Bir fenomene veda: Erkin Koray

CENGİS ASİLTÜRK

Türk Rock müziği dendiğinde adı ilk akla gelenlerden Mustafa Erkin Koray; en bilindik adıyla Erkin Koray Türk toplumunda derin izler bırakmış bir sanatçı. Kendisi gerçekten bir sanatçıydı, çünkü o sadece bir icracı olmayıp, aynı zamanda birçok beste de yapmıştır. (Kör olasın) Çöpçüler başlıklı şarkısı en fazla, bugünlerde ellili yaşlarını sürenlerin belleğinde capcanlı yaşıyor, muhtemelen daha uzun yıllar da yaşayacak. Onun hakkında üçüncü ağızdan bir de anı aktaralım; öğretmenin sınıfta “senin aşkın çöp mü’ diye kendi kendine homurdandığını anlatmışlardı, bizler bir çocukken. Böyle bir metaforu kendiliğinden anlamayan birisine, onu nasıl anlatacaksınız? Nasıl izah edeceksiniz geceyi, sokağın ıssızlığını, yaşanıp artık bir anı halini almış aşkın son izlerini, çöpçülerin yaşandığı mekânlardan sildiğini? Geçelim... Koca bir kuşağın bir zamanlar sahiden de gencecik olduğunun birer kanıtı olan sanatçılar ardı ardına ölüyor; ölen esasen biraz da insanların gençlik anıları, yaşanmış en güzel günlerin tanıkları, paylaşımlar, romantik gençliğin tozpembe dünyaları. Bugünlerde ölenler için “gitti” deniyor. Sonsuzluğa gönderiyor insanlar yaşadığı hayatın gerçek olduğunu kanıtlayan sinema oyuncularını, şairleri, şarkıcıları...

Erkin Koray, 7 Ağustos 2023 Pazartesi günü öldü. Çok uzun süredir Toronto’da (Kanada’da) yaşıyordu orada öldü, 82 yaşında. Hayli uzun sayılabilir bir ömür... 24 Haziran 1941 yılında Kadıköy-İstanbul’da doğmuştu... Akciğer sorunları yaşayan yaşlı bir adamdı öldüğünde. Geride hard rock, psychedelic ve Anadolu rock diye bilinen, sayısız özgün eser ortaya çıkartmış çalışkan biri. Ayrıca, dünyanın en saygın medeniyetlerinden birisine ait Anadolu’nun kültürel mirası olan türküleri, özgün tarzıyla düzenlemiştir. Piyano çalmaya henüz küçük bir çocukken başlamıştı. Müziğin ilk tohumlarına zihninde ve kalbinde daha o çağlarında, yer açmıştı. Aile de sağlamdı... Annesi Vecihe Koray; Önder Bali, şeref Yüzbaşıoğlu, Ayhan Yankuş gibi sanatçılar yetiştirmişti. Erkin Koray, annesinden piyano dersi almışsa da, bir süre sonra gitar çalmaya başladı. Enstrüman farklıydı, ancak Erkin Koray’ın içindeki tutku daima aynı kaldı. Gençlik döneminin popüler şarkılarını Erkin Koray ve Ritimcileri topluluğunu kurarak söylemeye başladı. 1950’lerin ikinci yarısıydı. Kendisi henüz İstanbul Alman Lisesi’nde öğrenciydi. 1960’ların başına kadar da böyle yarı profesyonel müzisyenlik dönemi yaşadı. Türk halk müziği konseptinde Köprüden Geçti Gelin, Cemalim; Türk sanat müziği konseptinde Kıskanırım, Nihansın, Dideden gibi eserleri yorumlayarak, Anadolu rock tarzında müzik yaptı.

Yelpazesi genişti; Doğu ve Batı müziklerinde çok özel ve özgün çalışmalara yaparak ardılı ve çağdaşı birçok müzisyeni etkilemiştir. Şaşırtıcı bir biçimde Arabesk-rock müziği çalışmaları yaparken Şaşkın (Ala Ain Moulayiteen) Dabke, Estarabim, Çöpçüler, Fesuphanallah gibi eserleri besteledi. Yağmur ya da Mesafeler gibi psychedelic rock’ı sınırlarına aldı. Öfke, Akrebin Gözleri ve Krallar ise, metal müzik tarzındaydı. Herkesin dilinde onun eserleri vardı. 1960’ların sonlarında, rock müziğinde kullandığı bağlamanın sesini, kitleler arasında yaymaktaydı. Bunun yanında Orhan Gencebay ile birlikte elektro bağlamayı geliştirip rock müzikte kullanmıştır. 34. Altın Kelebek Ödülleri kapsamında, Onur Ödülü’ne layık bulundu (2007). 14. Kral TV Video Müzik Ödülleri jürisi de kendisini Jüri Onur Ödülü’yle taltif etti. Elektrogitar çalmasıyla, yüksek topuklu ayakkabılar giymesiyle, saçlarını uzun tutmasıyla, rock müziği yapmasıyla aykırı bir duruş sergileyerek daha fazla sol kesimi anımsatsa da; 22 Temmuz 2007 Genel Seçimlerinde MHP’ye oy vereceğini açıklaması şaşkınlıkla karşılandı, çünkü Erkin Koray, müzisyenliğinin yanında bir misyon sahibi bir kamuoyu önderi kişilikti.

İlerleyen yıllarda konuyla ilgili yaklaşımı ile ilgili şu açıklamayı yapacaktı: “Benim artık bir fikrim yok. MHP ile ilgili söyleyecek sözüm kalmadı. Zaten konu başörtüsü değil. Türkiye’nin başörtüsü ile hiçbir sorunu yok. Hepimizin, annesi-ninesi başörtülü... Bir sanatçı olarak umutsuz değilim. Biz varız ve ayakta durduğumuz sürece, Atatürk’ün yolunda yürüyeceğiz.” İşte sonunda ölüm kapıyı çaldı; hayranlarının ve dinleyicilerinin gönlünde taht kuran bir sanatçı olarak unutulmazlar arasındaki yerini aldı, yenilikçi Erkin Koray...

1971, Cannes Film Festivali hatırası. Erkin Koray, arkadaşı gazeteci Arda Uskan’la, John Lennon – Yoko Ono çiftiyle bir arada. Dünya basınının görüşme taleplerini ısrarla reddeden Lennon ve Ono, Koray’ın girişimiyle bir tek Milliyet muhabiri Arda Uskan’a randevu vermişti. Erkin Koray, John Lennon’la aralarında geçen ve bu buluşmaya vesile olan diyaloğun içeriği hakkındaki soruları “onunla benim aramda” diyerek nedendir bilinmez hayatının sonuna dek cevapsız bırakmayı tercih etti.