok önemli bir ticaret ortağı olan Birleşik Krallık, Türkiye’nin dış ticaretinde fazla verdiği ülkelerden birisi. Birleşik Krallık ülkemizin 2021 yılı ihracatında Almanya ve ABD’den sonra 2. büyük pazar. Ülke, aynı dönemde ithalat gerçekleştirdiğimiz 12. önemli tedarikçi oldu. Türkiye-Birleşik Krallık dış ticaret hacmi 2021 yılında 19,3 milyar dolara ulaştı. 2021 yılında Birleşik Krallık’a ihracatımız 13,7 milyar dolar tutarında ve toplam ihracatımızdaki payı %6,1. 2021 yılında ülkeden ithalatımız 5,6 milyar dolar. BK’nın toplam ithalatımızdaki payı ise %2. Ülke ile dış ticaretimizde 2021 yılında yaklaşık 8,1 milyar dolar tutarında fazla söz konusu. Ayrıca, Birleşik Krallık, Ticaret Bakanlığı tarafından 2022-2023 dönemi için belirlenen “Hedef Ülkeler” arasında yer alıyor.