Yılın son ayına giriyoruz. 2019’a dair her sonuç, ekonominin bu ayki performansına bağlı. İşte o “her” şeyin önemli olan 3 tanesindeki son durumu bu hafta öğreneceğiz. Büyüme, dış ticaret ve enflasyon.
Bugün açıklanacak olan büyüme rakamları son 3 çeyrekte daralan ekonomimizin 2019’un 3. Çeyreğinde nasıl bir performans gösterdiğini ortaya koyacak. Genel beklenti yüzde 1 civarında büyüme yönünde. Ama burada esas nokta ekonominin ne kadar büyüdüğünden ziyade, hangi sektörün ne kadar büyüdüğü, yatırımlardaki sert gerilemenin ve net ihracatta pozitif katkının devam edip etmeyeceği.
3. çeyrek büyümesi, ekonomide daralmanın sona erdiğinin teyidi olabilir. Ancak verilerin detaylarında gözler sert bir yükselişin başlayıp başlamadığına dair işaretleri de arayacak. Ben bu tür bir sert yükselişe dair bir işaret beklemiyorum. Sadece 3. çeyrekte değil, 4. çeyrekte de sert bir iyileşmenin işareti henüz yok. Bazı verilerde hafif de olsa iyileşme görsek de son aylarda verilerin pozitife dönmeye başlamasında baz etkisinin rolü olduğuna şüphe yok.
Sabah 10’da TÜİK’in açıklamasından hemen sonra Dünya web sayfasında ve telefon uygulamasında büyümeye dair analizleri takip edebilirsiniz.
Aynı saatlerde İSO, Kasım ayı PMI verisini açıklayacak. Bu, hem sanayi üretimi hem de büyüme için iyi bir öncü gösterge olacak. Türkiye’de PMI, en son Mart 2018’de 50’nin üzerinde yani büyümeye yönelik bir değer almıştı. Sonraki 19 ayda daralma yönünde seyreden gösterge, son aylarda toparlanma işaretleri veriyor. Eğer bugün 50’nin üzerinde bir değer görürsek, yılın son çeyreğinde daha iyi bir büyüme hızına ulaşabiliriz.
Bugün bir de Ticaret Bakanlığı tarafından açıklanacak Kasım ayı geçici dış ticaret verilerini öğreneceğiz. Ekim ayında gerileyen ihracattaki düşüşün bu ay ve Aralık’ta da devam etmesi muhtemel. İthalat tarafında ise 14 aylık düşüşün ardından Ağustos’ta başlayan yükselişin bu ay ve gelecek aylarda devamını göreceğiz.
Türkiye verileri
• Pazartesi 10’da: 2019- 3. çeyrek GHYİH
• Pazartesi 10’da: Kasım ayı İSO Türkiye PMI
• Pazartesi 11’de: Kasım ayı geçici dış ticaret
• Salı 10’da: Kasım ayı enflasyon
• Çarşamba 14:30’da: Kasım ayı reel efektif döviz kuru
Yurtdışı verileri
• Pazartesi gün boyu: Çin ve Avrupa ve ABD Kasım ayı PMI değerleri
• Salı 13’te: Euro Bölgesi Kasım enflasyonu
• Perşembe 13’te: Euro Bölgesi 3. çeyrek büyüme
• Cuma 10’da: Almanya Ekim ayı sanayi üretim endeksi
• Cuma 16:30’da ABD Kasım ayı işsizlik oranı
• Cuma 18’de: Aralık ayı Michigan Üniversitesi güven endeksi
Baz etkisi
Bir veriyi analiz ederken kıyas yaptığınız geçmiş dönem normal bir dönem değilse elinizdeki verinin artışı/azalışı gerçeği olduğundan biraz daha iyi ya da kötü gösterebilir. Bunun sebebi baz etkisidir.
Aniden ortaya çıkan bir sorun nedeniyle Ağustos 2008’de ticari araç sektöründe satışların yarı yarıya gerilediğini; önceleri her ay 10.000 araç satılırken, aylık satışların 5.000’e gerilediğini varsayalım. Ekonomistler her ay açıklanan satış rakamını bir önceki yılın aynı ayı ile kıyaslar ve bu durumda bizim örneğimizde “satışlar geçen yıla göre %50 düştü der.”
Satışlarda bir süre sonra toparlanma başlar. Bu, firmaların kampanyalara başlamasından, tüketicilerin ilk şoku atlatmasından ya da devletin sektörü teşvik etmek için birtakım müdahaleler yapmasından kaynaklanabilir. Toparlanmadan sonra satışlar aylık ortalama 8.000’e çıkmış olsun.
11.ayda yaptığınız kıyaslamada satışlarda yüzde 20 düşüş varken, 12. ayda yaptığınız kıyaslama satışlarda yüzde 60 artış görürsünüz. Ama aslında satışlar hala kriz öncesinin altındadır.