Ferda Besli
BDDK bankacılık sektörüne yönelik olarak 31 Mayıs 2023 verilerini geçen hafta açıkladı. Sektör açısından değerlendirdiğimizde önemli bilgiler var. Mayıs 2022-Mayıs 2023 karşılaştırması;
1. Takipteki Alacaklar (Brüt) / Toplam Nakdi Krediler veya banka ve finans sektöründe kullanılan NPL ( Non-Performing Loan) rasyosu yüzde 1,75’e geriledi. NPL şirketler ve bireyler tarafından alınan kredilerin geri ödemesinin ne kadar sağlıklı yapıldığını gösteren bankacılıkta en önemli rasyonun başında gelir. Bankacılık sektöründe son yılların en düşük oranı. 2001 yılında yaşanan bankacılık krizi ile yüzde 30’a ulaşan NPL rasyosu 2002 yılında yüzde 18,5 ve 2003 yılında yüzde 11,5’a gerilemiştir. 2001 yılında neredeyse her 100 TL’lık kredinin yüzde 30’u sorunlu iken bu oran bugün sadece yüzde 1,75.
2. Mayıs 2022 yılında 11.3 trilyon TL olan aktif toplamı yüzde 48,7 artarak 16.8 trilyon TL’na ulaşmıştır.
3. Krediler yüzde 52 artarak 9.2 trilyon TL’na ulaşırken mevduat yüzde 58 aratarak 10.4 trilyon TL olmuştur.
4. Bankacılık sektörünün toplam özkaynakları yüzde 58 artarak 1.6 trilyon TL’na ulaşırken sermaye yeterlilik rasyosu yüzde 18’den yüzde 17’e gerilemiştir.
5. 420.8 milyar TL olan faiz gelirleri yüzde 68,4 artarak 708.7 milyar TL’na ulaşırken faiz giderleri iki katına yakın yüzde 123 artarak 485 milyar TL olmuştur. Dolayısıyla net faiz gelirleri aynı kalmış ve yüzde 3,2 artarak 224 milyar TL olmuştur.
6. Vergi öncesi kar yüzde 33,9 artarak 169 milyar TL’den 226 milyar TL’na ulaşmıştır. Geçen yılın aynı dönemine göre yavaşlayan karlılık artışında olumlu gelişmeler var. 2022 Ekimde 69 milyar TL (sadece Ekim 2022) pik yapan aylık karlılık tutarı Ocak 2023’de 50.3, Şubat 2023’de 31.7 milyar TL’na kadar gerilerken Mart 2023’den itibaren artarak devam ediyor. Mart 2023 41, Nisan 2023 47.4 ve Mayıs 2023 61.5 milyar TL olmuştur. 2023 Mayısında karlılık artışı ise oldukça yüksek olup yüzde 29,7’dir.
7. En dikkati çeken büyüme faiz dışı gelirlerde (Kredilerden alınan komisyonlar, bankacılık hizmet gelirleri ve diğer gelirler kalemi) olmuştur. Geçen yılın aynı döneminde 103 milyar TL olan faiz dışı gelirler yüzde 148 artarak 255 milyar TL’na ulaşmıştır. Bu artışta, bankalara referans faiz oranına göre konulan sınırlamanın getireceği menkul kıymet tesisi zorunluluğundan kaçınmak için faiz yerine alınan komisyonlardan kaynaklandığını tahmin etmekteyiz. Faiz dışı gelirler ilk defa faiz dışı giderlerin üzerinde kalmıştır oran yüzde 100,07.
8. En önemli göstergelerden olan dönem net karı/ ortalama öz kaynak oranı yüzde 16,18’den (beş ay için) yüzde 13,35’e gerilemiştir.
Sonuç olarak, reel sektör bankacılık sektörüne olan borç servisini zamanında yapmaktadır. 25 Haziran 2023 tarihinde TCMB’nin menkul kıymet tesis etme zorunluluğu ile ilgili aldığı yeni kararlar bankaların yüklerini biraz azaltmıştır. Küresel olarak yavaşlayan ekonomide bankaların artık reel sektörün fonlama ihtiyaçlarının karşılanmasında kredi kanallarının açılmasını ve TCMB ihracat reeskont kredilerinin günlük kullandırım limitlerinin artırılması gerektiğini düşünüyoruz.