İLLER Bankası (İLBANK) Genel Müdürü Yusuf Büyük, görevde 5 yılı tamamladığında kuruluşu 1933’e uzanan bankada genel müdürlerin ortalama görev süresine baktı:
- Belediyelerin bankası İLBANK’ta genel müdürlerin ortalama görev süresinin 1.5 yıl dolayında olduğunu gördüm.
Bankanın kuruluştan buyana geçirdiği dönüşümü irdeledi:
- 1933’te Belediyelerin Bankası olarak kuruldu. 1945’te İl Özel İdareleri de bankanın görev alanı kapsamına alındı. Sonra adı “İller Bankası” oldu. 2011 yılında da “İller Bankası A.Ş.”ye dönüştü.
Özgeçmişini gözden geçirdi:
- İTÜ İnşaat’tan mezun olduktan sonra işletme masteri yaptım. 1995-1996 döneminde Rize Belediyesi’nde çalıştım. 17 yıl Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin iştiraklerinde üst düzey görevlerde bulundum.
Başkent Gaz’ın özelleştirmesine döndü:
- Başkent Gaz’ın özelleştirmesine şirketin genel müdür yardımcısı olarak önemli katkılarda bulundum.
İLBANK’a 2013’te genel müdür yardımcısı olarak geçtiğini anımsadı:
- 2016’da, 15 Temmuz hain darbe girişiminden 1 ay sonra genel müdür oldum.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’la “COP26 İklim Değişikliği Zirvesi” için Glasgow’a gittiğimizde heyetinde bulunan Yusuf Büyük’le sohbet fırsatı buldum.
Büyük, İLBANK’ın Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın “ilgili kuruluşu” olduğunu belirtti:
- Nominal sermayemiz 30 milyar lira, ödenmiş sermayemiz 22 milyar lira. Yerel yönetimlerin bankasıyız. Mevduat toplamayız. Bireysel bankacılıkla ilgimiz yok. Özel hukuk hükümlerine tabiyiz. Kalkınma ve yatırım bankasıyız.
1473 yerel yönetim ve kurumun bankası olduklarının altını çizip, görev alanlarını özetledi:
- Ülkemizde toplanan vergilerin yüzde 6.5’i İLBANK üzerinden yerel yönetimlere gider. Ayrıca yerel yönetimlere finansman desteği veririz. Teknik danışmanlık, müşavirlik hizmetlerimiz olur. Ankara’daki genel müdürlük, 18 bölge müdürlüğü ve 3 bin 759 personelle hizmetteyiz.
Ülke vergi gelirlerinden yerel yönetimlere ayda 6 milyar lira gittiğini vurguladı:
- Bir o kadar da Maliye Bakanlığı’ndan doğrudan büyükşehir belediyelerine gider.
Belediyelerin borçlarıyla ilgili işleyişe değindi:
- Belediyelerin vergi ve SGK gibi kamuya olan borçları bizim üzerimizde döner. Kamuya borcu olan belediyelere kaynak aktarırken en fazla yüzde 40’ını borçları için keseriz.
Yerel yönetimlere kredi de kullandırdıklarını kaydetti:
- Belediyeler kendi projelerine, makine, araç alımına dönük bizden kredi de kullanabiliyor. Bu kredilere bankalardaki piyasa faizinin altında bir oran uygulanıyor.
Belediyelere kredi verirken kredibilite değerlendirmesi yaptıklarını bildirdi:
- Belediyelerin borçluluk-kaynak durumlarını biz zaten çok net görüyoruz. Ona göre kredi kullandırırken değerlendirmemizi yapıyoruz.
Yılda 6 milyar lira dolayında kredi kullandırabildiklerine vurgu yaptı:
- Başvuruda bulunan belediye, borçlanma yetkisini meclisinden almışsa, 15 gün içinde kredisi devreye girebiliyor. Tahsilat konusunda sıkıntı çekmiyoruz. Çünkü, kaynakları bizden geçiyor.
İLBANK’ta yönetilen kaynağın büyüklüğünü merak ettim, yanıtladı:
- Yılda 100 milyar liralık kaynağı yönetiyoruz…
1933’te Cumhuriyetimizin kurucusu büyük önder Mustafa Kemal Atatürk’ün talimatıyla kurulan “Belediyeler Bankası”, 2011’de dönüştüğü “İller Bankası A.Ş.” statüsüyle yoluna devam ediyor.
İLBANK’ın yaptığı iş, Genel Müdür Yusuf Büyük’ün deyimiyle “müthiş denge” gerektiriyor…
3 milyar Euro dış kaynak sağlıyor
İLLER Bankası Genel Müdürü Yusuf Büyük, yerel yönetimlere kullandırmak üzere dış kaynak da sağladıklarını belirtti:
- Ben 5 yıl önce göreve başladığımda İLBANK’ın kullandığı dış kaynak 600 milyon Euro düzeyindeydi. Bugün 3 milyar Euro’ya ulaşmış durumda.
Dış kaynak sağladıkları kurumları sıraladı:
- Dünya Bankası, JICA (Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı), EBRD (Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası), Avrupa Yatırım Bankası.
Dış kaynak konusundaki hedefini de paylaştı:
- 2023’te dışarıdan sağladığımız kaynağı 5 milyar Euro’ya çıkarmayı hedefliyoruz. Belediyelerin zaten 2 milyar Euro’yu bulan dış kaynak talepleri var.
İLBANK’ın Brüksel’de (Belçika) bir ofisinin olmasını planladıklarını kaydetti:
- Hedefimiz İLBANK’ın uluslararası bir finans kurumu haline gelmesi.
Belediyeler parayı İller Bankası’na yatırabiliyor
İLLER Bankası Genel Müdürü Yusuf Büyük, bankaya “kamu hazinedarlığı” statüsünün de sağlandığını bildirdi:
- Kamu kuruluşları paralarını, yani mevduatlarını kamu bankalarına yatırabiliyor. İLBANK da “kamu hazinedarlığı” statüsüne kavuşunca belediyelerin mevduatlarını kabul etmeye başladı. Yani, belediyeler hesaplarını bizde tutabiliyor.
Belediyelerin mevduatlarını İLBANK’ta tutmasının avantajına değindi:
- İLBANK’ta tutulan para fon olarak kalıyor. Yani, faiz gelirini alır. Ancak stopaj kesilmez.
Talebe bağlı iş yapılıyor
İLLER Bankası Genel Müdürü Yusuf Büyük, belediyelere talebe bağlı hizmet verdiklerini belirtip, 3 modeli şöyle sıraladı:
- Belediye projesini hazırlar, “teknik ekip ver, finansman bul, bana teslim et” der.
- Belediye gelir, “projem hazır, teknik ekibim de var, parayı ver yeter” diyebilir.
- Belediye gelir, “projeyi de, finansman modelini de birlikte geliştirelim” der.
3 model için de aynı olan şu noktanın altını çizdi:
- Proje kredilerinde kaynak belediyeye toptan verilmez. Hakediş şeklinde iş yürür. Proje ilerledikçe, yapılan bölümün karşılığı ödenir.
Bir de “karma model” üzerinde durdu:
- Diyelim ki belediyelerden birinin projesine 100 milyon Euro’luk hibe veriliyor. Buna 100 milyon Euro da kredi eklenebiliyor. Bunu Dünya Bankası ile birlikte yaptık.