Yücel UYGUN
“İnsanlara gemi yaptırmanın yolu onlara marangozluk öğretip görev ve programlar vermek değil, engin denizlerin özlemini aşılamaktır.”
Antoine de Saint-Exupéry
İş dünyasında büyük bir resme sahip olmak, çalışanın sürdürülebilir başarı gösterebilmesi için en önemli unsurların başında gelir. Büyük resme sahip vizyon sahibi bir lider/çalışan, bu özelliği sayesinde, günlük iş yaşamında herhangi bir sorunla karşılaştığında, ‘büyük resim zırhı’ sayesinde, problemleri daha kolay atlatır ve diğerlerine göre daha çabuk ayağa kalkar. Aynı zamanda çalışanların üstün hedeflere sahip olması, içsel motivasyon sağlamanın da en önemli unsurları arasında yer alır. (Eğitimlerimde, katılımcıların en çok merak ettiği konu başlıklarından biri genelde ‘içsel motivasyon’ oluyor.) Bu sebepten hedefleri belirgin, hayata dair büyük resmi oluşmuş bir çalışan, iş dünyasında motivasyonu yüksek kişiler arasında yerini koruyabilir.
Büyük resim, bireylerde değişik şekilde ortaya çıkabilir. Bazen bir kitap, bir eğitim, bir söz veya etkin bir lider, çalışanın büyük resminin oluşmasında büyük rol oynayabilir. (Çalışanın geçmişindeki tecrübeleri ve başarı hikâyeleri de büyük resmin oluşmasında hızlandırıcı bir unsurdur.) Merak duygusu yüksek, büyük resmiyle hareket eden vizyon sahibi lider, bir ekibin başına gelebilecek en güzel şeylerden biridir. Yeteneklerinin farkında olan, kendisini iyi tanıyan/yöneten vizyon sahibi bir lider, ekibindeki bireyleri tanımak için daha çok çaba gösterir. Liderin bu tutumu, hem kişiye özel bir yönetim tarzı uygulaması hem de ekipte büyük resim oluşturması açısından çok önemli bir yaklaşımdır…
Liderin, bir ekipte büyük resim oluşturabilmesi için özellikle dikkat etmesi gereken başlıca unsurlar aşağıdaki gibidir:
Liderin başarı ve başarısızlık örnekleri
Bilindiği üzere, iş dünyasında belirli bir konuma ulaşmış insanların geçmişleri, başarısızlık örnekleri ve düşüp kalkmalarla doludur. Yılmazlık duygusu sayesinde, pes etmeden istedikleri noktaya ulaşmışlarıdır. Düşüp kalkmaları fırsata çevirebilen bir çalışan, gelecekte yeteneğinin gelişimi için önemli bir fırsat oluşturmuş olur. Bu sebepten liderin, geçmişte yaşadığı bu örnekleri çalışanlarına anlatmakta imtina etmemesi gerekir. Ayrıca lider, tüm bunların yanında tabii ki, geçmişte edindiği başarı örneklerini de -yöntemleriyle birlikte- ekibiyle paylaşmalıdır.
İyi bir hikâye anlatıcısı olmak
Şüphesiz ki insan yaşamında hikâyelerin önemli bir yeri vardır. Bir hikâye dahi, insanın bakış açısını ve yaşamını değiştirebilecek güce sahiptir. Ayrıca hikâyelerin çalışanları birleştirici bir etkisi de vardır. Liderin, vizyon, değerler, çalışmanın gücü vb. konularda hikâye/mitoloji repertuvarının geniş olması çalışmalarında önemli faydalar sağlayacaktır.
Kariyer planlaması
Lider, aynı zamanda iyi bir kariyer planlayıcısıdır. Önceliği karşıdakine veren kişidir. Lider, çalışanlarıyla oluşturduğu sohbet ortamlarında “Gelecekte nerede olmak istiyorsun, nasıl bir plan yaptın, sana nasıl destek olabilirim?” vb. sorularla onların içindeki potansiyelin ortaya çıkmasına yardımcı olur. Ve gerçek bir liderin en önemli özeliklerinden biridir bu.
Ulaşılabilir hedefler sunmak
Lider, -zor ama- ulaşılabilir hedefler belirler. Ve çalışanları, hedefe ulaşmaları konusunda cesaretlendirir. Ve onları takdir eder. Hedeflerimize ulaştıkça, içsel motivasyonumuz yükselir. Çalışanların her geçen gün bir adım dahi olsa ileri gitmeleri, mesleki ün geliştirmeleri açısından da önemlidir. Ve unutmamamız gerekir ki, ancak uzun vadede oluşturduğumuz başarılar kalıcıdır.
Ayrıca etkin bir lider, ekibiyle gerçekleştirdiği toplantılarda -her fırsat bulduğunda- ‘ekip olarak gelecekte nereye ulaşacaklar, ortaya çıkan riskleri nasıl bertaraf edecekler?’ vb. vizyon konuşmalarını gerçekçi bir şekilde yapmalıdır; onlara tutku aşılamalıdır. Tutku sahibi olmak, başarılı bir lideri diğerlerinden ayıran önemli özelliklerden biridir.
Süreci eğitimlerle taçlandırmak
Lider, aynı zamanda iyi bir öğretmendir. Personelinin sürekli gelişimi için çaba gösterir. Gerek tecrübelerini gerekse yeni öğrendiği bilgileri, personeli ile içten bir şekilde paylaşır. Bu sebepten de liderin, iyi bir okuyucu olması gerekir. Sürekli gelişim halinde olan ve takdir edilen bir çalışanın, ilgili işletmeye bağlılığı da yüksek olacaktır. Günümüzde birçok şirkette personel sirkülasyonu vardır. Bunu çözmenin en önemli yöntemlerinden biri, yöneticilerin etkin liderlik konularında, eğitimler veya diğer farklı yöntemlerle kendilerini geliştirmeleri ve liderlerin, çalışanların kendilerini değerli hissedeceği atmosferi oluşturmalarıdır.
Yukarıdaki maddeler, bir liderin/ekibin sürdürülebilir başarı gösterebilmesi için son derece önemlidir. Ve liderin, ekibinde büyük resim oluşturabilmesi için öncelikle kendi büyük resminin oluşmuş olması gerekir. Büyük resmi oluşmuş bir ekip, gözetim altında olmadan da performans gösterir ve engeller karşısında ‘savaşçı’ bir ruha sahip olur.