Seçimleri kazanan tartışmalı lider: Jamie Milei

DİDEM ERYAR ÜNLÜ

Kendini ‘aslan’ olarak tanımlıyor… Seçim kampanyasını elektrikli testere ile yürüttü. Papa Francis'in "yeryüzündeki kötülüğün temsilcisi" olduğunu söyledi. İnsanların kendi hayati organlarını satmalarına izin verilebileceğini düşünüyor. Feminist politikalara  karşı çıkıyor. Kürtaj yasasını iptal etmeyi hedefliyor. İklim krizinin sorumlusunun insanlar olmadığına inanıyor. İngiliz Mastiff köpeği Conan ölünce onun DNA'sı ile dört köpek klonlattı…

Son dönemde oldukça ilginç bir dünya liderleri ile tanıştık; ama bu kez karşımıza çıkan isim, ilginçlikleri ile diğerlerini açık ara geride bırakır nitelikte…

Bu kişi, 19 Kasım'da yapılan seçimlerde oyların yüzde 55’ini alarak Arjantin Cumhurbaşkanı seçilen aşırı sağcı Javier Milei…

Eski Amerikan Başkanı Donald Trump’ı hatırlatan açıklamalar yapıyor ve uygulayacağı radikal çözümlerle Arjantin ekonomisini iyileştireceğini dile getiriyor. Gençliğinde, Rolling Stones'un bir tribute grubunda çalmış. Chacarita futbol kulübünün genç takımlarında kalecilik yapmış. 1980'lerin sonunda ise, ekonomi okumak için futbolu bırakmış. 2021 yılında milletvekili seçilene kadar, Arjantin'in en büyük holdinglerinden biri olan ve ülkedeki havalimanlarının çoğunu işleten Corporacian America'da baş ekonomist olarak görev almış.

En iyi stratejistleri ‘dört ayaklı çocukları’

Milei’nin ekonomistleri ne kadar sevdiği şüphe götürür; çünkü ölen köpeğinden klonladığı köpeklerine, ekonomistlerin isimlerini vermiş… Murray Rothbard, Milton Friedman ve Robert Lucas… 

Milei, “dört ayaklı çocuklarım” diye tanımladığı köpeklerinin, ‘en iyi stratejistler’ olduğuna inanıyor. Hiç evlenmeyen Milei, köpeklerine duyduğu sevgiyi ise ‘aşk’ olarak ifade ediyor. 

İlk köpeği Conan 2017 yılında öldüğünde, Milei çok sevdiği hayvanıyla iletişim kurmak için bir medyumu ziyaret etmiş. Bu telepatik görüşmede, ölen köpeği Conan, kendisine Tanrı'nın Arjantin Devlet Başkanı olma görevini ilettiğini söylemiş. Arjantin'in La Nacion gazetesine göre, Milei, Conan'la ilk kez 2000 yıl önce Roma Kolezyumu'nda gladyatör ve aslan olarak tanıştıklarına ve ikilinin gelecekte güçlerini birleştirecekleri için savaşmadıklarına inanıyor.

Arjantinli gazeteci Juan Luis Gonzalez'in Milei hakkında yazdığı izinsiz biyografinin adı El Loco (The Madman), yani Deli Adam.

Gonzalez ve diğer Arjantinli haber kaynakları, Milei'nin seçim kampanyası, politikası ve daha birçok konuda köpeklerinden danışmanlık aldığını söylüyor.

Gonzales, Ağustos ayında İspanyol 20minutos gazetesine verdiği bir röportajda, Milei'nin "köpeklerin kendisine farklı alanlarda tavsiyelerde bulunduğuna inandığını; birinin siyasette, diğerinin ekonomide, bir diğerinin de genel tavsiyelerde bulunduğunu" dile getirdi. Milei’nin yaptığı açıklamalar da Gonzales’in ifadelerini kanıtlar nitelikte. Öyle ki, Eylül ayında The Economist tarafından alışılmadık köpek kabinesiyle ilgili haberler sorulduğunda Milei bunu inkar etmedi ve şu cevabı verdi: “Stratejilerimi köpeklerimin belirlediğini mi söylüyorlar?  Onlar dünyadaki en iyi stratejik komite. Söyleyin bana, bizim iki yılda başardığımızı, başka biri ne zaman başardı? Demek ki, onlar dünyanın en iyi siyasi analistleri."

Halka “ekonomik şok tedavisi” sözü verdi

“Çöküş modeli sona erdi, geri dönüş yok" diyen Milei, seçim sonuçların ardından yaptığı meydan okuyan konuşmasında, "Önümüzde devasa sorunlar var: Enflasyon, işsizlik ve yoksulluk. Durum kritik ve yarım yamalak tedbirlere yer yok" dedi.

Hükümetin ve merkez bankasının boş kasası, Uluslararası Para Fonu ile yürütülen 44 milyar dolarlık borç programı, yüzde 150'ye yaklaşan enflasyon ve baş döndürücü bir dizi sermaye kontrolü ile uğraşmak zorunda olan Milei, tüm bu sorunlara karşı, “ekonomik şok tedavisi” sözü veriyor.

MB kapanacak, peso yerine dolar

Milei’nin ekonomiye yönelik fikirleri ise gerçekten radikal. Mesela, Merkez Bankası’nı, çevre, eğitim ve sağlık bakanlıklarını kapatmayı düşünüyor. Arjantin’in en büyük ticaret ortakları olan Çin ve Brezilya ile tüm devlet ilişkilerini sonlandırmayı ve sadece şirketler arasındaki ilişkilerin devam etmesine izin vereceğini söylüyor. Bunun nedeni ise, bu iki ülkenin “komünistlerle başa çıkamaması.” Bu arada Arjantin pesosunun tarih olacağını, bunun yerine ABD Doları’nın kullanılacağını da ifade ediyor.

Değişim talebi zaferi getirdi 

Siyasi gözlemciler, Milei'nin seçilmesinin statükoya karşı bir hayal kırıklığı olduğunu söylüyorlar. Siyaset danışmanı Lucas Romero, Associated Press'e yaptığı açıklamada, "Bu zafer Milei'den ve onun özelliklerinden çok değişim talebinden kaynaklanıyor” diyor.

Milei’yi destekleyen seçmenlerin düşüncesi de bu değişim talebini ortaya koyuyor. Çok sayıda seçmen, "Milei yeni biri. Bilinmeyen biri ve biraz korkutucu ama yeni bir sayfa açmanın zamanı geldi" diyor.

Seçimi, "ehven-i şer" seçimi olarak nitelendirenler de var. Bir tür “kötünün iyisi” olarak nitelendirilebilecek bu bakış açısının iki temel nedeni bulunuyor. Birincisi, Milei'nin hayata geçireceği acı ekonomik önlemlere karşı duyulan korku, ikincisi de Arjantin'i derin bir borç batağına sokan ve küresel kredi piyasalarından yararlanamaz hale getiren ekonomik kriz nedeniyle Massa ve Peronist partisine duyulan öfke.

Milei’nin, özellikle ülkelerinin bir krizden diğerine sürüklendiğini görerek büyüyen gençler arasında popüler olması da, seçimi kazanmasında önemli bir etken olarak değerlendiriliyor. Gençlere göre, Milei, Arjantin’in geleceğini temsil ediyor.

“Endişe verici ve şok edici”

Peki Arjantin’in komşuları seçim sonucuna nasıl bakıyor?

Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva sonucun açıklanmasının ardından Milei'ye şans ve başarı dileyerek demokrasiye saygı gösterilmesinin önemli olduğunu söyledi.

ABD Eski Başkanı Donald Trump, Milei'yi kutladı ve özgürlükçü liderin Arjantin'i yeniden “büyük” yapacağını ifade etti.

Solcu Kolombiya Devlet Başkanı Gustavo Petro ise seçim sonucunun bölge için "üzücü bir gün" olduğunu dile getirdi.

Bu noktada bence en iyi yorum, Milei’in biyografisini kaleme alan Gonzalez’e ait: “Zaten ‘istikrarsız’ bir Arjantin'de böylesine ‘istikrarsız bir liderin göreve gelmesi endişe verici. Ülkenin kaderine hükmedecek bu adam her gün uyanıyor, köpeklerle seanslar yapıyor ve sonra buna dayanarak bir kararname çıkarıyor. Bu çok şok edici."