1970 Kıbrıs doğumlu Aziz Adadağ, Doğu Akdeniz Üniversitesi’ni bitirdikten sonra, 4 yıl üniversitenin bilgi işlem bölümünde çalıştı. 1996 yılında üniversiteden ayrılıp kendi işini kurdu:
- Türkiye’de kullanılmayan büyükbaş ve küçükbaş hayvanların tendon, aort damarları ile tavuk ayakları gibi ürünleri Uzakdoğu’ya ihraç etmeye başladım. ABD-İsviçre-Hong Kong ortaklığındaki bir şirkete ortak oldum.
Derken yolu, deniz yolu soğuk zincir taşımacılığının dünyadaki önde gelen şirketlerinden İspanya merkezli Martico Reefer Solutions’la yolu kesişti:
- 25 yıl önce İspanya’da kurulan Martico’nun EMEA Bölgesi ortağı oldum. Martico, soğuk zincir gerektiren yaş sebze-meyve ve et ürünlerinin deniz yolu konteyner taşımacılığını yapıyor. Şirket, taşımacılıkta tamamen soğutuculu konteynerler ile hizmet veriyor.
Geçen hafta bir grup meslektaşımla birlikte Martico’nun EMEA Bölgesi ortağı ve Türkiye Genel Müdürü Aziz Adadağ’la buluştuk.
Martico’nun 23 ülkede hizmet verdiğini belirtti:
- Dünyanın tüm limanlarına soğuk zincir taşımacılığı yapıyoruz. Şirketimiz geçen yılı 400 milyon dolar ciro ile kapattı. EMEA Bölgesi’nde ciromuz 25 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti.
Pandemi dönemini oldukça verimli geçirdiklerini kaydetti:
- Tüm dünyada birçok insan belirsizlik endişesi ile evlerinde stok telaşına girdi. Bu da marketlere tedarik sağlayanların, dolayısıyla bizim gibi taşımacılık şirketlerinin işlerinin artmasını sağladı.
Bu dönemde yaşadıkları en önemli sıkıntıya işaret etti:
- Konteyner sıkıntısı bizim için de geçerliydi. Yine de bu sıkıntıyı en az hasarla atlattık.
Şirketin hedeflerini paylaştı:
- Önümüzdeki dönemde yüzde 10-15 büyümeyi hedefliyoruz. 2023’te 7 kıtada ve 52 ülkede doğrudan olmak, konteyner sayımızı da 125 bine çıkarmak istiyoruz.
Taşımalarının yüzde 40’ını yaş sebze-meyvenin oluşturduğunu bildirdi:
- Bu alanda önemli bir pazar olan Dubai’de bir ofis açmayı planlıyoruz. Bu yönde çalışmalara da başladık.
Türkiye’de karşılaştıkları önemli bir sorun üzerinde durdu:
- Türkiye’ye çoğunlukla muz, ananas ve avocado taşıyoruz. Türkiye’den de tavuk götürüyoruz.
- Bu noktada şu soruyu ortaya attı:
- Konteyner mal mıdır, yoksa araç mı?
Sorunun yanıtına girdi:
- Konteyner mal olarak kabul edilirse Kabotaj Kanunu devreye giriyor. Yabancı bandıralı gemiler Türkiye kara sularında bir limanda boşalttıkları konteynerleri başka limana götüremiyor.
Yabancı bandıralı geminin boş konteyneri Türkiye’deki başka limana götürebilmesi için mevcut uygulamanın nasıl olduğunu anlattı:
- Yabancı gemilerin boş konteynerleri boşalttıkları limanın dışındaki bir limana götürebilmesi için yurt dışında bir limana gidip gümrük işlemi yaptırıp tekrar dönmesi gerekiyor.
Konteynerin araç kabul edilmesi durumunda Kabotaj Kanunu’nun devreye girmediğini vurguladı:
- Konteyner araç kabul edilirse mal olarak işlem görmediği için bir limandan diğerine taşınabiliyor.
Ardından ekledi:
- Gördüğümüz kadarıyla Türkiye’de yasaların uygulanmasında yanlışlıklar yapılıyor. Bu nedenle de yabancı gemiyle gelip boşalan konteynerleri soğuk zincire ihtiyaç duyulan ürünlerin ihracatının yoğun olduğu limanlara kaydıramıyoruz.
Geçen yılın verisini paylaştı:
- Geçen yıl Türkiye’ye ithal ürün taşınan 60 bin soğutuculu konteynerimiz boş döndü.
Bunun ne anlama geldiğini şu hesapla ortaya koydu:
- Boş giden 60 bin soğutuculu konteyner 3 milyar dolarlık ihraç ürünü taşıyabilirdi. Bununla ilgili çalışmalar yapıp ilgili mercilere başvurumuzu yaptık. Çünkü, bu durum soğuk zincire ihtiyaç duyulan ihraç ürünlerinin önünde büyük engel.
Bu konuda mahkeme kararlarının da olduğunu aktardı:
- Mahkeme kararlarına göre konteyner bir eşya değil ancak eşyanın taşıma aracı ya da eşyanın taşınmasında kullanılan bir kap niteliğindedir.
Yabancı bandıralı gemiyle gelen konteyneri “mal” olarak kabul edip, Türkiye’de ihtiyaç duyulan başka limana boş taşınmasının kime ne zararı var?
Yabancı gemiyle gelen soğutuculu konteynerlerin boş dolaşmasını engellemek kimin ne işine yarıyor?
Türkiye’de tarıma dönük start-up’lar ile işbirliği yapacak
AZİZ Adadağ, Martico Grubu’nun 2021 yılında kendi çatısı altında kurduğu bir şirkete işaret etti:
- Agrotraction, kendini Agroteknik, Suteknik, Gıdateknik şirketlerinin birleştiricisi olarak konumluyor ve start-up’lar ile çalışıyor.
Söz konusu start-up’lara stratejik yatırımcılar, müşteriler veya distribütörler bulduklarını belirtti:
- Start-up’ların işlerini büyütmelerine yardımcı oluyoruz. Ürün aşamasında onlarla birlikte çalışıyoruz.
Agrotraction’ın halen iki ülkede devrede olduğunu bildirdi:
- Üçüncü ülke olarak Türkiye’yi seçtik. Şirketimizin bulunduğu İzmir’den yola çıkacağız.
Ardından ekledi:
- Ülkedeki çiftçilere, tarımsal bölgelere daha yakın olma planıyla hareket ediyoruz.
Agrotraction’ın İsrail’den teknoloji desteği aldığını kaydetti:
- Genç Türk girişimcilerin inovasyon potansiyellerini en üst düzeye çıkarmalarına yardımcı olabilmek konusunda son derece heyecanlıyız.
Global ekiplerinin de devrede olacağını vurguladı:
- Global ekiplerimizle birlikte Türk markalarını tanıtmak ve aynı zamanda yurt dışında oluşan iş fikirlerini de Türkiye pazarına getirmeyi düşünüyoruz.