"Kendimi her zaman bir dedektif olarak gördüm"

DİDEM ERYAR ÜNLÜ - YAKIN PLAN

“Kendimi her zaman bir dedektif olarak gördüm. Bir dedektif her zaman cevabı bulmanın bir yolu olduğuna inanır!” Bu sözler 2023 Nobel Ekonomi Ödülü’nü kazanan ekonomi tarihçisi Claudia Goldin’e ait.

Goldin, dedektifliğe ilk olarak Paul de Kruif'in 1926'da yayımlanan ve kuşaklar boyunca pek çok Nobel Ödülü sahibi tarafından ilham verici bir okuma olarak anılan ‘Mikrop Avcıları’ kitabıyla başladığını anlatıyor. Paul de Kruif'in Mikrop Avcıları, mikropları keşfeden ve bunlara karşı aşıları icat eden bilim adamlarının, bakteriyologların, doktorların ve tıp teknisyenlerinin çalışmalarını anlatıyor. De Kruif, bilimin bugün basit görünen temel keşiflerini ortaya koyuyor.

Nobel Ekonomi Ödülü sahibi Goldin ise, kadınların kazançları ve istihdam piyasası arasındaki ilişkiye dair yüzyıllara yayılan ilk çalışmayı gerçekleştirmiş bir isim. Goldin’in çalışmaları, maaş eşitsizliğinin kaynağını açıkladığı gibi değişimin nedenlerini de ortaya koyuyor. Verilere göre istihdam piyasasına kadınların yüzde 50’si, erkeklerin yüzde 80’i katılıyor ancak kadınlar çok daha az kazandığı gibi kariyer basamaklarını çıkmakta da zorlanıyor.

Nobel Komitesi, Goldin’in ABD’nin 200 yıllık arşivlerini çalışarak büyük bir emek ortaya koyduğunu vurgularken, Komite üyesi Randi Hjalmarsson, ‘dedektif’ Goldin’in, “çok sayıda kişinin, tarihçinin veri olmadığını düşünerek araştırmaktan kaçındığı bir konuya” eğildiğini söylüyor.

Nobel Ekonomi Ödülü’nü alan üçüncü kadın

1999 yılında Harvard Üniversitesi’nin ekonomi bölümünde ilk kadrolu öğretim üyesi olan Goldin, Nobel Ekonomi Ödülü’nü alan üçüncü kadın oldu.

Goldin'in 1999 yılında yazdığı kitabı, kadınların maaş eşitsizliği meselesini anlamak için önemli bir eser olarak nitelendiriliyor. Doğum kontrol haplarının kadınların kariyeri ve evlilik kararları üzerindeki etkilerini araştıran Goldin, kadınların evliliğin ardından kullandıkları soyadları da sosyal bir etken olarak ele alıyor.

200 yıllık veriyi anlamlandırdı

Kadınlar küresel işgücü piyasasında büyük ölçüde yetersiz temsil ediliyor ve çalıştıklarında erkeklerden daha az kazanıyorlar. Claudia Goldin, Nobel Ödülü’nü getiren çalışmasında, 200 yılı aşkın veri toplayarak, kazanç ve istihdam oranlarındaki cinsiyet farklılıklarının zaman içinde nasıl ve neden değiştiğini ortaya koydu.

Goldin’in çalışması, kadınların işgücü piyasasına katılımının tüm bu dönem boyunca artış eğiliminde olmadığını, bunun yerine U şeklinde bir eğri oluşturduğunu ortaya koyuyor.

Evli kadınların işgücüne katılımı on dokuzuncu yüzyılın başlarında tarım toplumundan sanayi toplumuna geçişle birlikte azalırken, yirminci yüzyılın başlarında hizmet sektörünün büyümesiyle birlikte artmaya başlıyor. Goldin bu durumu, kadınların ev ve aile sorumluluklarına ilişkin yapısal değişim ve gelişen sosyal normların bir sonucu olarak açıklıyor.

Doğum kontrol haplarının etkisi

Yirminci yüzyıl boyunca kadınların eğitim seviyeleri sürekli olarak artarken, çoğu yüksek gelirli ülkede erkeklerle rekabet eder seviyeye geliyor. Goldin, doğum kontrol hapına erişimin kariyer planlaması için yeni fırsatlar sunarak, bu devrimsel değişimin hızlanmasında önemli bir rol oynadığını da ortaya koyuyor.

Yirminci yüzyılda modernleşme, ekonomik büyüme ve çalışan kadınların oranının artmasına rağmen, kadınlar ve erkekler arasındaki kazanç farkı neredeyse hiç kapanmıyor. Claudia Goldin'e göre bunun bir nedeni, kariyer fırsatlarını ömür boyu etkileyecek olan eğitim kararlarının nispeten genç yaşlarda veriliyor olması. Genç kadınların beklentileri önceki nesillerin deneyimleri ve ‘annelik’ olgusu ile şekillendiğinden, gelişim de yavaş oluyor.

İlk çocuğun doğumu en belirleyici faktör

Tarihsel olarak yapılan çalışmalar, kazançlardaki cinsiyet farkının büyük kısmını eğitim ve meslek seçimlerindeki farklılıklarla açıklıyor. Ancak Goldin, kadın ve erkek arasındaki kazanç farkının büyük kısmının artık aynı meslekteki kadın ve erkekler arasında da izlendiğini ve asıl farkın, ilk çocuğun doğumuyla ortaya çıktığını ortaya koyuyor.

Nobel Ödülü aldığında yaptığı ilk telefon konuşması

Claudia Goldin Nobel Ödülü’nü aldığını öğrendikten sonra yaptığı ilk telefon röportajında şunları söylüyor: “Nobel Ödülü’nü aldığımı öğrendiğimde, bunu ilk olarak eşime söyledim. Gülümsedi ve dedi ki, ‘Bu harika. Bana sadece ne yapacağımı söyle.’ Ona, köpeği dışarı çıkarmasını, çay yapmasını ve benim basın toplantısı için hazırlanmam gerektiğini söyledim. Bu ödül benim için çok değerli. Ayrıca uzun vadeli değişimi destekleyen bir ödül olduğu için de çok anlamlı. Nobel genellikle olağanüstü önemli bulgular ve fikirler için verilir, genellikle teoriktir. Kendimi her zaman bir dedektif olarak gördüm ve 20 yılı aşkın bir süre önce The Economist As Detective (Dedektif Olarak Ekonomist) adlı bir yazı yazdım. Uzun zaman önce bir bakteriyolog olmak ve dedektiflik işimi mikroskop altında yapmak istemiştim. Ama bunun yerine dedektiflik işimi arşiv belgeleriyle, büyük miktarda veriyle yapıyorum. Demek istediğim, bir zamanlar elimizde bu kadar büyük miktarda veri yoktu ve bunları arşiv belgelerinden çıkarmak zorundaydık. Bu zor ve tozlu bir işti! Ama asıl mesele şu ki, dedektif olmak bir sorunuz olduğu anlamına gelir. Ve bu soru o kadar önemlidir ki, onu bulmak için her yola başvurursunuz. Ayrıca bir dedektif her zaman cevabı bulmanın bir yolu olduğuna inanır. Ben de her zaman bu şekilde araştırma yaptım. Bazen sorular o kadar büyük ve önemlidir ki kimse size onları yanıtlayamayacağınızı söyleyemez.”

Claudia Goldin kimdir?

14 Mayıs 1946 yılında New York’ta doğan Claudia Goldin, Harvard Üniversitesi’nde çalışma ekonomisi ve ekonomi tarihi alanlarında çalışmalar yürütüyor.

2013-2014 akademik yılında Amerikan Ekonomi Birliği'nin başkanlığını yapan Goldin, 1990 yılında Harvard'ın ekonomi bölümünde kadrolu ilk kadın oldu.

ABD, Ulusal Ekonomik Araştırma Bürosu’nun (NBER) Ekonomide Cinsiyet Çalışma Grubu'nun eş direktörlerinden biri alan Goldin, 1989'dan 2017'ye kadar NBER'in Amerikan Ekonomisinin Gelişimi programının direktörlüğünü yaptı.

Goldin'in araştırmaları kadın işgücü, kazançlardaki cinsiyet farkı, gelir eşitsizliği, teknolojik değişim, eğitim ve göç gibi çok çeşitli konuları kapsıyor. Araştırmalarının çoğu, günümüzü geçmişin merceğinden yorumlayarak, güncel konuların kökenlerine odaklanıyor. Yakın zamanda tamamladığı kitabı Kariyer ve Aile: Kadınların Eşitliğe Doğru Yüzyıllık Yolculuğu 5 Ekim 2021'de yayımlandı.

Goldin çalışmalarıyla, cinsiyet eşitsizliği ve iş piyasasındaki dengesizliklerin giderilmesi için politika önerileri sunan bir lider olarak kabul ediliyor.