6 ŞUBAT 2023 sabaha karşı yaşanan Pazarcık depreminden birkaç saat sonraydı… Malatya’daki yeğenlerimden mali müşavir-muhasebeci olan Ahmet Munyar, küçük kızı, eşi ve bilgisayarıyla oturduğu binadan hızla çıkmış, felaketin boyutunu anlamaya çalışıyordu.
Önce aile fertlerine ulaşmış, hepsinin durumunun iyi olduğunu öğrenmiş, sonra ofisinin durumunu merak edip, çarşının yolunu tutmuştu. Ofisinin bulunduğu binanın yakın çevresine varınca felaketin büyüklüğünü anlamaya başladı. Ofisinin bulunduğu bina yerle bir olmuştu.
O anda Malatya SMMMO Başkanı Serdar Böke’yi aradı:
- Başkanım, benim ofisin bulunduğu bina yerle bir olmuş. Malatya şehir merkezinde de epey yıkılan işyeri var. Vergi ve SGK ödemeleriyle ilgili erteleme talebimizi hemen dile getirmekte fayda var.
O gün öğlen saatlerinde Elbistan depremi de meydana gelince felaketin boyutları büyümüş, Kahramanmaraş, Hatay, Adıyaman ve Malatya’yı daha fazla olmak üzere, bölgede toplam 11 ilimizi etkilemişti.
Bir yandan enkaz altında kalanları kurtarma çalışmaları sürerken, diğer taraftan deprem bölgesine yardım seferberliği başlamıştı. Maliye, SGK, bankalar da üzerlerine düşeni yapmış, erteleme adımları atmıştı.
Yeğenim Ahmet Munyar, geçen akşam aradı, hizmet verdiği mükelleflerin durumunu aktardı:
- Merkez üssü Kahramanmaraş başta olmak üzere, depremden ağır etkilenen illerdeki ilgili sivil toplum kuruluşları, odalar “mücbir sebep” uygulamasının uzatılmasını dile getiriyor. Sen de yazsan, belki bölgenin sesini duyan olur.
Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Hikmet Gümüşer, Antakya Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Hikmet Çinçin, Malatya Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Oğuzhan Ata Sadıkoğlu ile Adıyaman Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mehmet Torunoğlu’ndan “mücbir sebep”le ilgili değerlendirmelerini istedim.
Malatya Ticaret ve Sanayi Odası (MTSO) Yönetim Kurulu Başkanı Oğuzhan Ata Sadıkoğlu, kentte siftah yapmadan dükkanını kapatanların olduğunu belirtti:
- Böyle bir ortamda biriken vergilerin ödenebilmesi çok zor. “Mücbir sebep” süresi 30 Nisan 2024’te sona erecek olursa, ortaya çıkacak yükün altından kimse kalkamaz. Daha hızlı toparlanabilmemiz için en az 1 yıl daha süre uzatılmalı.
Malatya’da 27 bin 500 bağımsız iş yerinin deprem sonrası kullanılamaz hale geldiğinin altını çizdi:
- Halen sadece 3 bin 500 esnafımız konteynerlerde ticaretini sürdürmeye çalışıyor. Binlerce tüccar şehri terk etti. Depremden büyük yara alan üyelerimiz hâlâ toparlanamadı. Üyelerimizden yoğun şekilde sürenin uzatılması talepleri geliyor.
“Mücbir sebep” süresinin en az bir yıl daha uzatılmasına dönük taleplerini Hazine ve Maliye Bakanlığı’na da yazılı olarak ilettiklerini kaydetti:
- Malatya’da hiçbir esnaf, varlığını 6 Şubat 2023 öncesi düzeyine taşıyamadı. İşyerleri tamamlanıp esnafımıza teslim edilmeden “mücbir sebep”in bitirilmesi, sorunları daha da artırır. 2011’de Van’da meydana gelen deprem sonrası “mücbir sebep” 5 yıl sürmüştü.
Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası (KMTSO) Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Hikmet Gümüşer, Başkan Mustafa Buluntu’nun konuyla ilgili açıklamasını gönderdi. Buluntu, öncelikle “mücbir sebep” kararının önemine değindi:
- Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın almış olduğu kararlar, vergi ve prim borçlarının ertelenmesi ve taksitlendirilmesi konusunda önemli bir adımdı.
Ardından ekledi:
- Ancak, bu düzenleme deprem bölgelerindeki esnaf ve tüccarın ihtiyaçlarını karşılamak için yetersiz. Bölgede KDV, Kurumlar Vergisi ve Muhtasar şartsız-koşulsuz taksitlendirilmeli. İşletmelerin tüm SGK borçları da teminata gerek duyulmaksızın taksite bağlanmalı.
“Mücbir sebep” döneminde ertelenen vergi ve prim borçlarının biriktiğine işaret etti:
- Bunların taksitlendirilmemesi durumunda esnaf, tüccar ve sanayicilerimiz çok zor durumda kalacak. Teşvikleri yanabilir ve cezalı duruma düşebilirler. Bu da ileride telafisi daha zor sonuçlara yol açabilir.
Van depremi dönemindeki “mücbir sebep” süresi üzerinde durdu:
- “Mücbir sebep” süresinin Van depreminde olduğu gibi uzatılması gerekiyor. Ayrıca ödenmesi gereken borçlarla ilgili taksitlendirme işleminin yasal şartlarının, deprem bölgesine özel yeniden belirlenmesi de gerekiyor.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, “rasyonele dönüş” ve Orta Vadeli Program kapsamında, enflasyonla mücadele yolunda vergi gelirlerini artırma işini sıkı tutuyor.
Ancak, Kahramanmaraş, Hatay, Adıyaman ve Malatya ile Gaziantep’in Nurdağı ve Islahiye ilçeleri için “mücbir sebep” süresinin daha uzun tutulması taleplerini de dikkate alması gerekiyor…
Asrın felaketini yaşamış bölgede “mücbir sebep”in 3’er aylık uzatmalarla sürdürülmesi yeterli olmaz değil mi?
KAHRAMANMARAŞ Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Buluntu, “mücbir sebep” süresinin Van depremi sonrasında olduğu gibi toplam 5 yıla yayılması beklentisini dile getirirken, finansal imkanı olan depremzede esnaf, tüccar ve sanayicilerle ilgili şu öneriyi ortaya koydu:
- Finansal imkanı olup da borçlarını uzatılan tarihten önce peşin ödeyenlere de bir indirim hakkı verilmesi, bütçeye hızlı nakit girişini teşvik edecektir.
Buluntu, birikmiş borç tutarıyla ilgili sınır konusuna da işaret etti:
- Hem Gelir İdaresi Başkanlığı, hem de SGK, yapılacak taksitlendirme kapsamında yasada öngörülen, amme borçlusunun alacaklı tahsil daireleri itibarıyla tecil edilen borçlarının toplamı 50 bin lirayı aşmadığı takdirde teminat şartı aranmıyor.
Güncel duruma dikkat çekti:
- Güncel tutarlar üzerinden hesaplandığında esnaf ve tüccarın birikmiş borç tutarları 50 bin liranın çok çok üzerindedir. OSB’de faaliyette bulunan firmalarımızın birikmiş vergi ve prim borçlarının milyon liraları aştığı dikkate alındığında, banka teminatı zorluğu anlaşılır.
Teminatta bir başka zorluk üzerinde durdu:
- Depremden dolayı hasarlı olarak tescillenen hiçbir binanın da teminat olarak gösterilmesinin mümkün görülmediği gibi, işyeri yıkılmış, mal varlığını kaybetmiş esnaf ve tüccarın bu şartlar altında teminat göstermesi mümkün değildir.
ANTAKYA Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Hikmet Çinçin, Hatay’daki son durumu şöyle özetledi:
Kentte çok sayıda bina yıkıldı veya hasar gördü. Hasarlı binalarda onarım devam ediyor. Yeni konut ve işyeri inşası zaman alıyor. Hâlâ geçici barınma çözümüne ihtiyaç var.
Deprem Hatay ekonomisini büyük ölçüde etkiledi. “Mücbir sebep” hali, vergi ve borçların ertelenmesini sağladı, esnaf ve sanayiciye biraz nefes aldırdı.
Deprem büyük bir travma yarattı. Bu durum iş hayatını ve günlük yaşamı olumsuz etkiliyor.
“Mücbir sebep”in 1 yıl daha uzatılmasının esnaf ve sanayicilerin bazı sıkıntılarını çözebileceğini vurguladı:
- Vergi ve borç ödemeleri için zaman kazanılmış olur. Hasarlı binaların onarımı için gerekli finansman sağlanabilir.
Sürdürülebilir çözümler beklediklerini bildirdi:
- Depremden zarar gören esnaf ve sanayiciye mali destek sağlansın. Vergi ve borçların yeniden yapılandırılması ve faizlerin affedilmesi gibi teşvikler sunulsun. Yeni iş alanı yaratacak yatırımlar yapılsın.