İktidarın zaman kesitleri…
Her şey her zaman kötüye gidecek değil ya… Bazen de geçici de olsa, konjonktürel de olsa bazı şeyler iyi gidebilir.
Bu tespitten sonra yapacağımız ikinci tespit şu: AK Parti iktidar dönemini kendi içerisinde uzun ve kısa vadeli kesitlere ayırarak incelemeliyiz. Çünkü dönemlere damgasını vuran kişiler, düzenlemeler ve uygulamalar var.
Örneğin; AK Parti hükümetinin kurulduğu tarihten 17-25 Aralık 2013 tarihine kadar süreyi bir dönem olarak almak gerekir. Zira 2013 travması ile ezberler bozuldu, her şey adeta yeniden dizayn edilmeye başladı.
Bu dizayn çalışması 2017 Anayasa değişimi ile önemli ölçüde şekillendi. Bu arada askeri ve sivil bürokraside, yargıda hem hukuki ve hem de fiili ciddi düzenlemeler gerçekleştirildi.
Artık 2018 yılından itibaren yeni Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi yürürlüğe girdi. Dolayısıyla 2018 sonrasından günümüze kadar geçen dönem de ayrıca değerlendirilmesi gereken bir dönem sayılır.
AK Parti iktidarı dönemini kendi içinde kesitlere ayırdığımız gibi, ekonomi ile ilgili gelişmeleri de bunun gibi değerlendirmek mümkün. Nitekim genel değerlendirmeler de bu yönde. Örneğin bütçe sonuçları genelde hep aylık değerlendiriliyor. Aynı şekilde ihracat ve ödemeler dengesi sonuçları da bu çerçevede kısa erimli olarak değerlendirmeye alınıyor.
Bu yönüyle ödemeler dengesinin Eylül ayına ve Ocak-Eylül dönemine bir bakalım.
Ödemeler dengesi kalemlerindeki gelişmeler:
Merkez Bankası’nın önceki gün yayımladığı ödemeler dengesi rakamlarının genelde olumlu karşılandığını belirtelim.
Bu arada Eylül 2023 ayına ait ve Ocak-Eylül 2023 dönemine ait cari açık rakamlarını özetleyelim.
Merkez Bankası’nın duyurusuna göre:
- Eylül ayında cari işlemler hesabı 1,876 milyon ABD Doları fazla kaydetmiştir. Altın ve enerji hariç cari işlemler hesabı ise 7,118 milyon ABD Doları fazla vermiştir.
- Ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığı 3,657 milyon ABD Doları olarak gerçekleşmiştir.
- Hizmetler dengesi kaynaklı girişler 6,253 milyon ABD Doları seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu kalem altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler 5,033 milyon ABD Doları olmuştur.
Gelelim diğer tespitlerimize…
- Son 12 ayın ödemeler dengesi rakamları içerisinde cari açık yaklaşık 10,5 milyar ABD Doları ile Ocak 2023 ayında gerçekleşmiş.
- Bu sonuçta; Ocak 2023 ayındaki ithalatın yaklaşık 32 milyar ABD Doları’na yükselmesi etkili olmuş. Aynı şekilde 2 ay hariç ihracat rakamı da en düşük ayın rakamı olarak ortaya çıkmış.
- Cumhurbaşkanı seçimi sonrası yeni kurulan Hükümette yer alan Mehmet Şimşek ve ABD’den gelen yeni Merkez Bankası Başkanı H. Gaye Erkan ile değişen faiz politikalarının sonuçları hemen Haziran 2023 ayına yansımış.
- Buna göre Haziran ayında (son Eylül 2023 ayı hariç) ilk kez 716 milyon ABD Doları cari işlemler fazlası ortaya çıkmış.
- Nitekim bu sonuç yaklaşık 1,9 milyar ABD Doları ile yaklaşık Eylül 2023 ayına da yansımış.
- Haziran ayında doğrudan yatırımlar da artış sergilemiş.
Görüldüğü gibi, Merkez Bankası ödemeler dengesi sonuçları önceki aylara göre olumlu seyir sergilemeye devam ediyor.