Berkay ÖZGÜVEN Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilindiği üzere, enflasyona karşı değer kaybetmeyen kalemlerin başında araçlar ve taşınmazlar (konut, arsa-arazi vb.) geliyor.
Ancak, araçların ve taşınmazların işletmeler tarafından satın alındığı tarih ile içinde bulunduğumuz dönemdeki fiyatları karşılaştırıldığında, enflasyonunda etkisiyle fiyatları oldukça yükseldi.
Araçların ve taşınmazların satışından kaynaklanan kazanç ise işletmelere kar olarak yansıtılıyor ve vergilendiriliyor.
Aslında bunun kestirme, kesin bir çözümü var. YENİLEME FONU!
Yenileme Fonu Nedir?
Yenileme fonu, amortismana tabi iktisadi kıymetlerin (ATİK’ler) satılması sonucunda oluşan karın alınan aynı cins niteliğinde iktisadi kıymetin amortismanından düşülmek suretiyle vergi avantajı sağlayan bir uygulama.
İşletmeler bir yandan yenileme fonu aracılığıyla sattıkları iktisadi kıymetlere ilişkin kârın tamamından dolayı oluşacak vergi yüküne satılan dönemde katlanmamakta, diğer yandan ise vergi ertelemesi yapılarak ihtiyaç duydukları modernizasyon çalışmaları teşvik edilmektedir.
Ancak, yenileme fonu düzenlemesinden yararlanmak için bazı şartların sağlanması gerekiyor.
Fonun yasal dayanağı var mı?
Tabi ki var.
Yenileme fonu Vergi Usul Kanununun 328. Maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu maddede,
“Satılan iktisadi kıymetlerin yenilenmesi veya benzer mahiyetteki bir iktisadi kıymetin iktisabı, işin niteliğine göre zorunlu bulunur veya bu hususta işletmeyi idare edenlerce karar verilmiş ve teşebbüse geçilmiş olursa bu takdirde, satıştan doğan kâr, satışın yapıldığı tarihi takip eden üçüncü takvim yılının sonuna kadar pasifte geçici bir hesapta tutulabilir. Bu süre içinde, satılan iktisadi kıymetlerin yenilenmesi veya benzer mahiyetteki bir iktisadi kıymetin iktisabı gerçekleşmezse, geçici hesapta tutulan kâr, satışın yapıldığı yılı takip eden üçüncü takvim yılının kâr ve zarar hesabına eklenir.”
hükmü yer almaktadır.
Yenileme Fonu için hangi şartlar aranılıyor?
Yenileme fonundan faydalanılabilmesi için;
- Bilanço esasına tabi olunması,
- Yenileme fonuna konu olan (satılan) iktisadi kıymetin amortismana tabi olması,
- Alınacak olan iktisadi kıymetin, yenileme fonu ayrılan (satılan) iktisadi kıymetle aynı veya benzer nitelikte olması,
- Yenileme fonunun üç yıl içerisinde kullanılması,
- Şirket Yönetim Kurulu tarafından araç/araçların satılmasına, satılan araçların aynı veya benzer nitelikte nitelikte yeni araç alınmasına, araç satışından doğan karın pasifte yenileme fonu hesabına alınmasına yönelik karar alınması
gerekli.
Yukarıda belirtilen şartları sağlıyorsanız, araç satışından kaynaklı oluşan karı Özel Fonlar hesabına alarak, ödeyeceğiniz vergiyi erteleyebilir ve şirketinizde kayıtlı araçlarınızı yenileyebilirsiniz!
Araç Satış Karını Yenileme Fonuna Alabilirsiniz!
İşletmeler, aktifinde kayıtlı taşıtların satışında enflasyonunda etkisi nedeniyle, ciddi bir vergi yükü ile karşılaşıyor.
Bu noktada, yenileme fonuna ilişkin şartları yerine getirmek en önemli kıstas.
Şartları sağladıktan sonra, aktife kayıtlı bir aracınızın satışından kaynaklı oluşan karı yenileme fonuna alabilirsiniz!
Gayrimenkul ve Arazi/Arsa Satışında Süreç Nasıl?
Öncelikle, arazi ve arsalar amortismana tabi olmadığı için yenileme fonu ayrılamıyor.
Ancak, şirket aktifinde kayıtlı olan ve emtia niteliği taşımayan, iş yeri ve konutlar için aynı durum geçerli değil.
Şirketin, aktifinde kayıtlı olan bu taşınmazların satışından kaynaklı oluşan kar için yenileme fonu uygulamasından faydalanabilirsiniz.
Söz konusu taşınmazın emtia niteliğinde olmaması ve yenileme fonu için belirlenen şartların yerine getirilmesi yeterli.
Peki, Kiralanan Gayrimenkullerde Nasıl Olacak?
Şirketin, aktifinde kayıtlı olan ancak kiraya verilen gayrimenkullerin satılması durumunda da alış/satış sonucu oluşan farktan kaynaklı olarak işletmeler vergi yükü ile karşılaşıyor.
Kiralanan gayrimenkullerin satışında yenileme fonu uygulamasından faydalanılmasında yasal bir engel yok gibi görünüyor.
Ancak, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bir ihtilaf oluşmaması için bu konuya açıklık getirmesinde fayda görüyoruz.
Zira, bu haliyle kafa karışıklığı oldukça fazla.
Özel Fonlarda Yer Alan Tutar Sermayeye İlave Edilebilir Mi?
Gelir İdaresi Başkanlığı, konu ile ilgili görüşünü verdiği bir özelgede şu şekilde açıklamıştır:
“Aktifinize kayıtlı araçların satışından elde edilen ve yenileme fonuna alınan satış karının, satışın yapıldığı takvim yılı dahil olmak üzere üç yıl içerisinde iktisap edilen araçların amortismanından mahsup edilmek suretiyle kullanılması icap etmektedir. Yenileme fonuna aktarılan satış karının, üç yıl içerisinde yeni bir iktisadi kıymet iktisabında kullanılmaması, bu süre içerisinde işin terki, devri veya işletmenin tasfiyesi halinde veya yeni iktisadi kıymetin itfasının tamamlanması neticesinde fonda bir tutar kalması halinde söz konu tutarın kurumlar vergisi matrahına ilave edilmesi icap etmekte olup, kurumlar vergisinin ödenmesinden sonra ise söz konusu karın sermayeye ilave edilmesi mümkün bulunmaktadır.” (GİB. İstanbul VDB’nin 25.05.2016 tarihli ve 11395140-105-66620 sayılı özelgesi).
Sonuç Olarak;
Özellikle son dönemde, işletmelerin aktifinde kayıtlı araçlar ve konut gibi taşınmazlar piyasa değerleri enflasyonunda etkisiyle yükseldi. Ancak, bilançoda görünen rakamlar piyasa değerlerinin oldukça altında.
Bu varlıklarınız nedeniyle beklemediğiniz vergi yükü ile karşılaşmak istemiyorsanız, yenileme fonu uygulaması tam size göre.
Yenileme fonunu bir vergi planlaması olarak da görebilirsiniz.
Şimdi ödemek mi? 3 sene sonra ödemek mi?
Tercih sizin.