✔ Akaryakıta 20 Mayıs'ta yapılan yüzde 10 dolayındaki zamdan TÜFE'ye doğrudan yalnızca binde 1.28 düzeyinde yansıma olacak Bu zam haziranda ise TÜFE'ye binde 2.49 oranında yansıyacak.
✔ Perşembe günü açıklanacak TÜFE'nin yüzde 1.50, Yİ-ÜFE'nin yüzde 2.50 dolayında gelmesi bekleniyor. Yıllık oranlar böylece bir miktar daha artacak; TÜFE yüzde 17.30, Yİ-ÜFE yüzde 36 dolayına çıkacak. .
Akaryakıttaki ÖTV tutarlarının geçen ay benzinde yüzde 54, motorinde yüzde 88, LPG’de yüzde 188 artırılmasıyla birlikte bu ürünlere yüklü zamlar geldi. 20 Mayıs'tan geçerli olmak üzere benzine yüzde 9.1, motorine yüzde 11.5, LPG’ye ise yüzde 9.5 zam yapıldı.
Malum; akaryakıt zammı tüketiciye iki türlü yansır.
Araç sahibi olanlar akaryakıt istasyonlarına gittiklerinde daha çok ödeme yapar, yani doğrudan yansıma.
Hayatında hiç araç sahibi olmamış ve olamayacak durumdakiler de bu zamdan nasibini alır, yani dolaylı yansıma. Dolaylı etki, hiç kuşku yok ki aracına benzin koyarken bu zammı doğrudan hisseden için de geçerlidir.
Akaryakıt zamlarının dolaylı yansıma yoluyla TÜFE’yi ne ölçüde yukarı çekeceğini hesaplamak pek kolay değil. Ama şu kesin; bu zamdan etkilenmeyecek bir tek mal ve hizmet kalemi yoktur. Görünürde bir etkisi olmasa bile etiket değiştirmek için, daha çok para istemek için en ikna edici gerekçedir akaryakıt zammı:
“Ne yapalım abi, baksana benzine ne kadar zam geldi.”
“İyi de sen musluk bataryası değiştiriyorsun, benzinle ne ilgin var? Hem daha zamda dün bir bugün iki...”
Bir sürü gerekçe dinlersiniz.
Yol parası artmıştır, öğle yemeğine zam gelmiştir, dükkan kirası desen sanki anında değişmiştir...
Ya doğrudan etki?
Akaryakıt zammının doğrudan etkisini ölçmek hiç kuşku yok ki çok daha kolay. Çünkü elde somut sayılar var ve bu sayılarla hareket ederek belli bir orana ulaşmak mümkün.
Oluşacak doğrudan etkiyi ölçmek için akaryakıtın TÜFE içindeki ağırlığını ve fiyat derleme dönemlerini bilmek gerekiyor.
TÜFE’de benzin yüzde 1.1553, motorin yüzde 1.6636, LPG ise yüzde 0.9433 ağırlığa sahip bulunuyor. TÜİK, benzin ve motorin fiyatını günlük olarak takip ediyor. Bir başka ifadeyle bu ürünlerin fiyatı ilgili ayın TÜFE’sine gün ağırlıklı olarak yansıyor. LPG’de ise haftada bir kez fiyat derleniyor.
Buna göre benzin ve motorin zamları mayıs ayı endeksine üçte bir ağırlıkla yansıyacak. LPG zammının ise haftanın hangi günü fiyat derlendiğine bağlı olarak yüzde 50 ya da yüzde 25 oranında yansıması söz konusu. Aslında LPG’deki yansımanın yüzde 50 ya da 25 olması çok da fark yaratmayacak.
Binde 1.28 yansıma
Benzin, motorin ve LPG’ye gelen yüzde 9.1, yüzde 11.5 ve yüzde 9.5’lik zamlar mayıs ayı tüketici fiyat endeksine doğrudan ancak binde 1.28 oranında yansıyacak.
Yeni fiyatlar, ağırlıklar ve zammın uygulandığı süre dikkate alındığında bulunan oran bu; yalnızca binde 1.28.
Yani akaryakıttaki bu yüklü zamların doğrudan yansıması adeta devede kulak!
Bu zamların haziran TÜFE’sine olan etkisi ise binde 2.49 düzeyinde olacak. Tabii ki haziranda başka zamlar gelmezse...
TÜFE YÜZDE 1.50 DOLAYINDA BEKLENİYOR
TÜİK mayıs ayının TÜFE ve Yİ-ÜFE gerçekleşmesini 3 Haziran Perşembe günü açıklayacak.
TÜFE geçen yılın mayısında yüzde 1.39’luk bir artış gösterdi. Bu, genel ortalamaya göre yüksek sayılabilecek bir oran. TÜFE, 2003’ten bu yana olan dönemde mayıs aylarında ortalama yüzde 0.82 arttı.
Yapılan anketler bu mayısta yüzde 1.50 dolayında bir artış beklendiğine işaret ediyor. Mayıs artışı yüzde 1.50 dolayında gelirse, nisan sonunda yüzde 17.14 olan yıllık oran fazla değişmeyecek ve yüzde 17.30’a çıkacak.
Yİ-ÜFE yüzde 36’yı aşar mı?
Yİ-ÜFE'de 18 yılın mayıs ortalamasındaki artış yüzde 0.85. Bu yıl ise bu düzeye yakın bir artışta kalınması mucize olur. Sepet kurun yüzde 3.24 arttığı mayıs ayında Yİ-ÜFE'deki artışın da yine yüksek gelmesi bekleniyor.
Yİ-ÜFE'de geçen yılın mayıs ayındaki artış yüzde 1.54 olmuştu. Bu yıl daha yüksek bir gerçekleşme gayet normal. Dolayısıyla nisan sonunda yüzde 35.17’ye ulaşan yıllık artışın yüzde 36'yı da aşması şaşırtıcı olmayacak.