Ukrayna’ya Rusya’nın müdahalesi sonrası AB‘nin genişlemesi gündemde. 3. Avrupa Politik Birliği Forumu’nda (EPC) konunun ele alınması bekleniyordu, Dağlık Karabağ bu konuyu perdeledi.
De Gaulle, bir tarihte Avrupa’yı “Atlantik’ten Urallara kadar’’ şeklinde tanımlamıştı. Halen 27 üyeli olan AB, 36 üyeli Avrupa olarak bu tanımlamayla örtüşüyor. Dokuz aday ülkeyi Makedonya, Bosna Hersek, Kosova, Batı Makedonya, Sırbistan, Karadağ, Moldova, Gürcistan ve Ukrayna oluşturuyor. Türkiye bu adaylar içinde yok ve “teknik olarak aday” statüsünde anılıyor.
AB düşünce kuruluşları iki başlıkta oydaşıyor:
1. AB’nin iç işleyiş sistemi değişmeli, üye ihracı mümkün olmalı, veto hallerinde nitelikli çoğunluk hali esas alınmalı.
2. AB’nin adayları için yeni üyelik biçimleri geliştirilmeli.
İşte bu ikinci başlık, içinde Türkiye’nin de yer aldığı ülkeler için önemli. Yeni öngörüyle AB 3 çemberden oluşacak. Birinci çemberde AB’nin kurucu 6 üyesi ve 5-6 üye yer alacak. Bu “Schengen ve Euro Birliği”ni oluşturacak. İkinci çemberde yer alan 12- 14 üye siyasi karar alma sürecinin dışında kalacak. Ama AB yardım ve işbirliği programlarının tümünün içinde olacak. Üçüncü grup üyelerin statüsü “stratejik ortaklık.” Türkiye bu grup içinde yer alıyor. Stratejik ortaklık için “gümrük birliği statüsü” demek mümkün. Genişlemenin zaman planını kestirmek mümkün değil. Çünkü olay “üyeliğe kabul” halinden çok “müktesebat planına uyum” gerektiriyor. Adaylardan hiç biri bu uyum kıstaslarını karşılamıyor. 75 bin Euro alım gücü 15 bin Euro’ya geriliyor, yeni üyeler fakirleştirici etki yaratıyor. Yeni adayların tamamı Freedom’s House sınıflamasıyla “demokrasi yoksulu”. Bunun yanında Moldova, Gürcistan ve Ukrayna’da Rusya’nın işgal bölgeleri var. Kosova gibi AB tarafından tanınmayan ve Sırbistan gibi Rusya yanlısı ülkelerin varlığı kuşkusuz başkaca zorluklar yaratacak cinsten.
AB genişliyor ama bu genişleme yepyeni ilkelere dayanıyor. Bu nedenle işi “ortaklık” tan çok “gönülsüz beraberlik” olarak nitelemek mümkün.
Ne yazık ki Türkiye bu gönülsüz beraberlik listesinin başında yer alıyor.
GÜNÜN NOTU:
Yeni EPC Zirvesi 2024 Mart ayında Londra’da düzenlenene dek bakalım AB nasıl şekillenecek?