Merkez Bankası her yıl, takip eden yıl izleyeceği para ve kur politikalarını Para ve Kur Politikası Metni aracılığıyla kamuoyu ile paylaşıyor. İlk olarak 1998 yılında başlayan bu uygulama, kimi zaman farklı isimlerle yapıldıysa da 2002’den beri “para ve kur politikası” başlığıyla devam ediyor.
2002-2004 döneminde Ocak ayının ilk iş günü yapılan açıklamalar, izleyen yıllarda Aralık aylarına çekildi ve sonraki yıl, Banka’nın izleyeceği politikalara yönelik bir yol haritası hüviyetini kazandı. Banka bu metin ile “gelecek yılki hedeflerim bunlar ve bu hedeflere ulaşmak için şu politikaları izleyeceğim, şu adımları atacağım” diyerek açık ve öngörülebilir bir merkez bankacılığının gereklerini yaptı. Sonuçlar, kimi zaman yol haritasında belirlenen hedeflere yakınsadı; kimi yıllar ise iç ve dış gelişmeler nedeniyle hedeflerden uzaklaşıldı. Ama her yıl bir öncekinden daha kapsamlı analizler ile kamuoyu ile buluşuldu. Genellikle Banka’nın web sitesi üzerinden yayımlanan metinler, son örneğini geçen yıl gördüğümüz gibi çok nadiren de olsa TCMB başkanları tarafından bizzat sunuldu.
TCMB web sitesinde para ve kur politikası metinlerinin Aralık aylarında açıklanacağı yazıyor. Bugün 29 Aralık ve 2022 yılı metni az önce açıklandı. 2004’ten beri açıklama ilk kez bu kadar geç yapılıyor.
| Politika Metinleri | Yayın Tarihi |
| 2002 | 2 Ocak 2002 |
| 2003 | 3 Ocak 2003 |
| 2004 | 2 Ocak 2004 |
| 2005 | 20 Aralık 2004 |
| 2006 | 5 Aralık 2005 |
| 2007 | 13 Aralık 2006 |
| 2008 | 18 Aralık2007 |
| 2009 | 16 Aralık 2008 |
| 2010 | 10 Aralık 2009 |
| 2011 | 21 Aralık 2010 |
| 2012 | 27 Aralık 2011 |
| 2013 | 25 Aralık 2012 |
| 2014 | 24 Aralık 2013 |
| 2015 | 10 Aralık 2014 |
| 2016 | 9 Aralık 2015 |
| 2017 | 6 Aralık 2016 |
| 2018 | 5 Aralık 2017 |
| 2019 | 5 Aralık 2018 |
| 2020 | 5 Aralık 2019 |
| 2021 | 16 Aralık 2020 |
2021 metninde neler vardı?
Geçen yıl 16 Aralık’ta açıklanan 2021 para ve kur politikasının ilk sayfasında “Temel Çerçeve” başlığında bu yıl için Banka, aşağıdaki çerçevede hareket edeceğini ilan etmişti.
1-2021 yılına girerken, başta döviz kuru olmak üzere birikimli maliyet etkileri, uluslararası emtia fiyatlarındaki yukarı yönlü seyir ve enflasyon beklentilerindeki yükseliş kaynaklı riskler fiyatlama davranışları ve enflasyon görünümü üzerindeki önemini korumaktadır.
2. Enflasyona ilişkin yukarı yönlü riskler 2021 yılında para politikasının sıkı ve kararlı bir duruş sergilemesini zorunlu kılmaktadır. Para politikası duruşu enflasyondaki riskler dikkate alınarak, enflasyonun düşürülmesi ve orta vadede fiyat istikrarı hedefine ulaşılması odağında belirlenerek uygulanacaktır.
3. 2021 yılında parasal duruşun sıkılığı, enflasyonu etkileyen tüm unsurlar dikkate alınarak, enflasyonda kalıcı düşüşe ve fiyat istikrarına işaret eden güçlü göstergeler oluşana kadar kararlılıkla sürdürülecektir.
4. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, 2021 yılında enflasyon hedeflemesi rejimini tüm unsurlarıyla kararlı bir şekilde uygulayacaktır.
5. Hükümetle birlikte belirlenen orta vadeli yüzde 5 enflasyon hedefi korunmuştur. TCMB bu hedefe varmada üzerine düşen sorumluluğun bilincinde olarak, hedef ufku içerisinde kararlı ve azimli bir tutum gösterecektir.
6. Para politikası kararları fiyat istikrarı önceliği korunarak alınacaktır.
7. TCMB’nin temel politika aracı bir hafta vadeli repo ihale faiz oranıdır.
8. Gecelik faizlerde gün içi oynaklıkların sınırlanması amacıyla kullanılan faiz koridoru ile TCMB’nin nihai kredi mercii işlevini gören Geç Likidite Penceresi, söz konusu fonksiyonları dışında para politikası aracı olarak kullanılmayacaktır.
9. Parasal aktarım mekanizmasının sağlıklı işleyişini sağlamak ve makrofinansal istikrara ilişkin riskleri sınırlamak amacıyla, zorunlu karşılıklar ile diğer TL ve döviz likidite araçları etkin olarak kullanılacaktır.
10. Dalgalı döviz kuru rejimi devam edecek, kurlar serbest piyasa koşullarında arz ve talep dengesine göre oluşacaktır. TCMB’nin nominal ya da reel bir kur hedefi bulunmamaktadır. TCMB kurların düzeyini ya da yönünü belirleme amaçlı döviz alım ya da satım işlemi yapmayacaktır.
11. Para politikasının etkinliği ve finansal istikrar açısından TCMB döviz rezervlerinin güçlendirilmesi amaçlanacak ve buna yönelik araçlar şeffaf bir şekilde, belirli bir plan dâhilinde, uygun koşullarda kullanılacaktır.
12. TCMB fiyat istikrarını, finansal istikrar için bir ön koşul, finansal istikrarı da fiyat istikrarı için en önemli unsurlardan biri olarak görmektedir. 2021 yılında, fiyat istikrarına odaklı para politikasının makrofinansal risklerin sınırlanması için de kritik önemde olduğu değerlendirilmektedir.
13. TCMB, 2021 yılında şeffaflık, öngörülebilirlik ve hesap verebilirlik ilkeleri doğrultusunda politika iletişimini ve veri paylaşımını güçlendirecektir. Temel Çerçeve başlığında kamuoyu ile paylaşılan bazı maddelerin uygulandığını, bazılarından ise bir hayli uzaklaşıldığını görüyoruz.
2022’de neler var?
Bugün yapılan açıklamadan önce merak ettiğim iki nokta vardı. Birincisi enflasyonun oldukça altına çekilen politika faizinin bu yıl nasıl seyredeceğine dair; ikincisi ise politika faizinin çok üzerinde seyreden ve son aylarda giderek ayrışan piyasa faizlerinin (kredi, mevduat ve tahvil faizleri) geleceğine dair ipuçları.
2022 metninde, 2021’in aksine, sıkı para politikası uygulanacağına dair bir ibare yok. Ancak, orta vadeli enflasyon hedefine kademeli olarak yaklaştıracak bir politika uygulanacağından bahsediliyor ve enflasyon hedeflemesi rejiminin uygulanmaya devam edeceği söyleniyor.
Dikkat çeken ikinci bir nokta ise, yabancı para yükümlülüklerin maliyetleri artırılırken, TL mevduat gelişimini destekleyecek mekanizmaların uygulanacağı ifadesi. Yani geçen hafta başlayan yeni kur korumalı mevduat ürününe benzer başka uygulamalar da gelebilir.
Bugünkü metinde “Temel Çerçeve” başlığı altında yer alan maddeler şöyle:
1. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın temel amacı fiyat istikrarını sağlamak ve sürdürmektir. Hükümetle birlikte belirlenen orta vadeli enflasyon hedefi yüzde 5 olarak korunmuştur. Para politikası, enflasyonu bu hedefe kademeli olarak yaklaştıracak şekilde oluşturulacaktır.
2. 2022 yılında, enflasyon hedeflemesi rejiminin fiyat istikrarının sürdürülebilir bir zeminde oluşmasını sağlayacak şekilde uygulanmasına devam edilecektir.
3. TCMB’nin temel politika aracı bir hafta vadeli repo ihale faiz oranıdır.
4. TCMB zorunlu karşılıkları fiyat istikrarı ve finansal istikrar amaçları doğrultusunda destekleyici bir araç olarak kullanacaktır. Bu çerçevede, 2022 yılında Rezerv Opsiyon Mekanizması tamamen sonlandırılacak, yabancı para yükümlülüklerin maliyetleri artırılırken, Türk lirası mevduat gelişimini destekleyecek mekanizmalar önceliklendirilecektir.
5. TCMB, fiyat istikrarı açısından destekleyici bir unsur olan finansal istikrarı da gözetmeye devam edecektir. Bu kapsamda, TCMB 2022 yılında, parasal aktarım mekanizmasının sağlıklı işleyişini sağlamak ve makro finansal istikrara ilişkin riskleri sınırlamak amacıyla, elindeki politika araçlarını en etkin şekilde kullanacaktır.
6. Dalgalı döviz kuru rejimi sürdürülecek ve döviz kurları, serbest piyasa koşullarında, arz ve talep dengesine göre oluşacaktır.
7. Para politikasının etkinliği ve finansal istikrar açısından TCMB döviz rezervlerinin güçlendirilmesi amaçlanmaktadır. TCMB 2022 yılında da piyasa koşullarının uygun olması durumunda rezervlerini artırmaya devam edecektir.
8. TCMB, 2022 yılında şeffaflık, öngörülebilirlik ve hesap verebilirlik ilkeleri doğrultusunda politika iletişimine ve veri paylaşımına devam edecektir.