Kriptonun ‘Teflon’ adamı neyin peşinde?

DİDEM ERYAR ÜNLÜ

Bundan birkaç sene önce, sadece orta sınıf bir Çin’liydi. Bugün ise dünyanın en büyük kripto para borsalarından Binance’ın sahibi. ‘CZ’ olarak bilinen, Çin  kökenli Kanadalı iş insanı Changpeng Zhao, kripto para sektöründe öncü bir girişimci olarak kabul ediliyor. 1977’de Çin’in Jiangsu kentinde doğan Zhao, 12 yaşındayken babasının burjuva yanlısı olmakla suçlanmasının ardından ailesi ile birlikte Kanada’ya göç etti. Ortaokuldayken Kanada’nın ulusal matematik yarışmasında onuncu oldu ve daha sonra McGill Üniversitesi’nde bilgisayar bilimi okudu. 2015 yılında, ‘internetin bilgiye yaptığını, bitcoin’in finansa yapacağına’ ikna olarak, Şangay’daki kripto borsalarına yazılım sunan Bijie Tech’i kurdu. Dört yıl sonra Çin, ülkedeki tüm borsaları kapattı. Bijie Tech de kısa süre sonra kapandı.

Dünyanın en büyük kripto borsası oldu

Başarı arayışında dünyayı dolaşan Zhao, Şangay’a taşınmadan önce Tokyo ve New York’ta çalıştı, burada kriptoyu benimsedi ve 2017’de Binance’i kurdu. Binance, inanılmaz bir hızla büyüdü. Araştırma firması CCData’ya göre, şirket altı ay içinde dünyanın en büyük kripto borsası haline geldi ve şu anda küresel kripto ticaret hacminin yaklaşık yüzde 60’ını gerçekleştiriyor. Ancak, ticaret platformunun nerede olduğunu açıklamayı defalarca reddetti. Reuters’in geçen yıl yayınladığı bir rapora göre Zhao, şirketin ilk günlerinden itibaren gizliliğe önem veren ve piyasa hakimiyetine odaklanmış güçlü bir lider olarak Binance’i sıkı bir şekilde kontrol altında tuttu. Birçoğu Çin’de çalışmış ya da okumuş olan yakınlarını üst düzey görevlere getirmeyi tercih etti. Kurucu ortak Yi He bunlardan biri ve şu anda Binance’in 7,5 milyar dolarlık risk sermayesi kolunun yanı sıra diğer kilit departmanları da yönetiyor.

SEC 'yasa ihlali var' diye dava açtı

Fakat geçtiğimiz haziran ayında, ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC), dünyanın en büyük kripto para borsası Binance’e ve kurucusu Changpeng Zhao’ya federal menkul kıymetler yasalarını ihlal edildiği gerekçesiyle dava açtı. SEC, Binance’in diğer ihlallerin yanı sıra ticaret kontrollerini yanlış beyan ettiğini ve kayıtsız menkul kıymet satarak yatırımcı koruma kurallarını çiğnediğini iddia etti. Zhao ve Binance’in, Binance. US platformunun operasyonlarını perde arkasından gizlice kontrol ettiği savunulan açıklamada, SEC’in ayrıca, Binance’in milyarlarca doları müşteri fonlarıyla karıştırdığı ve bunları gizlice Binance’in kurucusu Zhao tarafından kontrol edilen Merit Peak Limited adlı ayrı şirkete gönderdiği ileri sürüldü. SEC Başkanı Gary Gensler yaptığı açıklamada, “On üç suçlama aracılığıyla, Zhao ve Binance kuruluşlarının çıkar çatışması, açıklama yapmama ve yasayı hesaplı bir şekilde ihlal ettiğini iddia ediyoruz. Halk, zor kazandığı varlıklarını bu platformlara veya yasa dışı platformlara yatırmaktan kaçınmalıdır” ifadelerini kullandı Binance, şirket olarak konu hakkında yorum yapmadı. Binance kurucusu ve CEO’su Zhao ise her zamanki gibi, son derece sakin kaldı ve Twitter’dan yaptığı açıklamada, ekibinin söz konusu şikâyeti inceleyeceğini söyledi. Birkaç gün önce ise, SEC davası için mahkemeden koruma talep etti. Yapılan koruma başvurusu sonrası açıklama yapan Binance, SEC’in şirketin iletişimine yönelik taleplerinin aşırı geniş ve gereksiz külfetli olduğunu söyledi. Bu davanın, Zhao’nun yıllardır kripto endüstrisine hakim olan imparatorluğunu tehdit etmediğini söylemek yanlış olur. Sektör uzmanlarına göre, Zhao’nun en büyük hatası, çok fazla hırslı olması. Bu hırsın sonucu olarak, ABD yasalarından sistematik olarak kaçmaya çalışan Zhao’nun söylemi net: “Platformumuzu güçlü bir şekilde savunma niyetindeyiz. Binance bir ABD borsası olmadığı için SEC’in erişimi sınırlı. Kullanıcı varlıklarının risk altında olduğu yönündeki iddialar ise tamamen yanlış.”

“Tüm piyasayı ele geçirmek istiyoruz”

Zhao, 2017 yılında Şanghay’da Binance’i kurduğundan bu yana hayalleri de büyüdü. Hatta o yıl, bir şirket sohbet grubunda, “Tüm piyasayı ele geçirmek istiyoruz!” dedi. 47 yaşındaki CEO, kripto borsasını kurarken de bu inancından hiç vazgeçmedi. Geçtiğimiz yıl, bu büyük hedefin neredeyse elinin altında olduğunu hissetti. Finans dünyasının en tepesindeki koltuk O’nun olacaktı. Şirketin beşinci yılını geride bırakırken, şu yorumu yaptı: “Beş yıllık bir start-up’ın 200 yıllık bir finans kurumuyla aynı seviyede olgunlaşıp faaliyet gösterebileceği fikrini bir zamanlar anlamak imkansızdı. Ama bugün neredeyse o noktadayız.”

Hayaller artık çok uzakta mı kaldı?

SEC tarafından açılan dava ise, Zhao’nun hayallerinden uzaklaştığını gösterir nitelikte. Her ne kadar Binance, kriptonun ‘en iyi güvenlik ve uyum ekibini’ geliştirdiğini söylese de, SEC’e göre, Zhao ve Binance ‘kendi kârlarını maksimize etmek amacıyla’ ABD yasalarından ‘bilinçli olarak kaçmayı seçti’. SEC Başkanı Gary Gensler’in yorumları da oldukça sertti: “Zhao ve Binance kuruluşları, kapsamlı bir aldatma, çıkar çatışması, açıklama eksikliği ve yasadan hesaplı bir şekilde kaçınma ağına girdiler.” Her ne kadar Zhao, işlerinin yapısıyla ilgili ayrıntıları açıklamayı reddetse de, sektör içinde güven oluşturmuş bir isim. Özgür ve hatta bağımsız bir tavır takınmakta ısrarlı. Paris ve Dubai’de ofisleri olsa da, hala Binance’in merkezinin nerede olduğu sorusuna net bir yanıt yok. Zhao, geçtiğimiz haftalarda Fortune’a yaptığı bir açıklamada, “Kripto farklı yerlerde farklı kurallara sahip. Bu yüzden kuralları esnetmeyi ya da onlardan kaçınmayı değil, sadece daha elverişli yerler bulmayı istiyoruz” dedi. Bu arada, Zhao’nun tam olarak nerede yaşadığına dair de net bir bilgi yok. Belki de bu yüzden ona ‘kriptonun teflon adamı’ diyorlar. Her türlü davaya, suçlamaya dayanıklı olduğu için…