Bitki bazlı beslenme sesleri yükseliyor
Dünya Sağlık Örgütü Genel Direktörü Ghebreyesus, COP28’de yaptığı çağrıda insanların ve gezegenin sağlığı için bitkisel beslenmeye geçişin şart olduğunu vurgularken bitki bazlı beslenmeyi teşvik etmek için yol haritası hazırlayan dünyadaki ilk ülke de Danimarka oldu.
Şebnem Turhan |Şebnem TURHAN
Gezegenin sürdürülebilirlik politikasına yön veren üst düzey yetkililerin birinden daha bitkisel beslenme çağrısı almadığımız gün neredeyse yok. Son olarak Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, insanların ve gezegenin sağlığı için daha fazla bitki bazlı beslenmeye geçişin zorunlu olduğunu söyledi ve bitki bazlı beslenme çağrısında bulundu.
DSÖ Genel Direktörü Ghebreyesus, Aralık 2023’te Dubai’de düzenlenen BM İklim Zirvesi COP28 sırasında bir videolu çağrı yaparken, gıda üretiminin küresel hastalık yükünün neredeyse üçte birinden ve küresel sera gazı emisyonlarının yüzde 30’undan sorumlu olduğunu vurguladı.
Bu emisyonların çoğu naveganları beslemek için yetiştirilen hayvanları beslemek için yapılan tarımdan kaynaklanıyor. Ghebreyesus, “Bu nedenle daha sağlıklı, çeşitli ve daha bitki bazlı beslenmeye yönelerek gıda sistemlerini dönüştürmek çok önemli” diye konuştu.
ÜNLÜ YÜZLERDEN DESTEK MESAJLARI
Dr Ghebreyesus bu açıklamasıyla, bitki bazlı beslenmenin faydalarını vurgulayan yüksek profilli seslerin giderek büyüyen korosuna katılmış oldu. Aralık 2023’te BBC’de yayınlanan Planet Earth III bölümünde Doğa Tarihçisi Sir David Attenborough izleyicilere, tarım arazilerinin büyük çoğunluğunun -yüzde 75ten fazlası- hayvan yetiştirmek için kullanıldığını ve bunun çok verimsiz olduğunu söyledi. Bitki bazlı beslenmenin çok daha verimli olduğunu ve bu tarz beslenme için çiftlik hayvanlarının kullandığı toprağın sadece dörtte birinin gerektiğini kaydetti.
İklim aktivisti Greta Thunberg, iklim ve doğa krizlerine çözüm olarak veganlığın da sesli savunucuları arasında bulunuyor. Eylül 2023’te İngiltere’deki Bitki Tabanlı Üniversiteler tarafından koordine edilen üniversitelerdeki 650’den fazla akademisyen, iklim kriziyle mücadele için bitki bazlı yiyecek içecek hizmetinin benimsenmesi gerektiğine yönelik açık mektup yazdı. İmzacılar arasında Imperial College’dan halk sağlığı uzmanı Profesör Frank Kelly ve UCL’nin Yer Bilimleri Profesörü Chris Rapley vardı.
TARIMSAL EMİSYONLARI AZALTMA SÖZÜ
Öte yandan son COP28, gıda sistemi dönüşümünün ilk kez COP zirvesinde ülkeler tarafından kabul edilen nihai metne dönüştürülmesi anlamına geliyor. BAE’de yapılan COP28’in Sürdürülebilir Tarım, Dayanıklı Gıda Sistemleri ve İklim Eylemi Bildirgesi’nde hükümetler, çiftçilerin iklim değişikliğine uyum sağlama konusunda yardıma ihtiyacı olduğunu kabul etti ve ülkelerinin tarımsal emisyonlarını azaltma sözü verdi.
Uzmanlar daha sürdürülebilir bir gıda sistemi oluşturmaya yönelik taahhütleri belirsiz ve yeterince iddialı olmadığı gerekçesiyle eleştirirken gıda amacıyla yetiştirilen hayvan sayısının azaltılması, emisyonların ve tarımın doğa üzerindeki etkisinin azaltılması açısından hayati öneme sahip olmasına rağmen, bu durum COP metinlerine girmedi.
DÜNYADA İLK ÜLKE DANİMARKA OLDU
Ancak bazı hükümetler bağımsız olarak bitki bazlı diyetlerin benimsenmesini teşvik etmeye çalışıyorlar. Danimarka, 2023 yılında gıda sistemini daha bitki bazlı hale getirmek için bir yol haritası yayınlayan dünyadaki ilk ülke oldu. İsviçre hükümetinin yeni iklim stratejisi de, ülkenin et tüketiminin azaltılmasını öneriyor. Almanya’nın Haziran 2022’de yayınlanan Ulusal Beslenme Stratejisi, bitki bazlı gıdaların artırılmasını temel hedeflerinden biri olarak öne çıkarıyor.
DSÖ Genel Direktörü Ghebreyesus, Aralık 2023’te düzenlenen BM İklim Zirvesi COP28 sırasında bir videolu çağrı yaparken, gıda üretiminin küresel hastalık yükünün neredeyse üçte birinden ve küresel sera gazı emisyonlarının yüzde 30’undan sorumlu olduğunu vurguladı.