Bir uçak yolculuğu
Dostlukları bir uçak yolculuğunda başlamış. Sabahın altısında New York’tan Florida’ya uçarken yan yana oturmuşlar. Kadın Baltimore’daki çocukluğunu anlatmış, adam Nijerya’da geçen çocukluğunu. Kariyerleri çocuklara ve ihtiyaç sahibi ailelere yardım ile geçmiş bu iki insan, yol boyu konuşmuş. Havaalanını terk ederken adam, kendisinden 30 yıl yaşlı kadına girmesi için kolunu uzatmış. Çünkü önlerinde çıkmaları gereken bir kaldırım varmış. Kadın gülerek reddetmiş ve “Sen kendi adımına dikkat et” demiş.
Dr. Philip Ozuah ve Dr. Ruth Levy Gottesman
Bu olay 2020 yılı başlarında geçmiş. Olayımızın kahramanı kadın, Dr. Ruth Levy Gottesman ve erkek, Dr. Philip Ozuah.
Dr. Philip Ozuah, A.B.D’de hekim, lider, yönetici, araştırmacı, öğretmen ve yazar olarak tanınıyor. Tıp eğitimini, doğduğu Nijerya’da, “Ibadan Üniversitesi”’nde almış. Daha sonra A.B.D.’ye gelmiş. Pediatrik stajını, ihtisasını ve doktora sonrası çalışmalarını University of Southern California School of Medicine ve Albert Einstein College of Medicine/Montefiore’de yapmış. Liderlik özellikleri dolayısıyla Albert Einstein School of Medicine’de yükselerek, Montefiore Health System’in “President” ve “CEO”su olmuş.
Montefiore Medicine sağlık sistemi 13 hastanesi, 300 ambulans servis yeri, 10 bin doktor ve 53 bin çalışanı ile dev bir kuruluş.
Dr. Ruth Levy Gottesman ise lisans derecesini Barnard College’dan, master ve Doktora derecelerini Columbia Üniversitesi Teachers College’dan almış. Mezun olur olmaz da 1968 yılında Bronx’taki Albert Einstein College of Medicine’da “Çocuk Değerlendirme ve Rehabilitasyon Merkezi’nde işe başlamış.(Children’s Evaluation and Rehabilitation Center). Burada öğrenme güçlüğü olanlar için “tarama, değerlendirme ve tedavi prosedürleri” geliştirmiş. Yetişkin Okuma-yazma programını (Adult Literacy Program )başlatmış. Öğrenme Güçlüğü Tedavisi Merkezini kurmuş. 2002 yılında Alper Einstein College of Medicine’nin (AECOM) Mütevelli Heyeti üyesi, 2007-2014 yılları arasında da Heyet’in Başkanı olarak görev yapmış. Aynı zamanda 2007 yılından beri de “Montefiore Health System”in Mütevelli Heyeti üyesi imiş.
Bu iki sağlık insanı da kariyerlerini New York şehrinin en yoksul ilçesinde sürdürmüşler. Bronx, vakitsiz doğum (Premature) vakalarında birinci ve sağlık sıralamasında 62 ilçe içinde 62’inci sırada yer alıyor. İşte böyle bir yerde savaşlarını vermişler.
Salgın
Bu uçak yolculuğundan bir kaç hafta geçmeden koronavirüs salgını dünyayı sarmaya başlamış. Dr. Gottesman ve eşi de bundan kaçamamışlar, hastalığa yakalanmışlar. Dr. Ozuah hastalığı duyar duymaz eve bir ambulans yollayarak onları Bronx’taki Montefiore Hastanesi’ne getirmiş ve tedavilerine başlamış.Hastaneden çıktıktan sonra her gün üç hafta boyunca Dr. Ozuah onları evlerinde ziyaret ederek tedavilerini sürdürmüş. Dostlukları daha da pekişmiş.
Arslan ve fare
Dr. Ozuah üç yıl önce Dr. Ruth Gottesman’a Albert Einstein College of Medicine’nin Mütevelli Heyeti Başkanlığı’nı teklif etmiş. Dr. Gottesman bu işi daha önce yapmış ama daha gençken. Doksan bir yaşında birisi olarak bu teklife şaşırmış ve onurlandığını söyleyerek kabul etmiş. Ezop’un “Arslan ve fare hikayesini hatırlatmış. Hikaye şöyledir: Ormanlar Kralı Arslan, bir gün farenin canını bağışlar. Fare “Bu iyiliğini unutmayacağım. Emin ol, bir gün bunu geri ödeyeceğim” der. Arslan bu söze kahkahalarla güler. Ama arslan bir gün avcıların tuzağına düşer ve ağa dolanır. Arslanın haykırışlarını duyan fare gelip ağın iplerini kemirip arslanı kurtarır. Dr. Ruth Gottesman şöyle demiş: “Bu “Arslan ve fare” hikayesini hatırlatınca Dr. Ozuah arslan kadar kahkaha atmadı, sadece gülümsedi” diyor.
David Sanford Gottesman
David Sanford Gottesman, Dr. Ruth Levy’nin vefat etmiş eşi. Mr. Gotterman, başarılı bir yatırım bankacısı. “First Manhattan” firmasını kurmuş. Firma 20 milyar dolardan fazla bir varlığı yönetiyormuş.
Yaşam öyküsü hayli ilginç. David 1926 yılında Manhattan’da doğmuş. Babası da bir banker imiş. David’in okumakta gözü yokmuş; tek derdi para kazanmakmış. Gençliğinde kapı kapı dolaşarak “Collier” dergisi satmış. Bunun için mahallenin gençlerini işe almış. Bir nalburda hamam böceği tuzakları satmış. İkinci Dünya Savaşı çıkınca orduya yazılmış. Ordu onu mühendislik okuması için Princeton Üniversite’sine yollamış. Savaş dönüşü Trinity College’a yazılmış, orayı tamamlamadan da Harvard Business School’a. Okul biter bitmez de soluğu finans merkezi Wall Street’de almış.
Yaşamındaki dönüm noktası, Berkshire Hathaway yatırım şirketinin kurucusu ve sahibi Warren Buffet’ı 1963 yılında tanımakla olmuş. Forbes’a göre Warren Buffet, şu an 58,7. milyar dolar serveti ile ABD’deki dördüncü sıradaki zengin. İkisinin yatırım anlayışları çok uyuşmuş, karşılıklı bir sevgi oluşmuş, iyi arkadaş olmuşlar. Her pazar akşamı muhakkak telefonla konuşurlar ve yatırım fikirlerini birbirleri ile paylaşırlarmış. Bir ara 1963-1965 arasında Warren Buffett’ın Omaha’daki merkezine gidermiş. Öğleden sonra buluşurlar, akşam yemeği ve sonra sabahın 2’sine 3’ne kadar konuşurlarmış. David de kanlı gözlerle sabah New York’a, işinin başına dönermiş. Onunla ortak işler de yapmış ve zengin olmuş.
David Gottesman, televizyonlarda görünmemiş, siyasi görüşünü kendine saklamış. Sahibi olduğu ve başkanlığını yaptığı First Manhattan Şirketi’nin de ne reklamı, ne yorumu ve ne de bir hisse senedi çığırtkanlığı görülmüş. “Neden görünür değilsin?” diye sorduklarında “Balinalar da zıpkını yüzeye çıktıklarında yerler” diye cevap verirmiş.
David Gottesman hep sessiz ve derinden gitmiş. Sesi sadece hayır işlerinde duyulmuş. Forbes Dergisi’nin tahmine göre de hayır işlerine 330 milyon dolar harcamış. Eşine bıraktığı 1 milyar dolar için vasiyetinde şöyle demiş: “Sana ne doğru geliyorsa bu parayla onu yap”
Okul için yapılacak üç şey
Dr. Ruth Levy Gottesman böyle bir paradan habersiz, şaşırmış kalmış. Çocukları da 93 yaşındaki annelerine “Gecikmemesini" söylemişler. O da dostu Dr. Philip Ozuah’a gitmiş ve 50 yıl hizmet verdiği okulu için sormuş: “Okul için yapılacak üç şey söyleyebilir misin?” Dr. Ozuah “Birincisi, okulu öğrencilere parasız yapmak” deyince Ruth “Bu yeter" demiş, 1 milyar doları “Albert Einstein College of Medicine”’e bağışlamış. Böylece “Aezop’un arslan ve fare” öyküsü doğrulanmış. Okulun yıllık ücreti 59.000 dolarmış. Artık oradaki tıp öğrencileri ağustos ayından itibaren okula para ödemeyecekmiş.
Gerçi Manhattan’daki tanınmış tıp okullarına başkaları da bağış yapıyormuş. Ama hiçbiri bu boyutta değilmiş.
Tıp okumak Amerika’da da pahalı. Çoğu bunu borçlanarak başarıyormuş. Ve doktor olarak hayata atıldıktan sonra borçlarını (Ortalama 250.000 dolar) ödemek için yıllarca uğraşıyorlarmış. Bu bağışla genç doktorlar yaşama borçsuz başlayacaklar.
Yorum
Bu olayı ilk kez BBC’nin podcast’inde duydum. Daha sonra yazılı basında araştırdım. Buralardan derlediğim bu ilginç öyküyü sizinle paylaşmak istedim.
Aşağıda bir link bulacaksınız. Buradaki videoyu seyretmelisiniz. Dr. Ruth Gottesman ücretsiz eğitim haberini verince salondakilerin tepkisini, sevincini görmelisiniz
Bu sevincin doğmasına vesile olan üç insanı tanıttım yukarıda. Birincisi. bu parayı kazanıp karısına bırakan ve ona “Sana ne doğru geliyorsa bu parayla onu yap” diyen David Gottesman. İkincisi, bu parayı çok hayırlı bir işe yatıran Dr. Ruth Gottesman. Üçüncüsü de bu ortamı yaratan, okulunun öğrencilerine böyle bir kaynağın gelmesini sağlayan Dr.Philip Ozuah. Ayrıca Gottesman’ın gözü tok, yardımsever çocuklarının annelerine verdiği destek de söz etmeye değer.
İyi yürekli başarılı insanların tüm dünyada artması dileğiyle…
https://www.nytimes.com/video/us/100000009341737/albert-einstein-college-of-medicine-free-tuition.html