TCMB 2023 yılı 1,062,328 şirketin finansal sonuçlarını geçen hafta açıkladı. Analizimize bilanço ile başlayalım.
1. 2023 yılında şirketlerin varlıkları yüzde 42.5 büyüyerek 39 trilyon 46 milyar TL oldu.
2. Hazır değerler 3 trilyon 943 milyar TL ve artış 2022’ye göre yüzde 34,5
3. Dönen varlıklar için önemli payı olan ticari alacaklar yüzde 53, stoklar ise yüzde 56 arttı ve 2023 yılında sırasıyla 8 trilyon 195 milyar TL ve 8 trilyon 465 milyar TL oldu. Alacakların bilanço içinde oranı yüzde 21 ve stokların ise yüzde 21,7 oldu.
4. Kamudan KDV alacağı 543 milyar TL’den 787.3 milyar TL’ye çıktı.
5. Önemli bir yatırım kriteri olan duran varlıklarda ki artış bilanço büyümesinin gerisinde kaldı yüzde 31,1 ve 12 trilyon 524 milyar TL. Dönen varlıklar ise yüzde 49 artarak 26 trilyon 522 milyar TL oldu ve payı yükseldi.
6. Yükümlülükler içinde en önemli pay banka kredileri ve finansman yer tutuyor. 2022 yılında kısa ve uzun vadeli finansal borçlar 6 trilyon 969 milyar TL iken 2023 yılında yüzde 34 artarak 9 trilyon 336 milyar TL olmuştur. Finansal borçların bilanço içindeki payı yüzde 25,4’den yüzde 23,9’a gerilemiştir. Net finansal borç sırasıyla 4 trilyon 38 milyar TL ve 5 trilyon 393 milyar TL olmuştur.
7. Ticari borçlar ise yüzde 56 artarak 5 trilyon 512 milyar TL’den 8 trilyon 584 milyar TL’ye çıkmış ve şirketler işletme sermayesi ihtiyacını banka kredileri yerine piyasa kredisinden karşılamışlardır.
8. Öz kaynaklar yüzde 34 artarak 10 trilyon 611 milyar TL’ye ulaşmış ve öz kaynakların bilanço içindeki payı yüzde 29’dan yüzde 27’ye gerilemiş, sermaye yapısı bozulmuştur.
Gelir tablosu
1. 2023 yılında net satışlar yüzde 44 artarak 47 trilyon 197 milyar TL olmasına karşın reel olarak yüzde 13 küçülmüştür. Yurt içi satışlar yüzde 48,3 artarken yurtdışı satışlar yüzde 29,3 artmıştır.
2. Faaliyet karı 2 trilyon 485 milyar TL’den 3 trilyon 410 milyar TL’ye ulaşmış ve FVÖK yüzde 7,6’dan yüzde 7,2’e gerilemiştir. FAVÖK ise 4 trilyon 394 milyar TL olarak 2023 yılında gerçekleşti oranı yüzde 9,3.
3. 2022 yılında 1 trilyon 92 milyar TL faiz ödeyen şirketler 2023 yılında 1 trilyon 845.3 milyar TL faiz ödemişlerdir. Faiz giderlerinin satış içindeki payı artarak yüzde 3,3’den yüzde 3,9’a yükselmiştir.
4. 2023 yılı karı 2022’e göre yüzde 14,7 artarak 1 trilyon 557 milyar TL’den 1 trilyon 786 milyar TL’ye ulaşmıştır. Net kar marjı yüzde 4;74’den yüzde 3,78’e gerilemiştir.
Sonuç olarak, şirketlerin hem satış hem de karlılık açısından 2023 yılı 2022 yılına göre zayıf geçmiştir. Büyüme yüzde -13 gerçekleşirken şirketlerin hem operasyon karları hem de net kar oranları düşmektedir. 2023 yılında faaliyet giderleri yüzde 69, finansman giderleri ise yüzde 66 artmıştır. Her iki gider kaleminin satış içindeki payı 2024 yılında da artmaya devam etmektedir. Faaliyet giderlerinin satış içindeki payı yüzde 7,1’den yüzde 8,2’ye, finansman giderlerinin payı ise yüzde 3,3’den yüzde 3,9’a yükselmiştir. 2023 yılı ortalama kredi maliyeti yüzde 28,6 iken 2024 yılında kredilerin efektif faiz maliyeti yüzde 60 civarındadır. Özetle 2024 yılında şirketlerin finansal sonuçlarının daha da kötü geleceği kesin. Türkiye’nin kısmen değerlenen TL ve iş gücü maliyetlerindeki artışa yüksek faiz de eklendiğinde işler gerçekten zor olacak. Bu konuda daha önce alınması gereken önlemler konusunda çok sayıda öneride bulundum.