Asgari ücret artışlarına bağlı olarak ortaya çıkan işgücü maliyetlerinin aşağıya çekilmesi amacıyla, 2016 yılından 2019 yılı sonuna kadar olan dönemde işverenlere belli şartlarla İşsizlik Sigortası Fonu’ndan asgari ücret desteği sağlanmıştı. 17 Şubat 2020 tarihinde TBMM’ye sunulan “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” nin 27’nci maddesi ile asgari ücret desteğinin 2020 yılında da devam ettirilmesi öngörülmektedir. Söz konusu kanun teklifi Plan Bütçe Komisyonu’nda kabul edilmiş olup, kısa bir süre sonra da Genel Kurul’da görüşülerek yasalaşmış olacaktır.
Yetkililer tarafından paylaşılan bilgilere göre, 2019 Ocak-Kasım döneminde işverenlere toplam 9 milyar 324 milyon 358 bin lira destek sağlanmış olup, 2020 yılının Ocak-Aralık döneminde de işverenlere yaklaşık 6.7 milyar destek sağlanacağı öngörülmektedir.
Yazımızda 2020 yılı asgari ücret desteği ile ilgili merak edilen hususlara açıklık getirilecektir.
1- İşverenlere günlük ve aylık ne kadar destek verilecektir?
2019 yılı asgari ücret desteği uygulamasında yararlanılacak olan günlük ve aylık asgari ücret desteği çalışan sayısının 1-499 arasında olan iş yerleri ile 500 ve üzerinde olan iş yerleri bakımından farklı belirlenmişti.
Teklifte öngörülen düzenlemeye göre, 2020 yılı asgari ücret desteğinde çalışan sayısı ve sektör ayırımı yapılmaksızın tüm iş yerlerine tablo 1'de belirtilen tutarda destek sağlanacaktır.
2- Asgari ücret desteğine esas prim gün sayısı nasıl hesaplanacaktır?
Asgari ücret desteğine esas prim gün sayısı SGK iş yeri tescil tarihi 01.01.2020 tarihinden önce veya sonra olmasına veya iş yerinde toplu iş sözleşmesi olup olmadığına göre tablo 2'de görüldüğü şekilde hesaplanacaktır.
3- 2020 yılında sigortalı sayısı azalmış olan iş yerleri asgari ücret desteğinden yararlanabilecek mi?
2020 yılında destekten yararlanılacak ayda, 2019/Ocak-Kasım döneminde 4/a kapsamında uzun vadeli sigorta kollarından en az sigortalı bildirimi yapılan aydaki sigortalı sayısından daha az sigortalı çalıştırılması halinde asgari ücret desteğinden yararlanılamayacaktır.
Örnek-1: A iş yerinin 2019/ Ocak-Kasım döneminde uzun vadeli sigorta kollarından en az sigortalı bildirimini 2019/Ekim ayında 100 kişi olarak yaptığını varsayalım. Söz konusu iş yerinin 2020/Ocak ayında sigortalı sayısı 95 ise bu iş yeri 2020/Ocak ayında asgari ücret desteğinden yararlanamayacaktır.
Örnek-2: Yukarıda belirtilen iş yerinin 2020/Mart ayında sigortalı sayısının yeni sigortalı girişleri ile birlikte 105’e çıktığını varsayalım. Bu durumda, iş yerinin 2020 Mart ayındaki sigortalı sayısı 2019 Ocak-Kasım dönemindeki ortalama sigortalığından, 2020 Mart ayında asgari ücret desteğinden yararlanabilecektir.
4- 2020 yılında asgari ücret desteğinden kaç ay yararlanılabilecek?
2020 yılında işverenlere Ocak-Aralık döneminde 12 ay olarak asgari ücret desteği sağlanacaktır.
5- Prime esas kazanç tutarının eksik bildirilmesi durumunda nasıl bir yaptırım uygulanacak?
Sigortalıların prime esas kazançlarının herhangi bir nedenle 2020 Ocak- Aralık döneminde eksik bildirdiğinin SGK tarafından tespit edilmesi halinde, yararlanılan asgari ücret desteği gecikme cezası ve gecikme zam iş yerleri asgari ücret desteğinden kalan süreler için de yararlanamayacaktır.
6-Aylık prim ve hizmet belgesinin yasal süresi dışında verilmesi durumunda destekten yararlanılabilecek mi?
SGK’da gerek 2020 yılından önce, gerekse sonrasında tescil edilmiş iş yerlerinde asgari ücret desteğinden yararlanılabilmesi için 2020 yılının ilgili ayına ait aylık prim ve hizmet belgesinin/muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin yasal süresi içinde SGK’ya verilmesi gerekmekte olup, bildirgenin yasal süresi dışında verilmesi halinde o aya ilişkin asgari ücret desteğinden yararlanılamayacaktır.
7- SGK’ya borcu olan iş yerleri asgari ücret desteğinden yararlanılabilecek mi?
2020 yılı öncesinde SGK’da tescil edilmiş olan iş yerleri, gerek cari aya için prim borcu, gerekse ödeme vadesi geçmiş borcu olsa dahi asgari ücret desteğinden yararlanabileceklerdir.
Ancak, ilk defa 2020 yılında SGK’da tescil edilmiş olan iş yerleri asgari ücret desteğinden yararlanabilmeleri için hem 2020 yılının ilgili ayı için tahakkuk eden cari ay prim borcunu yasal süresi içinde ödemesi, hem de geçmiş dönemlere ilişkin ödeme vadesi geçmiş prim, idari para cezası ve gecikme cezası/gecikme zammı şeklinde bir borcunun bulunmaması veya borç varsa taksitlendirilmiş/ yapılandırılmış olması gerekmektedir.
8- Muvazaalı işlem durumunda nasıl bir işlem yapılacak?
Mevcut bir işletmenin kapatılarak değişik bir ad ve unvan altında ya da yeni bir iş birimi olarak açılması veya yönetim ve kontrolü elinde bulunduracak şekilde doğrudan veya dolaylı ortaklık ilişkisi bulunan şirketler arasında istihdamın kaydırılması, şahıs işletmelerinde işletme sahipliğinin değiştirilmesi gibi yöntemlere başvurularak asgari ücret desteğinden yararlanıldığının tespit edilmesi halinde, yararlanılan destek tutarı gecikme cezası ve gecikme zammıyla birlikte geri alınacak ve bu iş yerleri kalan süreler için de destekten yararlandırılmayacaktır.
9- Ev hizmetlisi çalıştıran işverenler de asgari ücret desteğinden yararlanabilecek mi?
5510 sayılı Kanunu’nun ek 9’uncu maddesi kapsamında ev hizmetlerinde 10 gün ve üzerinde sigortalı çalıştıran işverenler de, yukarıda diğer işverenler açısından belirtilen şartları taşımaları şartıyla 2020 yılında asgari ücret desteğinden yararlanabileceklerdir.
10- Destekten yararlanmak için başvuru yapılması gerekiyor mu?
Asgari ücret desteğinden yararlanmak için işverenlerin herhangi bir başvuru yapmasına gerek yoktur. Yararlanılacak olan asgari ücret desteği tutarı, SGK tarafından otomatik olarak hesaplanıp, işverenlerin takip eden ay veya aylardan doğan sigorta prim borçlarına, yine SGK tarafından otomatik olarak mahsup edilmek suretiyle yararlanmaları sağlanacaktır.