Yüksek kurlar Türkiye’yi yabancılar için alışveriş cennetine dönüştürdü. Konaklamadan giyime her sektörde ucuz kalan fiyatlar Yunanistan, Bulgaristan ve Gürcistan gibi komşu ülke vatandaşlarının günübirlik market alışverişlerini bile Türkiye’den yapar hale gelmelerine neden oldu. TÜİK verilerine göre 2022 yılının ocak-eylül döneminde Türkiye'ye sadece alıveriş için gelen turist sayısı 1 milyon 686 bine çıkarken, giyim ve ayakkabıya harcanan tutar da 4,5 milyar doları aştı. Yıl sonunda alışveriş için gelen turist sayısının 2 milyonu, harcama tutarının 6 milyar doları aşacağı tahmin ediliyor. Yabancıların tax free yani vergi iadesi aldığı alışverişlere ilişkin rakamlar da geçen yıl ciddi artış gösterdi. Öyle ki Türkiye, 2022 yılında tax free alışverişinde gerçekleşen yüzde 250 artış oranıyla birçok Avrupa ülkesini geride bıraktı. Tax free şirketlerinden edindiğim bilgilere göre, yabancıların tax free faturası aldığı alışveriş tutarı 1 milyar doları geçti.
Tax free alışverişinde 2021 yılına göre gözlenen yüksek artışın en büyük nedenlerinden biri kurlardan dolayı lüks dünya markalarının yabancılar için çok ucuz hale gelmesi oldu. Türkiye’ye ulaşım kolaylığı, vizesiz seyahat imkanı, dünya markalarının Rusya’dan çıkması, Suudi Arabistan ve İsrail gibi ülkelerle ilişkilerin düzelmesi diğer önemli etkenler olarak dikkat çekti. Yabancıların Türkiye’de alışveriş için en çok tercih ettiği şehir İstanbul olarak öne çıktı. Louis Vuitton’dan Gucci’ye birçok dünya markasına ev sahipliği yapan İstinye Park ve Zorlu Center yabancıların en çok tercih ettiği alışveriş merkezleri oldu.
Ambargo bitti, Suudiler ikinci sıraya yerleşti
Alışveriş için Türkiye’yi seçen yabancı ziyaretçilerin başını Ruslar ve Suudi Arabistanlılar çekti. Rus ve Suudi Arabistanlı turistlerin ardından 2022 yılında en çok alışveriş yapanlar sırasıyla Kuveyt, İran, Mısır, İsrail, Katar, Azerbaycan, Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Arap Emirlikleri’nden gelen turistler oldu. Rusya’ya uygulanan ambargo Rus turistlerin Türkiye’den alışveriş yapmasında etkili olurken, Türkiye ile ilişkilerin düzelmesi Suudi Arabistan’dan da ziyaretçi sayısının artmasını sağladı. Suudi Arabistanlılar, yılın ikinci yarısından sonra Türkiye’ye gelmeye başladı ve kısa sürede tax free alışverişinde ikinci sıraya yükseldiler. Bu arada tax free alışverişinde ortalama harcama tutarı da yükseldi. Geçen yılın yılın ilk 5 ayında bir adet tax free alışverişi için harcama tutarı 3 bin 650 TL olarak açıklanmıştı. 2022 yılının genelinde ortalama harcama tutarının 4 bin TL civarında gerçekleştiği tahmin ediliyor. Ortalama satış tutarına bakıldığında en yüksek alışverişi Katarlılar ve Suudi Arabistanlılar yaparken işlem hacminde İranlı ziyaretçiler ilk sırayı alıyor.
Türk markalarda da yüzde 100 artış var
Peki Türk markalarısın satışlarında yabancıların payı ne oldu? Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel’e bu soruyu ilettim, şu cevabı verdi: “Markalarımız açısından 2022 yılı 2021 yılına göre çok daha iyi bir yıl oldu. 2022 yılı için yüzlerin güldüğü bir yıl diyebiliriz. Çünkü 2020 ve 2021 yıllarına baktığımızda perakendede sektörü çok zor bir dönem geçirdi. 2022 yılında ise cirolar arttı, turist etkisiyle ciddi reel büyümeler yaşandı. Sadece perakende sektörü için geçerli değil olumlu tablo. Oteller, restoranlar hınca hınç dolu… Kasım 2022 sonunda üyelerimizle gerçekleştirdiğimiz ankete göre bizim markalarımızda da turist alışverişlerinde yüzde 100 artış oldu. Bu artışın en büyük nedeni Türkiye’de fiyatların çok ucuz kalması… Rusya ve Ortadoğu ülkelerinden ziyaretçilerin sevdiği bir ülke Türkiye. Kendilerini rahat hissediyorlar. Avrupa’ya gitmelerine gerek yok çünkü Türkiye’nin ulaşım kolaylığı var ve Türkiye’de her marka var. Yunan ve Bulgar turistler artık günübirlik alışveriş için Türkiye’ye geliyor. Keza Gürcistan’dan da gelip alışveriş yapanların sayısı çok ciddi oranda arttı. Ruslar’ın başka ülkelere gidememesi Türkiye’ye ilginin artmasında büyük etken. Suudi Arabistan ile ilişkiler normalleşince Suudiler’in Arap turistler içinde payı bir anda arttı. Bütün bunlar alt alta sıralandığında Türk perakende sektöründe 2022 yılında ciddi bir sıçrama yaşandı.”