30 Haziran 2022 tarihli DÜNYA gazetesinde yayımlanan “BDDK Tarafından Türk Lirası Kredi Kullanımı İçin Getirilen Döviz Varlığı Sınırı” başlıklı yazımızda açıklandığı üzere; Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) 24 Haziran 2022 tarihinde aldığı ve aynı gün internet sitesinden duyurduğu 10250 sayılı Kararıyla; bu Karar tarihinden sonra uygulanmak üzere, aksi yönde bir Kurul Kararı alıncaya kadar, Türk Lirası kredi kullanımlarına döviz varlığı sınırlaması getirmişti.
Anılan karara göre, 24 Haziran 2022 tarihinden itibaren;
Bankalar ve finansal kuruluşlar dışındaki, 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve ilgili düzenlemeler uyarınca bağımsız denetime tabi şirketlerin (Şirket) kredi başvurusu yaptıkları tarih itibarıyla yabancı para (YP) nakdi varlıklarının (altın dahil, efektif döviz ile bankalardaki YP mevduat) Türk Lirası (TL) karşılığının 15 milyon TL’nin üzerinde olması halinde; bu Şirketlerin YP nakdi varlıklarının, en güncel finansal tablolarına (konsolide finansal tablo hazırlama yükümlülüğü bulunan Şirketler için konsolide bilançolar/kar zarar tablolarına) göre
i- aktif toplamından veya
ii- son 1 yıllık net satış hasılatından,
büyük olanının yüzde 10’unu aşması durumunda, söz konusu Şirketlere TL cinsinden yeni bir nakdi ticari kredi kullandırılmayacaktı. Daha açık bir ifadeyle; TL kredi kullandırılmaması için;
şarttı ve bu 3 şartın birlikte var olması gerekmekteydi. Aksi takdirde bu şirketler TL kredi kullanabilirlerdi. Örneğin; bağımsız denetime tabi şirketlerden YP varlığı 15 milyon TL’yi aşanlar, bu tutarları aktif toplamının ya da son 1 yıllık net satış hasılatından büyük olanın % 10’unun altında ise TL cinsinden yeni kredi kullanabileceklerdi.
Bu Karar, yukarıda açıklandığı üzere; bağımsız denetime tabi olan şirketleri kapsamakta, bağımsız denetime tabi olmayan şirketleri kapsamamaktadır. Keza, gerçek kişiler ve şirketlerin gerçek kişi ortakları da bu Karar kapsamında değillerdir.
Öte yandan, yukarıdaki 3 şartın birden sağlanması nedeniyle kredi kullandırım sınırlaması kapsamına giren, ancak YP cinsinden kredi kullanması mümkün olmayan Şirketler için ise (esas itibariyle, döviz geliri olmayan Türkiye’de yerleşik kişiler yurt içinden döviz kredisi temin edemezler), bankaya kredi başvurusunda bulunduğu tarihten itibaren 3 aylık dönem içinde yabancı para net pozisyon açığı bulunduğunu
- Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yetkilendirilmiş bağımsız denetim kuruluşları tarafından en güncel finansal tabloları üzerinden yapılacak incelemeye göre tespit ettirmeleri ve
- Bu kuruluşlarca onaylanmış belgelerle bankaya başvurmaları,
şartıyla, bu Şirketlere yalnızca başvuru tarihini izleyen 3 aylık dönemdeki, söz konusu tespit edilen pozisyon açığı ile sınırlı olmak üzere TL cinsinden nakdi ticari kredi kullandırılabilecekti.
Öte andan, YP nakdi varlıklarının TL karşılığı 15 milyon TL’yi aşmayan şirketlerin, kredi başvuru tarihi itibarıyla,
- Mevcut YP nakdi varlıkları ile
- En güncel finansal tablolarına göre aktif toplamını ve son 1 yıllık net satış hasılatını bağımsız denetim kuruluşuna tespit ettirmeleri ve
- Kullanacakları kredinin vadesi boyunca YP nakdi varlıklarının TL karşılığının 15 milyon TL’yi aşmayacağını beyan ve taahhüt etmeleri,
şartıyla bu uygulamadan muaf tutulacaklar ve TL kredi kullanabileceklerdi.
Söz konusu beyan ve taahhüdün banka tarafından kontrolünün sağlanmasını teminen Şirketlerin her ayın ilk 10 iş günü içinde bir önceki ay sonu bilançosuna göre YP nakdi varlıklarının, aktif toplamının ve bir önceki ay sonu itibarıyla son 12 aylık net satış hasılatının güncel değerini bankaya iletmeleri gerekmekteydi.
Anılan karar uygulamasına yönelik olarak, BBDK’nın internet sitesinde 7 Temmuz 2022 tarihinde yayımlanan 10265 sayılı Duyuru’yla bazı kolaylıklar getirilmiş ve ayrıntılı düzenlemeler yapılmıştı.
Örneğin;
benimsenmişti.
Keza, bağımsız denetime tabi olduğu halde denetim yükümlülüğü ilk defa 2022 yılı sonunda başlayacak şirketlerin bu karar kapsamından muaf tutulması kabul edilmişti.
Öte yandan, Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu'na tabi finansal kiralama, faktoring ve finansman kuruluşlarının, 01.08.2022 tarihinden itibaren müşterilerine kullandıracakları TL cinsinden ticari nitelikli nakdi kredilerin de bu karar kapsamına dahil edilmesi kararlaştırılmıştı.
İlgili mevzuat uyarınca YP cinsinden kredi kullanması mümkün olmayan Şirketler için bankaya kredi başvurusunda bulunduğu tarihten itibaren 3 aylık dönem içinde yabancı para net pozisyon açığı bulunduğunu ve pozisyon açığı tutarını beyan etmeleri şartıyla, TL cinsinden nakdi ticari kredi kullandırılabilmesi kabul edilmiş ve pozisyon açığını belirten söz konusu beyanın doğruluğunun bağımsız denetim kuruluşları veya yeminli mali müşavirlerce onaylanarak bankaya belgelendirilebileceği benimsenmişti.
Bu kez, BDDK’nın internet sitesinde yayımlanan 21.10.2022 tarih ve 10389 sayılı Kararı ile kredilerde daha sıkılaştırıcı kararlar alınmış olup, anılan Karara göre;