Brexit sonrasında Birleşik Krallık başarılı bir ticaret diplomasisi yürüterek 70 ülke ve Avrupa Birliği ile serbest ticaret anlaşması (STA) imzaladı. İngiliz hükümeti, 2022 sonuna kadar ticaretinin yüzde seksenini kapsayan ülke ve ülke gruplarıyla STA yapmayı amaçlıyor. İngiltere’nin, ticaretinin altıda birini yaptığı en büyük ortağı ABD ile ticari ilişkilerinin ne şekilde devam edeceği merak konusuydu. Brexit sonrası İngiltere ABD'yle bir STA imzalamak istese de Washington'un buna çok sıcak bakmadığı ifade ediliyordu. Nitekim, Eylül ayında Biden ile görüşen Başbakan Boris Johnson, görüşmenin ardından, ABD yönetiminin şu anda dünya çapında STA'lar yapmadığını ancak buna rağmen yapılacak çok şeyler olduğuna inandığını ifade etti ve, "Yapmak istediğimiz şey, ticarette sağlam, kademeli adımlar atmak." dedi. İki ülkenin artık ayrı bir ticaret anlaşması yerine USMCA olarak bilinen ABD, Meksika ve Kanada arasındaki mevcut ticaret anlaşmasına dahil olmak için pazarlık yapmayı düşündüğü de bu görüşmenin ardından bazı kaynaklarca belirtilmişti.
Geçtiğimiz hafta, Birleşik Krallık’ın Avrupa Birliği’nden ayrılmasından bu yana sıfırdan müzakere ettiği ilk anlaşma olan “Birleşik Krallık-Avustralya Serbest Ticaret Anlaşması” imzalandı. Anlaşmanın Birleşik Krallık ile Avustralya arasındaki ticareti %53 oranında artırması, Birleşik Krallık ekonomisine 2.3 milyar sterlin değerinde katkı sağlaması ve uzun vadede hanehalkı maaşlarına 900 milyon sterlin eklemesi bekleniyor. Birleşik Krallık’ın her bölgesi ve ülkesindeki işletmeler, Avustralya’ya İngiliz mal ve hizmetlerini satmak için yeni fırsatlardan faydalanabilecek. Bunların yanında anlaşma Trans-Pasifik Ortaklığı içerisinde yer alan 11 ülkeyle daha yakın ilişkiler kurma ve bunlara katılma yolunda da önemli bir adım olacak. Avustralya’ya yapılan ihracat halihazırda zaten Birleşik Krallık’ta 100 binden fazla kişinin istihdamını destekliyor. Avustralya’nın ithalat talebinin önümüzdeki on yılda reel olarak %30 artması bekleniyor.
Birleşik Krallık Uluslararası Ticaret Bakanlığı’nın anlaşmanın sağlayacağı faydalara yönelik yayınladığı belgeye göre anlaşma, hizmet şirketlerine Avustralya pazarına erişim sağlanması konusunda daha önce Avustralya’nın hiç olmadığı kadar kolaylık sunuyor. Birleşik Krallık yatırımcıları Avustralya ekonomisine garanti altına alınmış haklar kapsamında daha kolay yatırım yapabilecekler. Yatırımların büyük kısmının Avustralya Yabancı Yatırım İnceleme Kurulu tarafından incelenmesine ihtiyaç duyulmayacak.
İş seyahati daha fazla ticaret ve yatırım için en fazla katkı sağlayan unsurlardan birisi. Birleşik Krallık’taki hizmet tedarikçileri, ilk kez Avustralya’nın değişen nitelikli meslek listesine tabi olmaksızın Avustralya’da çalışma vizesine erişebilecekler. Avustralya şimdiye kadar hiçbir ülkeye bir ticaret anlaşmasında bunu teklif etmemişti. Bu şekilde İngiliz işletmeciler uzun vadeli planlarını geliştirebilecekler.
Anlaşmayla birlikte Birleşik Krallık’tan Avustralya’ya yapılan tüm ihracatlardaki tarifeler kaldırılacak. Otomobil, İskoç viskisi, kaşmir gibi ikonik ürünler Avustralya’ya daha ucuza satılabilecek. Esnek menşe kuralları, Birleşik Krallık’taki işletmelerin bazı ithal parça ve malzemeler kullansalar bile Avustralya’ya gümrük vergisiz satış yapma olanağı sağlayacak.
Genel hareketlilik paketinin bir parçası olarak 18-35 yaşları arasındaki İngilizler, Avustralya’da 3 yıla kadar Tatilde Çalışma Vizesi ile seyahat edebilecek ve çalışabilecekler. Bu iki ülke arasındaki insanlar arasındaki ve kültürel bağların derinleşmesine katkı sağlayacak. Ayrıca Avustralya 21-45 yaş arasındaki mezun Birleşik Krallık vatandaşları için kariyerlerinin ilk/erken dönemlerinde işyeri değişikliklerine izin veren iki yeni pilot vize uygulamasına başlayacak.
Anlaşma İngiliz teknolojisi, yaratıcı endüstriler, finans, telekomünikasyon ve diğer birçok sektör de dahil olmak üzere Birleşik Krallık firmalarının Avustralya ile dijital ticaret yapmaları için daha fazla fırsat sunuyor. Her iki ülke de kişisel verilerin korunmasını yasal kontratlarla taahhüt ederek İngiliz işletmelerinin müşterilere birçok ürün ve hizmet sağlaması için gerekli olan serbest veri akışını güvence altına alacak. Birçok firma Avustralya’da sunucu kurma maliyetinden kurtulacak. Elektronik sözleşme ve imzaların kullanılmasıyla işler kolaylaşacak. İşletmeler, değerli fikri mülkiyet haklarının korunması konusunda emin olacaklardır. Anlaşma, Telekom şirketlerinin Avustralya’ya adil erişimini garanti ediyor. 5G ve siber güvenlik konusunda daha fazla iş birliği imkânı sağlıyor.
Jacob’s Creek ve Hardys şarapları, Tim Tams, mayo, sörf tahtaları ve botlar gibi Avustralya’nın gözde ürünlerindeki Birleşik Krallık tarifelerinin kaldırılması, İngiliz tüketicilerin tercihlerin bu ürünlere talebini artırabilecek. İngiliz üreticiler, daha rekabetçi olmalarını ve işlerini büyütmelerini sağlayacak hidrolik güç motorları ve basınç düşürücü valfler gibi önemli Avustralya makine parçalarına daha ucuz erişimden faydalanabilecekler.
Anlaşma, Birleşik Krallık genelinde halihazırda Avustralya’ya mal ihraç eden 13 binden fazla KOBİ’nin karşılaştığı bürokrasiyi azaltacak. Gümrük makamları, şartların yerine getirilmesi halinde tüm malları 48 saat içinde serbest bırakacak. Bu süre hızlı kargo kolileri ve gıda gibi bozulabilir mallar için 6 saat olacak. KOBİ’ler, işletmeler için özel web sitelerinden ve Avustralya ile ticaret yapmalarına yardımcı olacak bilgilerden faydalanabilecek. Tüm sektörlerden ve bölgelerden işletmeler, modern dijital ticaret sistemlerinin ve dijital belgelerin kullanımından yararlanarak zamandan ve paradan tasarruf edecek.
İngiliz şirketleri artık Avustralya Hükümeti ile yapılacak sözleşmeler için Avustralyalı şirketlerle eşit şartlarda yılda yaklaşık 10 milyar sterlin değerinde teklif verebilecek. Bu, Avustralya’nın bir serbest ticaret anlaşmasında şimdiye kadar verdiği en önemli erişim seviyesi. Birleşik Krallık’taki işletmeler demiryolu inşaatları ve yol iyileştirmeleri gibi büyük altyapı projelerindeki sözleşmelerin yanı sıra anlaşma kapsamındaki Avustralya devlet kurumları tarafından satın alınan finansal ve ticari hizmetler için yasal olarak garantili teklif verme fırsatına sahip olacaklar. Örnek vermek gerekirse Birleşik Krallık demiryolu işletmelerinin Avustralya'da yatırım yaparken ya da faaliyet gösterirken kota, haksız muamele gibi herhangi bir nicel kısıtlamayla karşı karşıya kalmasının önüne geçilmiş olacak. Ayrıca vagonlar, hat demirbaşları ve bağlantı parçaları ile trafik sinyalizasyon ekipmanı dahil olmak üzere demiryolu ile ilgili mallardan tüm tarifeler kaldırılacak.
Anlaşma iklim değişikliğiyle mücadele, İngiliz sanayisini baltalayan ve zarar veren haksız ticaret uygulamaları gibi zorluklarda yüksek standartları destekleyerek iş birliğini teşvik edecek. Örnek olarak anlaşmanın Birleşik Krallık’ın rüzgar türbini kanatları ve elektrikli araç ihracatı üzerindeki tarifeleri (önceden %5) düşürmesi düşük karbonlu ekonomiyi büyütmek için fırsatlar yaratıyor.
Avustralya, İngiliz ihracatçılar ve yatırımcılar için 8.4 trilyon sterlin değerinde 11 pazara kapı açacak olan Trans-Pasifik Ortaklığı’na Birleşik Krallık üyeliğini güçlü bir şekilde destekliyor. Avustralya’nın 2050 yılına kadar ilk 10 küresel ekonomiden biri olması bekleniyor. Bu bölgedeki ticaret fırsatlarına erken erişim, Birleşik Krallık’taki ihracatçıların bu büyüyen pazarlara kolay erişimini güvence altına alacak.
Birleşik Krallık ve Avustralya adalet, serbest girişim ve hukukun üstünlüğüne ortak olarak inanan yakın müttefikler. Anlaşma’nın AUKUS (Avustralya'nın ABD ve İngiltere ile imzaladığı güvenlik paktı) ve Temiz Teknoloji Ortaklığı gibi işbirlikleri tarafından güçlendirilen derin ilişkinin üzerine inşa edildiği de göz önünde bulundurulursa bunun bir serbest ticaret anlaşmasından çok öte, siyasi, ekonomik ve stratejik bir işbirliği olduğu ve Asya-Pasifikteki güç dengelerine de önemli etkisi olacağını söyleyebiliriz.