Geçen yılın sonlarında 2022’ye dair öngörüleri konuşurken Kastamonu Ilgaz dağlarındaki bir yol uyarı levhasından esinlenerek “Daş düşebülü, ayu çıkabülü, her şey olabülü” demiştik. Levha, okuyanı ihtiyatlı olmaya ve dikkatli davranmaya davet ediyordu ve 2022 yılına da çok uyuyordu. Nitekim bu yazının hemen ardından Merkez Bankası artan enflasyona rağmen faiz indirmeye başladı, yani taş düştü; Rusya tüm uyarılara karşın Ukrayna’ya girdi, yani ayı çıktı; dünyadaki merkez bankaları faiz artırmaya başlayıp ucuz para devrini sonlandırdı, yani her şey oldu.
Taş düşüp, ayı çıkıp, her şey olunca yılbaşında açıklanan hedefl er ve yapılan onca tahminler daha yıl ortasına varmadan kadük oldu. Şimdi yeni tahmin yapma zamanı.
Geçen hafta Dünya Web TV’deki “Global Konuşmalar”- da 2022 sonunda başlıca ekonomik büyüklüklerin ne olacağını tahmin etmeye çalıştık. Abdurrahman Yıldırım, Vahap Munyar, Hakan Güldağ ve ben programda bir araya geldik. Önce geçen yılın sonunda yaptığımız tahminleri gözden geçirdik. Daha sonra büyüme, enflasyon, cari işlemler ve bütçe açığına ilişkin tahminlerimizi açıkladık. Programın her zamanki moderatörü Buse Biçer Akbaş’ın yokluğunda Vahap Munyar “moderatör ben olurum” diyerek tahmin yapmanın dayanılmaz ağırlığından kaçtı, kurtuldu. Şeref Oğuz ise programda mazereti nedeniyle yer alamadığı halde mesaj yoluyla tahminlerini iletti; ağır yükün altına girdi.
Geçen yılın sonunda yapılan tahminlerde enflasyon konusunda hepimiz yanılmışız. En kötümserimizin 2022 sonu enflasyon tahmini yüzde 28’miş. Görünen o ki; o tahmin bile çok iyimser kalacak. Yeni tahminleri aşağıda görebilirsiniz. Ancak bana kalırsa bu tahminleri veri olarak alıp “bunlara dayalı hesap kitap yapmayın” derim. Çünkü geleceği öngörmek her zaman zordu ama şimdi daha da zorlaştı. Bunlar “daş düşebülü, ayu çıkabülü” yıllarıdır. Böylesi yıllarda yapılan tahminlere hep ihtiyatla yaklaşmak gerekir.
Böylesi dönemlerde hep Asaf Savaş Akat’ın “Tahminler revize edilmek içindir” sözünü hatırlarım. Efsane Ekodiyalog ekibini bilirsiniz; Asaf Savaş Akat, Deniz Gökçe, Ege Cansen, Mahfi Eğilmez ve Taner Berksoy. Bir zamanlar CNBC-e hayattayken, Ekodiyalog hocalarını yılbaşlarında Mahfi Eğilmez ile birlikte yaptığımız Sabah Notları programında bir araya getirir, geçmiş yılki tahminlerin neden tutmadığını konuşur ve yeni yıla dair öngörülerde bulunurduk. Aynı kadro yıl ortasında tekrar buluşur, tahminleri revize ederdik. Yanılma olurdu olmasına ama çoğu defa hükümetin açıkladığı Orta Vadeli Program’lardan (OVP) çok daha iyi tahminler ortaya çıkardı. Mesela 2016 için OVP büyümeyi yüzde 4.5 alırken bizim tahminlerin ortalaması yüzde 4’müş. Yıl sonundaki gerçekleşme ise 3.2 olmuş. Aynı yıl OVP’de yüzde 7.5 olan enflasyonu biz yüzde 8.8 tahmin etmişiz; gerçekleşme ise 8.5’miş. Dolar kurunu da OVP’ye göre gerçekleşmeye daha yakın tahmin etmişiz. Bu programlardan aklımda yer yapan Asaf hocanın “Tahminler revize edilmek içindir” sözüdür.
Geçen hafta Global Konuşmalar ekibi olarak yaptığımız aşağıdaki tahminler de “revize edilmek” kaydıyla yapıldı. Siyah kuğu, gri gergedan derken dünyada sürprizler arka arkaya gelmeye başladı. Küresel oyuncuların davranışlarını öngörmek çok zorlaştı. İçeride ise uygulanan politika alıştığımızdan ve kitaplarda yazanlardan çok farklı. Ülke ekonomisi enflasyonla boğuşurken biz, alıştığımız ve denenmiş, hatta sonuç vermiş politikalardan çok daha farklı bir politika uygulamaya başladık. İyi bir tahmin yapabilmek için cevaplandırılması gereken çok soru var. Mesela; Ukrayna krizi ne kadar sürecek? Fed parasal sıkılaşmayı daha ne kadar sürdürecek? Avrupa Merkez Bankası ne yapacak? Pandemi nasıl seyredecek? İçeride erken seçim olacak mı? Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanı adayı kim olacak? Dışarıdan para gelecek mi?