ENDEAVOR Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Emre Kurttepeli, Genel Sekreter Aslı Kurul Türkmen’le dünyada “Etkin Girişimcilik” hareketinin önderliğini yapan kuruluşla ilgili son durum değerlendirmesi yaparken önce kuruluş günlerine döndü:
- Endeavor, 1997’de New York’ta kurulmuştu. Türkiye’de 10 yıl sonra, 2007’de faaliyete başladı. 35’ten fazla ülkede faaliyet gösteren derneğin global ağında 3 bini aşkın mentör, 2 bin 100’ü aşkın girişim var.
2017-2023 döneminde Endeavor Türkiye’nin girişimciler üzerindeki etkisini gözden geçirdi:
Endeavor Türkiye’den seçilen girişim sayısı 77 oldu. Girişimciler 750 milyon doları aşan yatırım topladı, 20’ye yakın şirket satışı gerçekleşti.
Global yatırım fonu Catalyst, Türkiye’de 14 yatırım yaptı. İyzico, Foriba, Peak Games, AirTies, Yemeksepeti ile Catalyst yatırımı alan 5 şirketin satışı gerçekleşti.
2022 yılına ayrıca baktı:
Insider, Endeavor Catalyst’in de dahil olduğu “Seri D” yatırım turunda aldığı değerleme ile Türkiye’nin yazılım alanındaki ilk “unicorn”u oldu.
Armut, İtalyan rakibi ProntoPro ile birleşti. Alictus, SciPlay tarafından satın alındı. AirTies, Providence Equity Partners tarafından satın alındı.
2023 yılı üzerinde ayrıca durdu:
Insider, QIA liderliğinde 105 milyon dolarlık yatırım turu kapattı.
Baydöner, Borsa İstanbul’da halka arz oldu.
Papara, İspanya’da satın aldığı Rebellion ile birlikte Türkiye’nin 7’nci “unicorn”u (milyar dolarlık) oldu.
Colendi, 2 milyar lira sermayeli Colendi Bank’ın kuruluşu için Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’ndan (BDDK) onay aldı.
OBSS, erken aşama şirketlere yatırım ve teknoloji desteği sağlayacağı OBSS Ventures’i kurdu.
Insider, diyalog bazlı mesajlaşma platformu MindBehind’ı satın aldı.
Dataroid, Koç GSYF ve İş Bankası 100. Yıl Girişim Sermayesi’nden 2 milyon dolar yatırım aldı.
Endeavor Türkiye’nin en son seçilen girişimi “Codeway”i irdeledi:
Codeway, dünya çapında milyonlarca kullanıcıya hizmet veren, yapay zeka temelli kategori lideri mobil uygulamalara imza atan bir girişim. Uygulamaları 25 milyondan fazla kez indirildi. 1 milyonu aşkın aktif abone var.
160 ülkede, 150 milyondan fazla kişiye ulaşan 20’ye yakın uygulama arasında Wonder (Al Art Generator) ve Ask Al (Al Chatbot) da bulunuyor.
Endeavor Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Emre Kurttepeli, Endeavor’daki son gelişmeleri anlatmak üzere sohbet buluşması düzenledi. Kurttepeli’ye Endeavor Türkiye Genel Sekreteri Aslı Kurul Türkmen eşlik etti.
Kurttepeli, 10-15 yıllık dönemde e-ticaret ve kurye hizmetleri gibi alanların tüketildiğini belirtti:
- Dünyada büyüyen firmalara baktığımız zaman birçoğu ‘Derin Ar-Ge’ çalışmaları yapan firmalar. Yapay zeka ve biyoteknoloji dönemine giriyoruz. Artık helikopter yapmanın değil, Mars’a gitmenin önemli olduğu dönemdeyiz.
Yapay zeka odaklı yeni nesil Ar-Ge çalışmaları gerçekleştirmek gerektiğini vurguladı:
- Bir yerden sonra TÜBİTAK teşviki ve yapay zeka çalışmalarına ek olarak “10-15 yıl sonra Türkiye nerede olacak, biz nerede olacağız” konularını tartışmak gerekiyor.
Aslı Kurul Türkmen araya girdi:
- Akbank’la gerçekleştirdiğimiz ve lansmanını 19 Nisan 2024’te gerçekleştireceğimiz araştırmada, Türkler tarafından kurulan yapa zeka firmalarının çoğunun yurtdışında olduğunu gördük.
Emre Kurttepeli, Endeavor’da kuralları bozan, radikal ve ezber bozan girişimcileri daha çok desteklediklerini kaydetti:
- Yeni dönemde girişimcilik kriterleri epey farklılaştı. Yapay zeka, biotech ve laboratuvarların öne çıktığı işlerden bahsediyoruz. Kalanı ise daha çok kuryelik ve e-ticaret gibi operasyonel işlerde başarılı olacaktır ki, daha çok lokal kalır.
Türkiye’nin yapay zeka konusundaki durumunu şöyle değerlendirdi:
- Türkiye’de şu anda daha çok yurtdışındaki altyapıyı ve sistemi kullanarak yapay zeka aracılığıyla yeni uygulamalar üretiliyor. Türkiye, bu programları çok büyük bütçeler karşılığında kullanıyor. Fakat bir süre sonra bu fikri sıfırdan üreten olmak gerekiyor.
Endeavor olarak son 10 yıldır işlerinde ve yatırımlarında yapay zeka ve biotech üzerinden ilerlediklerinin altını çizdi:
- Böyle olmazsa eskilerin büyüdüğü, yeni yatırımların küçük kaldığı bir sürece girmiş oluruz. Tüm dünyada özellikle yapay zeka temalı girişimler herkesin en çok görmek istediği işler. Türkiye için bir teklif geldiğinde tüm dünyadaki networkümüzden destek isteyebiliyoruz.
Türkiye, teknoloji şirketleriyle dünyaya “decacorn” (10 milyar doları aşan) ve “unicorn” (1 milyar doları aşan) çıkaran bir aşamayı yakaladı.
Bu alanda birçok ilke imza atan Emre Kurttepeli, bu aşamada “Derin Ar-Ge”ye yüklenerek yapay zekaya odaklanma çağrısı yapıyor.
Kurttepeli’nin çağrısını dikkate alıp, Ar-Ge teşviklerinde “yapay zeka”ya öncelik vermek gerekiyor…
ENDEAVOR Türkiye Genel Sekreteri Aslı Kurul Türkmen, “2023 Genel Girişimcilik Ekosistemi”yle ilgili şu değerlendirmeyi paylaştı:
2023’te start-up finansmanı küresel olarak son 5 yılın en düşük düzeyine geriledi.
Küresel birleşme ve satın alma hacimleri son 10 yılın en düşük seviyesine indi.
2023’te tohum, erken ve sonraki aşamalardaki 325 anlaşmaya 722 milyon dolar yatırım yapıldı. Anlaşma büyüklüğü yüzde 47, anlaşma sayısı yüzde 7 azaldı.
Aslı Kurul Türkmen, Türkiye ile ilgili şu bilgileri aktardı:
Türkiye, 2023’te bir önceki yıla kıyasla anlaşma büyüklüğündeki düşüşe rağmen anlaşma sayısı bakımından Avrupa’da 5’inci, MENA’da (Ortadoğu ve Kuzey Afrika) 1’inci sırada yer aldı.
Start-up Genome’un 2023 raporuna göre İstanbul, tohum ve Seri A anlaşmalarındaki yüksek aktivite nedeniyle güçlü başlangıçlar listesinde 1’inci sıraya yerleşti.
Yapay zeka ve oyun dikeylerinde kayda değer sayıda anlaşma gerçekleşirken, önceki yıla göre yüzde 50’den fazla anlaşma yapıldı.
Türkiye, Avrupa’da oyun anlaşması büyüklüğü açısından İngiltere, Fransa, İsviçre ve İsveç’in ardından 5’inci sırada, oyun anlaşması sayısı açısından 1’inci sırada bulunuyor.
ENDEAVOR Türkiye Genel Sekreteri Aslı Kurul Türkmen, Girişim Sermayesi Yatırım Fonları’nın (GSYF) rolü ve etkisi üzerinde durdu:
2023’te neredeyse her 2 yatırımdan birinin yatırımcıları arasında bir GSYF vardı.
2023 yılında girişimler, 59 öz kaynağa dayalı kitlesel fonlama kampanyasında 20,6 milyon dolar topladı. Anlaşma büyüklüğünde yüzde 95, sayısında yüzde 28 artış oldu.
2023 yılında 325 işlemin sadece 31’inde yabancı yatırımcı yer aldı.
Geçen yıl 325 yatırımın 124’ünün yatırımcıları arasında bir şirket veya bir CVC vardı.
2023, fintech girişimlerinin yeni pazarlara girmek için yurt dışında satın alım gerçekleştirdiği bir yıl oldu.
ENDEAVOR Türkiye Genel Sekreteri Aslı Kurul Türkmen, 2023’te gerçekleşen 722 milyon dolarlık işlemle ilgili şu detaya işaret etti:
2023’te yapılan 722 milyon dolarlık yatırımın 500 milyon dolarını Getir aldı.
Genelde en fazla yatırım alanlar ise yapay zeka ile oyun oluyor.
Türkiye’deki yatırım ekosisteminin son birkaç yılda gerçekleşen en önemli gelişmesi Girişim Sermayesi Yatırım Fonları’nın (GSFY) kurulması oldu.
GSFY’ler yatırımlarının en fazla yüzde 10’unu yabancı girişimlere yönlendirebiliyor.
Ar-Ge teşviklerinden yararlanan şirketlerin gelirlerinden belirli bir payı GSFY’ye aktarması gerekiyor.