Yeni varyantları bulunan COVID-19 için hala endişelenmeli miyiz?

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), COVID-19'a neden olan virüsün yeni, yüksek mutasyona uğramış bir varyantını takip ediyor.

Temmuz sonundan bu yana dört ülkede altı vaka tespit edildi. Bilim insanları, BA.2.86 olarak adlandırılan yeni varyantı, şu anda baskın olan XBB.1.5 varyantından ayıran 36 mutasyona sahip olduğu için takip ediyorlar.

Şu ana kadar BA.2.86'nın önceki varyantlara göre daha hızlı yayıldığına ya da daha ciddi hastalıklara neden olduğuna dair bir kanıt bulunmuyor. CDC, koronavirüsten korunmaya yönelik tavsiyelerin aynı kaldığını açıkladı.

COVID-19 hakkında yeni olan nedir?

ABD, Avrupa ve Asya'da koronavirüs enfeksiyonları ve hastaneye yatışlar artarken, son aylarda daha fazla vaka, Kasım 2021'de ortaya çıkan Omicron varyantından gelen EG.5 "Eris" alt varyantına bağlanıyor.

Son birkaç gün içinde halk sağlığı yetkilileri ABD, İngiltere ve İsrail'de birer BA.2.86 vakası ve Danimarka'da üç vaka tespit ettiler.

Bilim adamları BA.2.86 hakkında ne diyorlar?

Houston Methodist Hastanesi'nde tanı mikrobiyolojisi tıbbi direktörü olan Dr. S. Wesley Long, BA.2.86'nın koronavirüsün "daha eski bir kolundan" kaynaklandığını, bu nedenle mevcut aşıların hedef aldığı varyanttan farklı olduğunu açıkladı.

Dr. Long, BA.2.86'nın virüsün diğer türleriyle rekabet edip edemeyeceğinin ya da önceki enfeksiyon veya aşılamadan kaynaklanan bağışıklık tepkilerinden kaçma konusunda herhangi bir avantaja sahip olup olmayacağının henüz belli olmadığını belirtti.

Fakat birçok ülke, hastaların test edilmesini ve yeni koronavirüs vakalarına neden olan virüslerin genomlarını analiz etme çabalarını büyük ölçüde azalttı. Kaliforniya'daki Scripps Research Translational Institute'ün direktörü genomik uzmanı Dr. Eric Topol, bu durumda yeni vakaların tespit edilme hızı göz önüne alındığında BA.2.86'nın gidişatının "şu anda iyi görünmediğini" ifade etti.

Topol, birçok mutasyonun BA.2.86'nın yapısını önceki varyantlara kıyasla "kökten biçimde farklı" hâle getirdiğini belirtti.

Topol, asıl sorunun BA.2.86'nın yüksek oranda bulaşıcı olup olmayacağı olduğunu da sözlerine ekledi.

Yeni varyantlar insanları daha fazla mı hasta ediyor?

CDC web sitesindeki verilere göre, ABD'de koronavirüs için acil servis ziyaretleri ve hastaneye yatışlar düşük kalmaya devam etse de, Temmuz başından bu yana artıyor. Fakat doktorlar, Eris varyantı yayılırken son haftalarda gelen hastaların koronavirüs salgınının önceki dalgaları sırasında tedavi ettikleri hastalar kadar hasta olmadığını belirtiyorlar.

Topol, BA.2.86'nın daha fazla yayılmasının, kırılgan nüfuslarda muhtemelen daha fazla hastalığa ve ölüme neden olacağını ifade etti.

Öte yandan, BA.2.86'nın daha ciddi hastalıklara neden olup olmayacağını bilmek için henüz çok erken.

Aşılar yeni varyantlara karşı koruma sağlayacak mı?

Koronavirüs salgınının hafiflemesi nedeniyle, birçok insanın daha önce koronavirüse yakalanmasının ya da aşılanmasının üzerinden bir yıl ya da daha fazla zaman geçmiş olabilir.

Long, "Aşı, hastalık ve ölüme karşı size hâlâ büyük bir savunma sağlayacaktır" diye belirtti.

Şu anda geliştirilmekte olan güncellenmiş koronavirüs takviye aşıları, Omicron alt varyantı XBB.1.5'i hedef alacak şekilde tasarlandı.

Moderna'nın ön test verilerine göre, şirketin en son ürettiği aşı Eris'e ve ABD'de yayılmaya başlayan Fornax adlı ilgili bir varyanta karşı umut vadediyor.

Pfizer ise güncellenmiş koronavirüs aşısının fareler üzerinde yapılan bir çalışmada Eris alt varyantına karşı nötralize edici etki gösterdiğini açıkladı.