Avrupa Birliği’nin Rusya’dan ham petrol ithalatını yasaklaması ve petrol fiyatlarını sınırlaması, Rusya’ya tahmini olarak günde 160 milyon Euro’ya mal oluyor. Bu rakamın 5 Şubat’a kadar uygulanacak ek tedbirlerle günde 280 milyon Euro’ya çıkması bekleniyor.
AB’nin 5 Aralık 2022’de yürürlüğe giren Rus deniz petrolüne yönelik yasağının etkisini değerlendiren Enerji ve Temiz Hava Araştırma Merkezi’nin (CREA) bulguları, Rusya’nın fosil yakıt ihracatından elde ettiği gelirin, yasak nedeniyle önemli ölçüde düştüğünü ortaya koyuyor.
AB’nin Rus petrolüne getirdiği yasak, Putin'in savaşını finanse eden Avrupa fonlarını ortadan kaldırmak için atılmış sıra dışı bir adım olarak değerlendiriliyor.
Aralık 2022’de Rusya’nın kazancı yüzde 17 düşerek ülkenin Ukrayna’yı işgalinin başlamasından bu yana en düşük seviyeye geriledi. Avrupa Birliği'nin ham petrol ithalat yasağı ve daha geniş fiyat sınırı, Rusya’nın ham petrol ihracatında yüzde 12’lik bir azalmaya ve satış fiyatlarında yüzde 23’lük bir düşüşe neden olarak Aralık ayında Rus ham petrol gelirlerinde yüzde 32’lik bir düşüşe neden oldu. Bu önlemlere ek olarak, Aralık sonunda Almanya’nın boru hattıyla petrol ithalatını durdurması da yüzde 5’lik bir düşüşe neden oldu.
Gelirdeki düşüşe rağmen Rusya’nın fosil yakıt ihracatı günlük 640 milyon Euro kazandırmaya devam ediyor ve AB’nin rafine petrol ithalatına getirdiği yasağın ve rafine petrole uygulanan fiyat sınırlamasının yürürlüğe girmesiyle Şubat ayına kadar bu rakam yaklaşık 520 milyon Euro’ya düşecek. CREA, Rusya’nın gelirini günde 200 milyon Euro daha azaltabilecek başka adımlar da tanımlıyor.
Etkisi büyük oldu
Enerji ve Temiz Hava Araştırma Merkezi (CREA) Baş Analisti Lauri Myllyvirta, “AB’nin petrol yasağı ve petrol fiyat sınırı nihayet devreye girdi ve etkisi beklendiği kadar büyük oldu. Bu da Ukrayna’nın Rusya’nın saldırganlığına karşı galip gelmesine yardımcı olacak araçlara sahip olduğumuzu gösteriyor. Fiyat tavanını Kremlin'in vergilendirilebilir petrol karlarını engelleyecek bir seviyeye indirmek ve Rusya'dan kalan petrol ve gaz ithalatını kısıtlamak çok önemli” yorumlarını yapıyor.
Mevcut tavan fiyat uygulaması kapsamında Rusya şimdiye kadar tavan fiyat kapsamındaki gemilerle ham petrol sevkiyatından 3.1 milyar Euro kazandı. Doğrudan Rus hükümetine giden vergi geliri yaklaşık 2 milyar Euro oldu. Bu vergi geliri, tavan fiyatın Rusya’nın üretim maliyetlerine çok daha yakın bir seviyeye revize edilmesiyle neredeyse tamamen ortadan kaldırılabilir.
Petrol arzında herhangi bir kesinti yaşanmaması için tavan fiyat başlangıçta Rusya’nın üretim maliyetlerinin çok üzerinde, varil başına 60 ABD Doları olarak belirlenmişti. Ham petrol fiyat üst sınırının, Rusya’daki üretim ve nakliye maliyetlerinin hala çok üzerinde olan 25-35 dolara düşürülmesi, Rusya'nın petrol ihracat gelirini günde en az 100 milyon Euro azaltacak.
AB, boru hattı ham petrolü ve tüm petrol ürünleri dahil olmak üzere Aralık ayında Rusya’dan en büyük petrol ithalatçısı olmaya devam etti. Almanya’nın Aralık ayı sonunda Rus boru hattı petrolünü ithal etmeyi durdurması ve AB petrol ürünleri yasağının Şubat ayında yürürlüğe girmesiyle bu durum değişecek. Bu önlemlere ek olarak, fiyat sınırlamasının aşağıya çekilmesi AB’nin kesenin ağzını daha da sıkılaştıracak ve Rusya’nın savaş için sağladığı finansmanı daha da kesecek.
POLİTİKA ÖNERİLERİ
Rusya’nın savaşlarını finanse etmesini engellemenin artan aciliyet ışığında, Enerji ve Temiz Hava Araştırma Merkezi (CREA) aşağıdaki politika önerlerini sunuyor:
- Enerji verimliliği, enerji tasarrufu ve temiz enerjiye daha fazla yatırım yaparak fosil yakıt talebindeki azaltımı ekonomik ve sosyal açıdan daha sürdürülebilir hale getirilmesi; zira bu azaltım ithalat yasaklarının uygulanmasını ve etkili olmasını sağladı.
- Petrol fiyatı üst sınırını ham petrol varil başına 25-35 dolar ve rafine ürünler için 5 dolar/varil daha yüksek olacak şekilde revize edilmesi. Bu seviye, Rus petrol üretimini ekonomik olarak uygulanabilir tutarken Rus mineral vergi gelirlerini önemli ölçüde azaltıyor.
- Tavan fiyatı ihlal eden tankerlere yönelik cezaları artırmanın yanı sıra açıklama gerekliliklerin güçlendirerek veya ödemelerini bir aracı vasıtasıyla yapılmasını zorunlu kılarak tavan fiyat uygulamasının güçlendirilmesi.
- Rusya’nın deniz yoluyla petrol ticaretini sınırlandırmak için ek yaptırımlar getirilmesi. Yeterli sigorta teminatı olmayan tankerlerin kullanımının kısıtlanması ve Baltık Denizi ve Karadeniz’deki tankerler için çevre normlarının uygulanmasının sağlanması.
- Rusya’dan AB’ye giden boru hattı petrolü, boru hattı gazı ve LNG için fiyat sınırlamaları ve/veya ithalat kısıtlamaları getirilmesi.