• Çalışma çağındaki nüfus son bir yılda 1.1 milyon arttı.
• Bu 1.1 milyon kişinin teorik olarak hiçbiri işgücü piyasasına girmedi.
• Daha önce çalışmakta olan 3 milyon kişi de ağırlıkla iş olanağını yitirdiği için işgücü piyasasından çıktı.
• Ve işgücüne dahil olmayanlar bir yılda 4.1 milyon kişi artmış oldu.
• 4.1 milyonun sayısal izahı bu, ekonomik izahı bekleniyor.
Türkiye'de işsizlikle ilgili olarak özetle hep şu söylenir:
"Yılda bir milyon kişiye iş yaratmalıyız ki işsizlik artmasın."
Kurumsal olmayan 15 yaş üstü nüfus yılda üç aşağı beş yukarı bir milyon kişi artış gösterir. Yani her yıl nüfusumuza iş isteyen bir milyon kişi daha katılır. Türkiye ekonomisi de yılda bir milyon dolayında kişiye iş sahası açabilirse işsiz sayımız sabit kalacak demektir.
Bu hesap, çalışma çağına gelen nüfusun iş isteyeceği varsayımına dayanıyor tabii ki. Normali de budur zaten; çalışma çağına gelen bir milyon kişi doğal olarak iş arayacak, yani işgücüne katılmak isteyecektir.
Ama ya tersi olursa!
Ama ya bu yıl olduğu gibi insanlar çalışmaktan adeta köşe bucak kaçıyor gibi bir durum ortaya çıkarsa!
Bunu nasıl izah edeceğiz ya da izah edebilecek miyiz?
Vatandaş çalışmak istemiyor mu?
Daha önce de kaç kez yazdık. Ama bıkmadan, usanmadan yazmaya devam edeceğiz. TÜİK'in resmi verilerini aktararak soralım...
Bakın nisan ayı itibarıyla son bir yılda çalışma çağına giren 15 yaş üstü kurumsal olmayan nüfus 1.1 milyon kişi artmış. İşgücünün de 1.1 milyonla uyumlu bir artış göstermesi beklenir. Bu 1.1 milyon kişinin bir kısmı iş bulur istihdama kaydedilir, iş bulamayan işsizler arasına katılır. Ama işgücü normalde 1.1 milyon dolayında artar.
Ama bakıyorsunuz, işgücünde artış bir yana son bir yılda tam 3 milyon kişi azalma olmuş.
İşgücündeki bu 3 milyonluk azalmanın 2.6 milyon kadarı istihdamdaki düşüşten, yaklaşık 400 bini de işsiz sayısındaki gerilemeden kaynaklanmış.
İşgücü istatistikleri de bir çeşit bilanço sayılır; dengelenmesi gerekir. Yani soru şu; nüfus artarken işgücü düştüğüne göre buna yol açan hareket hangi kalemde?
Yanıt basit; işgücüne dahil olmayanlardaki artışta...
İnsanlar çok çeşitli nedenlerle işgücüne dahil olmak istemeyebilir ama bunun makul düzeyde olması gerekir. Örneğin geçen yıl nisanda bir önceki yıla göre nüfus 742 bin artarken, bu kişilerin 436 bini işgücüne katılmamış.
2015-2019 döneminde de nüfus her yıl ortalama 893 bin kişi artarken bu kişilerin 168 bini işgücüne katılmak istememiş. Bu da gayet normal.
Bu yıla geliyoruz; nisan itibarıyla nüfus bir yılda 1.1 milyon artmış, işgücüne dahil olmayanların sayısında ise, sıkı durun, tam 4.1 milyon artış olmuş.
İzah edilebilir mi, edilebilirse nasıl?
Nüfusun 1.1 milyon arttığı bir dönemde işgücüne dahil olmayanların 4.1 milyon artmasını nasıl izah edeceğiz?
Nüfus 1.1 milyon artmış, bu insanların hiçbiri işgücüne katılmadığı gibi daha önce işgücünde olan 3 milyon da "Ben artık çalışmak istemiyorum" demiş! Sayıların söylediği bu!
Bunu korona ile, insanların korona yüzünden işgücü piyasasından çıkması ya da iş aramaktan vazgeçmesi ile izah etmek mümkün mü?
4 milyonun detayı
İşgücüne dahil olmayanların ağırlıkla iş bulma umudunu yitirenler yüzünden arttığı düşünülür. Ama gerçek pek de öyle görünmüyor.
TÜİK'in açıkladığı işgücüne dahil olmama nedenleri arasında dikkat çekici kalemler var. Son bir yılda iş bulma umudu olmadığı için iş aramayanların sayısı 757 bin kişi artmış. Ancak daha yüksek artış gösteren kalemler söz konusu. Örneğin iş aramayıp çalışmaya hazır kişileri gösteren "diğer" kalemi. Bu durumda olanların sayısı bir yılda 1.4 milyon artmış.
Ayrıca ailevi ve kişisel nedenler ve bunun dışındaki diğer nedenlerle iş aramayanların sayısında bir yılda 1.2 milyon artış olmuş.
Çalışamaz halde olanların sayısındaki yıllık artış 962 bini bulmuş.
Bu sayılar daha önce de bu yılkine yakın düzeyde artmış olsaydı normaldi de bu yılki artışlarda büyük bir hızlanma var.
İşgücüne dahil olmayanların sayısındaki anormal artış yalnızca nisana özgü değil. Bu tuhaflık geçen yıl sonunda başladı ve her ay daha da belirginleşerek devam ediyor. Kamuoyu da bu durum için bir izahat bekliyor.