Dünya Bankası 2020 yılında 21.4 milyar dolar iklim finansmanı sağladı. Buna rağmen uzmanlar, bankanın 2021-2025 için yayınladığı İklim Değişikliği Eylem Planı kapsamında fosil yakıt finansmanına somut bir kısıtlama getirmediğini ifade ediyorlar.
Avrupa Yatırım Bankası 2021 yılının sonu itibariyle tüm fosil yakıt projelerini yatırım kapsamı dışında bırakacağını açıkladı. Dünya Bankası ise, 2021-2025 için yayınladığı İklim Değişikli Eylem Planı kapsamında fosil yakıt finansmanına somut bir kısıtlama getirmiyor.
Dünya Bankası son beş yıl içinde iklim krizi ile mücadele için 83 milyar dolar iklim finansmanı sağladı. Banka’nın 2020 yılında gerçekleştirdiği iklim finansmanı ise 21.4 milyar dolar olarak gerçekleştirildi. Banka, beş yıllık planı kapsamında, gelişmekte olan ülkelerin kömürden çıkışını ve karbon emisyonlarını azaltmayı destekleyeceğine yer vermiş; fakat, fosil yakıt projelerine sunduğu finansmanın tamamını durdurmadığı için eleştirilere maruz kalmıştı. Dünya Bankası Başkanı David Malpass ise bankanın emisyonlara en çok katkıda bulunan enerji, gıda sistemleri, ulaşım ve üretim alanlarında “dönüştürücü” yatırımları destekleyeceğini ve kömürden uzaklaşmak isteyen ülkelere verilen desteği artıracağını açıklamıştı. Uzmanlar, planın, Banka'nın iklim değişikliğinin aciliyeti ve enerji dönüşümü ihtiyacı konusundaki kendi söylemiyle uyuşmadığını; bunun yerine, gelişmekte olan ülkeleri kirliliğe ve israfa neden maruz bıraktığını belirtiyor.
Uluslararası Sürdürülebilir Kalkınma Enstitüsü'nün bulgularından elde edilen yeni bir analize göre, 2017- 19 yılları arasında gelişmekte olan ülkelerdeki doğal gaz projeleri için G20 ve Çok Tarafl ı Kalkınma Bankalarının sağladığı kamu finansmanının yüzde 12’si Dünya Bankası kaynaklı olarak gerçekleşmiş durumda. Öte yandan, Urgevald tarafından yayınlanan bir başka analiz, Paris Anlaşması'nın kabulünden bu yana Dünya Bankası’nın fosil yakıt projeleri için sağladığı finansmanın 30'dan fazla ülkede 12 milyar doları aştığını ortaya koyuyor.
Türkiye'den ve dünyadan uzmanlar Dünya Bankası’nın yeni eylem planının beklentileri karşılamadığını belirtirken, finans sektörünün düşük karbon ekonomisine geçiş sürecindeki dönüştürücü rolünü şu yorumlarla ortaya koyuyorlar:
ÜLKELERİ ATIL VARLIKLARA BAĞIMLI KILIYOR
Friends of the Earth ABD, Uluslarası Politika Kampanyacısı, Luisa Galvao, “Dünya Bankası Grubu'nun fosil yakıtların aşamalı olarak kullanımdan kaldırılmasına yönelik seçici yaklaşımı, bir yangına aynı anda hem su hem de benzin dökmek kadar etkili. Paris Anlaşması’na uyumla ilgili olarak çok uzak tarihleri işaret etmesi, bu Planı hem bilim hem de adalet ölçütlerinde başarısız kılıyor. İklim Değişikliği Eylem Planı, Dünya Bankası Grubu'nun desteklemekle yükümlü olduğu ülkeleri ve toplulukları, giderek daha pahalı ve değişken enerji fiyatları nedeniyle kullanılamayacak altyapıya ve atıl varlıklara bağılı kılıyor. Aynı zamanda hastalıklara, fosil yakıt kullanımının riskleri ve zararlarıyla yüz yüze kalınmasına, insanların yerinden edilmesine ve geç kalınmış, adaletsiz bir dönüşüme neden olacak” diyor.
BANKA, NEYİN ‘İKLİM FİNANSMANI’ SAYILDIĞI KONUSUNDA ŞEFFAF DEĞİL
“Dünya Bankası, fosil yakıtları karlı hale getiren politika reformlarını zorlamaktan vazgeçmeli” ifadesini kullanan Urgewald Kıdemli Danışmanı Heike Mainhardt, “Dünya Bankası'nın vergi indirimleri ve daha yüksek enerji tarifeleri de dahil olmak üzere politika reformları, dünya genelinde fosil yakıt yatırımlarını yönlendiriyor. Eylem Planı, Banka'nın politika temelli kredileri kapsamında fosil yakıt yatırım teşviklerini ele almıyorsa, iklim değişikliğini ele almak için anlamlı bir plan değildir. Banka, neyin ‘iklim finansmanı’ sayıldığı konusunda şeffaf değil” yorumlarını yapıyor.
GAZ DESTEĞİ İÇİN KAPIYI AÇIK BIRAKIYOR
Oil Change International Araştırma Analisti Bronwen Tucker ise "Dünya Bankası Grubu, finansmanını ilk olarak 2017'de Paris Anlaşması ile uyumlu hale getirme taahhüdünde bulundu ve 2021'de hala bunun gerçekleşmesini bekliyoruz. Yeni Plan, nasıl inceleneceğine dair çok net olmayan bir dille büyük ölçekli gaz desteği için kapıyı açık bırakıyor. Banka'nın petrol, gaz ve kömüre yönelik desteği nasıl sonlandıracağına dair bir taahhüt getirmiyor” yorumlarını yapıyor.
DÜNYA BANKASI UYGULAMALARI TÜRKİYE’NİN PARİS ANLAŞMASI HEDEFL ERİNE UYUMU İÇİN ÖNEMLİ
Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği (SEFİA) Direktörü, Bengisu Özenç, “İklim değişikliği ile mücadele orta vadeye öteleyemeyeceğimiz kadar acil bir alan. Bu mücadele, mevcut sistemin tüm alanlarda köklü değişimini gerektiriyor. Bu dönüşüme finans sektör de dahil. Uluslararası finansın dönüştürücü gücü, özellikle Türkiye gibi tasarruf açığı olan ülkelerde daha da öne çıkıyor, yatırımlarının şekillenmesinde önemli bir rol oynuyor. Finansal akımlarda belirli bir ivmenin yakalandığı bu dönemde Dünya Bankası’nın da daha net hedefl er ve tutarlı önlemlerle bu ivmeyi güçlendirmesi, Türkiye’nin Paris Anlaşması hedefl eriyle uyumlu bir eylem planına geçebilmesini destekleyecektir" diyor.