Beyaz yakalının yapay zeka isyanı yolda

Selenay YAĞCI

Gün geçmiyor ki bir Black Mirror bölümü daha gerçek hayatta karşımıza çıkmasın. Geçen hafta Hollywood’un ünlü oyuncularının da katıldığı bir grevi bütün dünya duydu.

Hollywood oyuncuları 43 yıl sonra ilk kez greve giderek Amerikan film ve televizyon sektörünü durma noktasına getirdi. Bu grevin sebebi ise yapay zeka endişesiydi. Hollywood, oyuncuların yapay zeka replikalarının haklarını istiyor. Buna göre istenilen projede, izinsiz ve tazminatsız olarak replikaların sonsuza kadar kullanılabilmeleri talep ediliyor. ABD'de Oyuncular Sendikası'nın (SAG-AFTRA) üyelerini yapay zekaya karşı daha iyi koruyacak bir anlaşmaya varamamasının ardından grev geldi. Sendika, "yapay zekanın yaratıcı meslekler için varoluşsal bir tehdit oluşturduğu" uyarısında bulundu. Oyuncular ve seslendirmenler ise işlerinin tehdit altında olduğunu savunarak greve katıldı.

Halihazırda yapay zeka filmlerde kullanılıyor ve seslendirme sanatçılarının yerini yapay zeka tarafından üretilen işlerin aldığı örnekler var. Bunlar daha çok sentezlenmiş seslerde ve deepfake ve gençleştirme (de-ageing) gibi görsel efektlerde kullanılıyor şimdilik. "Performans klonlama" adı verilen olgu konusunda endişe duyanlar sadece sendika değil.

İNGİLİZ OYUNCULAR DA GELECEKTEN ENDİŞELEDİ

İngiliz oyuncular sendikası Equity'den Liam Budd "Bu teknolojinin otomatik sesli kitaplar, sentezlenmiş seslendirme çalışmaları, kurumsal videolar için dijital avatarlar ya da filmlerde kullanılan derin taklitlerin (deepfake) rolü gibi bir dizi şeyde kullanıldığını görüyoruz" diyor.

Budd, üyelerinin "korku içinde olduğunu" ve sendikanın hızla gelişen bu alanda haklarını anlamaları konusunda onları eğitmeye çalıştığını söyledi.

Dijital klonlama teknolojileri konusunda telif hakkı yasalarının değişmesi gerekiyor. Mevcut durumda yüzünüz ve sesiniz arabanızdan, telefonunuzdan, evinizden daha az korunuyor. ya da kitaplarınızdan daha az korunuyor. Teknolojiler hızla gelişirken yeni duruma nasıl, ne hızla alışacağımızı bilemiyoruz. Telif hakları nispeten daha yumuşak bir alan ama bu tartışmanın da bir yerden başlaması gerekiyordu.

Son birkaç yıldır en çok konuştuğumuz konulardan biri olan yapay zeka için başlangıçta hep, dünyayı ele geçirecek insanlığı yok edecek gibi güçlü bir canavar imajı yaratılmıştı. Aslında insanlığı bekleyen asıl tehlike işsizlik olduğu daha sonra anlaşıldı. Yapay zekâ, insan gücünün yarattıklarından ayırt edemeyecek kalitede işler üretebildiğini artık ChatGPT ile gördük. Yatırım bankası Goldman Sachs’ın raporuna göre yapay zekâ (AI), 300 milyon tam zamanlı işin yerini alabilir. Bu da ABD ve Avrupa’daki işlerin dörtte birinin ortadan kalkması anlamına geliyor.

RUTİN İŞLERİN HEPSİ TEHLİKE ALTINDA

Raporda yapay zekânın etkileyeceği işler ve yüzdesel oranları şöyle belirtiliyor: İdari (46), yasal (44), inşaat (6) ve bakım ve onarım sektörü (4). Rapora göre yeni AI araçlarından en çok etkilenenler beyaz yakalı çalışanlar olacak. Goldman Sachs raporu, gelişmekte olan piyasalarda gelişmiş piyasalara kıyasla daha az işin otomasyona maruz kaldığı ancak istihdam ağırlıklı bir temelde küresel olarak işlerin yüzde 18'inin yapay zeka tarafından otomatikleştirilebileceğini gösteriyor. Türkiye, rapora göre küresel ortalamanın biraz üzerinde yüzde 20 bandında yer alıyor. Hong Kong, İsrail, Japonya, İsveç ve ABD muhtemelen en çok etkilenen ilk beş ülke olacak.

Teknoloji geçen yıllarda devasa bir istihdam kaybı yaratmadı çünkü tamamlayıcı bir güçtü. Mavi yakanın yerini alan otomasyonu refahımızı yükseltmek için kullandık. Yapay zekanın tehdit ettiği kesim ise beyaz yaka. Yapay zeka işçileri zengin etmeyecek. Gazetecilikten tutun doktorluğa kadar her meslekte kısmen yapay zeka ikamesi göreceğiz. Sinyalleri almaya da başladık zaten. Önceleri tekrara düşen işlerin otomatikleştiğini gördük. Gelecekte ise anahtar:rutin işlerde.

İşinizde ne kadar çok rutin varsa hepsini yapay zeka ele geçirecek. Yanıldığımız bir nokta da yapay zekanın bilişsel davranamayacağına olan güvenimiz oldu. Maalesef bilişsel işlere de göz dikti. Otomasyonla birlikte işlerini devrişen mavi yakanın ardından yapay zeka araçlarıyla beyaz yakanın da işini kaybedeceği bir gerçek. Yine de tüm dünyada en önce yapay zekaya ilk isyan sesinin Hollywood starlarından gelmesi de ironik oldu.