2018, 2019 ve 2020 yılları kazançlarında yüzde 22, 2021 yılı kazançlarında yüzde 25 olarak uygulanan kurumlar vergisi oranı, 2022 yılında elde edilecek kazançlar için yüzde 23 olarak uygulanacak. İzleyen yıllarda bu oran -şimdilik- yüzde 20 olarak uygulanacak gibi gözüküyor.
Ancak bankalar, 6361 sayılı Kanun kapsamındaki şirketler, elektronik ödeme ve para kuruluşları, yetkili döviz müesseseleri, varlık yönetim şirketleri, sermaye piyasası kurumları ile sigorta ve reasürans şirketleri ve emeklilik şirketlerinin 2022 ve sonrası yıllarda elde edeceği kurum kazançları üzerinden kurumlar vergisi %25 oranında uygulanacaktır. Burada anılan sermaye piyasası kurumları, Sermaye Piyasası Kanunu md. 35’e göre; yatırım kuruluşları, kolektif yatırım kuruluşları, sermaye piyasasında faaliyette bulunacak bağımsız denetim, değerleme ve derecelendirme kuruluşları, portföy yönetim şirketleri, ipotek finansmanı kuruluşları, konut finansmanı ve varlık finansmanı fonları, varlık kiralama şirketleri, merkezî takas kuruluşları, merkezî saklama kuruluşları, veri depolama kuruluşları ile kuruluş ve faaliyet esasları Kurulca belirlenen diğer sermaye piyasası kurumlarıdır.
2022 yılında Borsa İstanbul’da ilk defa işlem görmek üzere ve en az yüzde 20 oranında hisseleri halka arz edilen kurumlarda -beş yıl süre ile- cari oran iki puan indirimle uygulanacak. Bir başka deyişle durumu buraya uyan kurumların kazançları 2022 yılında yüzde 21, sonrasında ise dört yıl daha cari orana göre iki puan düşük vergilenecekler.
Kurumlar vergisi, imalatçı ve/veya ihracatçı kurumların sadece üretim faaliyetleri ile ihracattan elde ettikleri kazançlar için bir puan indirimle yüzde 22 olarak uygulanacaktır. Kendi imal ettiklerini ihraç edenler için iki defa bir puan indirim uygulanması söz konusu değil. Ancak burada imalat ve/veya ihracattan sağlanan kazançların nasıl belirleneceğinden, genel giderlerden nereye nasıl pay verileceğine kadar pek çok soru, idari anlayışın henüz ortaya konulmamasına bağlı olarak henüz cevapsızdır.
2022 yılında hisseleri halka arz edilen kurumun imalatçı ve/veya ihracatçı olması halinde, imalat ve ihracat harici normal faaliyet kazançları 2022 yılında yüzde 21, imalattan veya ihracattan doğan kazançları için ise yüzde 20 oranında vergi ödeyeceklerdir. (Konuya ilişkin idari yorum belli değildir. İdari anlayış, her iki indiriminde yüzde 23 üzerinden yapılıp, vergi oranı düşük olacak olan yüzde 21 olarak ta belirlenebilir. Kanun bu şekilde de yorumlamaya da elverişlidir.)
Bir de indirimli kurumlar vergisi var. Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32/A maddesine göre; bir kısım teşvik belgesine bağlanmış yatırımlardan elde edilen kazançlar, yatırıma katkı tutarına ulaşılıncaya kadar indirimli kurumlar vergisine tabi tutulmaktadır. İndirim oranı ise karmaşıktır. Bu konuda anılan maddeye, kanunun geçici 9. maddesine ve 1950 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı’na bakabilirsiniz.
2022 yılında halka açılan ve ihracatçı olan bir şirketin aynı zamanda teşvik belgeli yatırımlarından doğan kazançlarının da bulunması halinde, oran konusunda bir örnek yapayım istedim. Tartışmalı konuları da dikkate alınca o kadar çok ihtimal ve alternatif oluştu ki çalışmayı sürdürmem olanaksızlaştı.
Neyse, basit bir oran konusunda bile bu kadar karmaşık bir yapı oluşturanları, belirsizliklerle fizibilite yapma olanağını yok edenleri, geleceği öngörülmez kılanları, kanunun uygulanmasını idari anlayış ve takdire mahkûm edenleri kutlamak gerekiyor. Vergi mevzuatını basitleştirmek adına karmaşıklaştırıyoruz.
Korkarım ki kurumlar vergisinde de neticede herkes bildiğini okuyacak, sonra matrah artırımını ve/veya vergi affını bekleyecek.