İki bin dönüm arazideki 85 bin badem ağacıyla yılda ortalama bin 500 ton üretim kapasitesine sahip Big Tarım’ı geçen yılın sonunda satın alan İstanbul Holding, Türk tarımını ‘yerli yapay zekâ’ ile tanıştırdıktan sonra şimdi de ‘badem kırma, kavurma, paketleme’ ve kendi ihtiyacı için güneş enerjisi tesisi kuruyor. İlk etapta 5 milyon dolarlık yatırım yapılacak tesisin yıllık badem işleme kapasitesi 3 bin ton olacak. Bu kapasite ile tesis, kendi üretimi dışında Uşak Bölgesi’ndeki diğer çiftçilerin bademlerini de işleyecek. İstanbul Holding Yönetim Kurulu Başkanı Murat Kalsın, Big Tarım Yönetim Kurulu Başkanı Adnan Bostan ve yönetim kurulu üyesi Abdülkadir Turan’ın davetine icabet ederek, Uşak’taki Big Tarım badem çiftliğini ziyaret edip hasada katıldık.
Murat Kalsın’a, genellikle İstanbul Ticaret Odası üyesi olan 100 iş insanının eşit ortaklığıyla kurulan İstanbul Holding’in ilk yatırımını neden bir ‘badem çiftliğine’ yaptığını sorduğumda, “Aslında kendi aramızda ‘bir badem çiftliği önerisi gelirse asla yatırım yapmayız’ demiştik. Bu tesisten bahsedildiğinde de hepimiz önce, ‘hayır’ dedik. Sonra burayı gelip gören arkadaşımız, ‘gidip bir görseniz çok iyi olur’ dedi. Yerinde inceleyince tesisin kurucusu Kemalettin Akın’ın gerçekten de dünyanın en güzel badem çiftliklerinden birini kurmuş olduğunu anladık. Devam etmesi gereken yatırımlarda tıkanmışlar. Biz de bu konuda kapsamlı bir fizibilite yaptık ve önce yüzde 80’ini sonra tamamını satın aldık. Gerekli yatırımları tamamlayıp Anadolu bademini dünya markası yapacağız” diyen yanıtladı. Bir bademin toprakla buluşmasıyla nasıl bir bereket ve kârlılık ortaya çıktığını heyecanla anlattı. İlginç bir tespitte de bulundu: “Ülkemizde tarımsal üretimin artması gerekiyor ve bu da sadece devletin desteği ya da ilgisiyle olmaz. Özel sektörün tarıma ilgi duyması, yatırım yapması çok önemli. Biz, bu yatırımımızın çok doğru ve kârlı bir yatırım olacağına inanıyoruz ama aynı zamanda özel sektör için de güzel bir örnek olmasını istiyoruz.”
Sözleşmeli tarımı büyüteceğiz
Murat Kalsın, Türk tarımı için sözleşmeli tarımın en faydalı model olduğunu düşünüyor. Çünkü bu model ile istikrarlı üretim sağlanabilir ve tarıma dönük sanayi yatırımı yapanlar ‘ürün bulmakta’ zorlanmaz. Kalsın, “Biz arazimizi yeni satın almalarla büyüteceğiz ama kendisi badem yetiştirmek isteyen çiftçi kardeşlerimizle de sözleşmeli üretim yapacağız. Kuracağımız kırma, işleme ve paketleme tesisinde onların ürünlerini de işlemek istiyoruz. Tarımda işletme ölçeklerini büyütmemiz lazım. Sanayici ile çiftçiyi bir araya getirecek yeni oluşumlara ihtiyacımız var” diyor ve ekliyor: "Bir badem ağacından 10 kilogram ürün alıyorsunuz. Bir bademden bir ağaç çıkıyor ve 10 kiloda kaç badem var? Tesisimiz, 2025 sonunda faaliyete geçecek. Badem yağı, sütü ve unu da üreteceğiz. Bademin her şeyinde fayda var. Gıda, medikal ve kozmetik alanlarında da kullanımı çok yaygın. Big Tarım’ın 10 yıllık akademik bilgi birikimi ve saha tecrübesi var. Basınç ayarlı damla sulama sistemi, beş su kaynağı, iki adet 25 bin ton kapasiteli sulama havuzu vs. Teknolojik gücümüzle üretimimizi dünya standartlarında yapacağız. İç pazarda çok güçlü olacağız ama ihracat için de hazırlıklarımızı tamamlıyoruz.”
Girişim Sermayesi Fonu da kurduk
Murat Kalsın, İstanbul Holding’in özgün bir model ortaya koyduğunu belirtiyor ve Girişim Sermayesi Fonu’nun kuruluşunu da tamamladıklarını söylüyor. Kalsın şu bilgileri aktarıyor: “Fon 200 milyon lira sermaye ile kuruldu. Hedefimiz öncelikle sadece girişimcilerin yatırım yapmasını sağlamak. Bize sürekli teklifler geliyor ama açıkçası start up girişimlerle pek ilgilenmiyoruz. Bunların çoğunun zaman kaybı olduğunu düşünüyoruz. Üretim ağırlıklı yatırımlarla ilgileniyoruz, fizibilitesi uygunsa yatırım yaparız. Bu konuda güven de oluştu ki İngiltere’de yaşayan bir Uşaklı iş insanımız, oradaki parasıyla Uşak’taki Big Tarım’a bizimle birlikte yatırım yaptı. Son dönemde bize savunma sanayi ve elektrikli araç projeleri geliyor, bakıyoruz, inceliyoruz. 2025 sonuna doğru büyük bir ‘İstanbul Yatırım Forumu’ da planladık. Vizyon sahibi sermaye sahiplerini buluşturmak istiyoruz. Bu etkinliği, Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi ile beraber yapacağız.”
En büyük üretim ABD’de en güzel badem Anadolu’da
Dünya badem üretiminde Türkiye’nin 6’ncı sırada olduğunu ve ülkemizin hem ihracatçı hem ithalatçı konumda bulunduğunu anlatan Big Tarım Yönetim Kurulu Başkanı Adnan Bostan’ın verdiği bilgilere göre Big Tarım’da üretimin her anı yerli yazılım yapay zekâ uygulamasıyla izleniyor. Arazideki farklı noktalara kurulan istasyonlarla, topraktan nem, mineral, havadan ısı, nem ve yağış verileri anlık olarak bilgisayarlarda toplanıyor. Bu verilere göre sulama, ilaçlama, gübreleme yapılıyor. Adnan Bostan, “Dünyanın en büyük badem üreticisi ve pazarı ABD ve tabii ki fiyatı orası belirliyor. Anadolu bademi, tadı, aroması, kalitesi ile dünyanın en güzel bademi olarak bilinir. Hedefimiz, tarladan rafa kadar tüm süreçlerde etkili olmak ve markalaşmak” diyor. Bostan, bademin yaklaşık piyasa fiyatlarıyla ilgili olarak da “Çitçi, tüccara kabuklu bademi 70-90 liraya satıyor. Kabuklunun üçte biri iç badem. Onun kilosu 500-600 lira civarında” diyor.