Avrupa Birliği’nin yanı başında patlak veren savaş, Birliğin genel olarak fosil yakıtlara ve özellikle Rusya’dan gelen petrol, doğal gaz ve kömüre olan bağımlılığını gündeme yerleştirmiş durumda. Çatışma, Birliğe bağlı 27 ulusal hükümetin Avrupa'nın iklim değişikliğine karşı mücadelesinin bir parçası olarak müzakere ettiği politika çözümlerini de daha görünür kıldı. Avrupa Komisyonu Mart ayında “Ukrayna’nın Rusya tarafından işgalinin ardından, temiz enerjiye hızlı geçiş gerekliliği daha da güçlendi ve netleşti” beyanında bulundu. AB bakanlarının ezici çoğunluğu, Avrupa’nın bu önerisini mümkün olduğunca hızlı bir şekilde öne sürmesine destek verdi.
Avusturya, Belçika, Danimarka, Yunanistan, Letonya, Lüksemburg, Hollanda, Portekiz ve İspanya gibi ülkeler bir adım daha ileri giderek Avrupa’nın enerji geçişinin hızlandırılması gerektiğini söyledi.
Avrupa Komisyonu, yenilenebilir enerji kullanımının ve enerji verimliliğinin artırılması çağrısı üzerine, AB’nin Rusya’dan fosil yakıt ithalatını azaltmak için planladığı “RePowerEU” paketini açıkladı.
Paket, Avrupa Yeşil Mutabakatı mevzuatının ‘Fit for 55’ (Yüzde 55 emsiyon azaltımı politikasına uygunluk) paketi kapsamında yenilenebilir enerji için 2030 ana hedefini yüzde 40’tan yüzde 45’e çıkarmayı teklif ediyor. Bağlayıcı Enerji Verimliliği Hedefi’nin yüzde 9›dan yüzde 13’e çıkarılması da dahil olmak üzere uzun vadeli enerji verimliliği önlemlerinin geliştirilmesini öneren paket, aynı zamanda gaz ve petrol talebini yüzde 5 oranında azaltabilecek kısa vadeli davranış değişikliklerini kapsıyor.
Üye Devletler ayrıca enerji tasarruflu ısıtma sistemleri, bina yalıtımı, cihazlar ve ürünlerde KDV oranlarının düşürülmesi gibi enerji tasarrufunu teşvik etmek için mali önlemler kullanmaya teşvik ediliyor.
Yeni paket kapsamında yenilenebilir enerjinin artırılmasına yönelik şu hedefler öne çıkıyor:
*2025 yılına kadar fotovoltaik güneş enerjisi kapasitesini ikiye katlamak ve 2030 yılına kadar 600 GW güneş enerjisi kapasitesi kurmak için özel bir AB Güneş Stratejisi’nin oluşturulması.
*Yeni kamu ve ticari binalara ve yeni konut binalarına güneş panelleri kurmak için aşamalı yasal zorunluluğu olan bir Solar Çatı Girişimi.
*Isı pompalarının kullanım oranının iki katına çıkarılması ve jeotermal ve güneş enerjisinin modernize edilmiş bölgesel ve ortak ısıtma sistemlerine entegre edilmesi için önlemler. *Yenilenebilir enerji projelerinde yavaş ve karmaşık izinler süreçlerinin üstesinden gelmek için bir Komisyon Önerisi ve yenilenebilir enerjiyi öncelikli bir kamu yararı olarak tanımak için Yenilenebilir Enerji Direktifinde hedeflenen bir değişiklik. *Karbondan arındırılması zor endüstrilerde ve ulaşım sektörlerinde doğal gaz, kömür ve petrolün yerini almak üzere 2030 yılına kadar 10 milyon ton yerli yenilenebilir hidrojen üretimi ve 10 milyon ton hidrojen ithalatı hedefinin belirlenmesi.
210 milyar Euro’luk ek yatırım gerekiyor
REPowerEU hedefl erinin gerçekleştirilmesi, bugün ile 2027 arasında 210 milyar Euro’luk ek bir yatırım gerektiriyor. Rusya’nın fosil yakıt ithalatını azaltmak da AB’ye yılda yaklaşık 100 milyar Euro tasarruf sağlayabilecek. Bu yatırımların özel ve kamu sektörü tarafından ve ulusal, sınır ötesi ve AB düzeyinde gerçekleştirilmesi gerçekleştirilmesi hedefleniyor.
REPowerEU’yu desteklemek için, Kurtarma ve Dirençlilik Mekanizması kapsamındaki kredilerde halihazırda 225 milyar Euro mevcut.
Komisyon, REPowerEU bağlamında bu programların nasıl değiştirileceği ve tamamlanacağı konusunda üye devletlere rehberlik edecek. Buna ek olarak, Komisyon, şu anda Piyasa İstikrar Rezervinde tutulan AB Emisyon Ticareti Sistemi tahsisatlarının satışından elde edilen ve piyasayı bozmayacak şekilde açık artırmaya çıkarılacak 20 milyar Euro hibe ile RRF mali çerçevesini artırmayı teklif ediyor. Bu nedenle, ETS yalnızca emisyonları ve fosil yakıtların kullanımını azaltmakla kalmıyor, aynı zamanda enerji bağımsızlığını elde etmek için gerekli fonları da topluyor.
Uyum fonlarından 26,9 milyar Euro, RRF’ye gönüllü transferlerde kullanılabilir hale getirilebilecek. Bu arada; Ortak Tarım Politikasından 7,5 milyar Euro RRF’ye gönüllü transferler yoluyla sağlanıyor. Komisyon, 2022 Büyük Ölçekli İnovasyon Fonu Çağrısı için mevcut olan fonu bu sonbaharda ikiye katlayarak yaklaşık 3 milyar Euro’ya çıkaracak.
2022 sonuna kadar ithalat 3'te iki azalacak
Paket, AB’nin Rusya’dan doğal gaz ithalatını bu yılın sonuna kadar 3'te iki oranında azaltmayı, 2027 yılına kadar tümüyle sonlandırmayı amaçlıyor.
Politico Europe’ta yayımlanan bir incelemeye göre, “Komisyon, krizi faydaya çevirmenin bir yolu olarak bir kez daha amiral gemisi olan Yeşil Mutabakat’a başvuruyor”. Brüksel merkezli düşünce kuruluşu Bruegel’de araştırmacı olarak görev yapan Simone Tagliapietra, Politico’ya verdiği demeçte, “Kısa vadede hem kahverengi hem de yeşil çözümlerin bir karışımına ihtiyacımız var. Kömürle çalışan enerji santrallerini bir, hatta iki yıllığına bile yeniden açsak, büyük bir soruna yol açmayız, tabii bir taraftan yeşil çözümleri ölçeklendirmek kaydıyla” diyor.
Avrupa Birliği Üye Devletleri, Nisan ayı başlarında Rusya’dan kömür ithalatını Ağustos 2022’ye kadar sona erdirmeye karar verdi. AB, Rusya’dan yılda yaklaşık 4 milyar Euro değerinde kömür ithal ediyor.
“Kurtulmak kolay olmayacak”
- Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Rus petrolünden kurtulmanın “kolay olmayacağını” ancak AB’nin “bunun üzerinde çalışmaktan başka çaresi olmadığını” bizzat söyledi. Düşünce kuruluşu Bruegel’e göre, Rus petrol ve kömürünün tamamen kesilmesi halinde bile AB önümüzdeki kışı atlatabilir. Rusya’dan petrol ithalatının bıçak gibi kesilmesi, beraberinde kısa ve sancılı bir uyum dönemi getirebilir ancak iyi yönetilirse kesintiler geçici olacak. Avrupa’nın ham petrol ithalatının çoğu boru hattı değil, gemi ile yapılıyor. Bu nedenle, Rus petrolünün başka kaynaklarla ikame edilmesi, büyük sıkıntılara yol açsa da, Rus gazını değiştirmekten daha kolay olabilir. Bununla birlikte, Ulaştırma ve Çevre İcra Direktörü William Todts, “Petrol bağımlılığımızı başka bir satıcı aramaya giderek çözmemeliyiz” diyor.