Türkiye’nin toplumsal ve ekonomik olarak en kritik sorunlarından birisi yüksek öğrenimli genç işsizler. Bu sorunla doğrudan bağlantılı ikinci sorun da üniversite kapısında yığılan gençler. Üniversite kapısında yığılan gençlerin sayısı her yıl biraz daha artıyor. Bu durum toplumun en dinamik kesiminin güvencesiz ve gelecek kaygısı altında ezilmesine yol açıyor.
Bu yılki rakamlar, sınava giren 2.4 milyon gençten 1.5 milyon kadarının üniversite kapısında kalacağını gösteriyor. Sınavı geçerli 2.4 milyon gencin yaklaşık 800 bini ilk aşamada tercih yapma hakkını bile kazanamadı. Lisans programlarını tercih edebilecek puan alan gençlerin sayısı da 600 binin altında.
Açıklanan 2021 yılı kontenjanlarının toplamı ise 1 milyon 43 bin kadar. Bunun 511 bini lisans, 504 bini önlisans programlarından oluşuyor. Yetenek sınavı ile öğrenci alan programların kontenjanı ise 28 bin düzeyinde.
Toplam 1 milyon 43 bin kontenjan içinde ücretsiz eğitim alınabilecek yerlerin kontenjanı 856 binle sınırlı. Bunun 406 bini lisans, 426 bini önlisans programları.
Özel üniversitelerin 171.6 bin kişilik kontenjanının 92.4 bini lisans, 75 bini önlisans programlarından oluşuyor. Kuzey Kıbrıs’taki özel ve paralı devlet üniversitelerinin toplam kontenjanı 14.7 bin. Bunun 11.3 bini lisans programlarından oluşuyor.
Geçen yıl ile karşılaştırdığımızda durum şöyle:
Kontenjan artışının dörtte birinden azı lisans programlarında gerçekleşti. Geçen yılı göre toplam kontenjan sayısı 30 bin arttı. Bunun 8 bin 258’i lisans, 22 bin 421’i önlisans programlarında oldu. Devlet üniversitelerinin 28 bin kontenjan artışının da 4 bin 162’si lisans, 24 bin 497’si önlisans programlarında gerçekleşti. Yetenek sınavıyla alınan programlarda ise kontenjan 582 kişi azaldı.
Toplam kontenjan artışının 28 bini ücretsiz eğitim veren lisans ve önlisans programlarında, yaklaşık 2 bini paralı bölümlerde oldu. Paralı programlardaki kontenjan artışı tamamen vakıf üniversitelerinde gerçekleşti.
Paralı program kontenjanları Kıbrıs, yurtdışı ve devlet üniversitelerinde toplam 761 kişi azalırken, özel üniversitelerde kontenjanlar 2 bin 750 kişi arttı.
Özel üniversiteler lisans programlarında kontenjan artırırken önlisans programlarında düşürdüler. Merkezi yerleştirme ile girilen özel üniversite lisans programlarında kontenjan 4 bin 488 artarken, önlisans programlarındaki kontenjanlar bin 865 kişi azaldı.
Toplam kontenjanlar içinde lisans programlarının payı gerilerken, önlisans programlarının payı arttı. Toplam kontenjanlar içinde lisans programlarının payı yüzde 49.59’dan yüzde 48.95’e gerilerken, önlisans programlarının payı yüzde 47.58’den yüzde 48,35’e yükseldi.