Türkiye'den İsveç'e NATO vizesi

Hilal SARI

Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta 11-12 Temmuz tarihlerinde gerçekleşecek kritik NATO zirvesi öncesi "üçlü İsveç zirvesi" gerçekleşti. 

Zirve kapsamında Cumhurbaşkanı Erdoğan, NATO Genel Sekreteri Stoltenberg ve İsveç Başbakanı Ulf Kristersson ile bir araya geldi.

Görüşmede İsveç'in NATO üyelik süreci ele alındı. Görüşmelerin ardından NATO Genel Sekreteri Stoltenberg basın toplantısı düzenledi.

Stoltenberg, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın İsveç'in NATO'ya üyeliğinin onaylanması için kararı Meclis'e götüreceğini söyledi.

Zirvede; Türkiye'nin İsveç'in NATO'ya Katılım Protokollerini TBMM’ye sevk edeceği ve onaylanması için yakın işbirliği içinde olacağı bildirildi.

Görüşmede İsveç'in terör örgütü YPG/PYD ve FETÖ'ye destek vermeyeceğini yinelediği bildirildi.

Türkiye, İsveç ve NATO görüşmesinde, müttefikler arasında savunma ticaret ve yatırımlarında yaptırım olmaması ve engellerin kaldırılmasına yönelik çalışmakta mutabık kalındı.

Litvanya NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın İsveç’in NATO üyeliği için açıkladığı “AB süreci koşuluna” ilişkin soruya “İsveç Madrid’de alınan kararlar doğrultusunda gerekenleri yaptı” yanıtını vermişti.

İstanbul Atatürk Havalimanı’nda açıklamalarda bulunan Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Önce gelin Türkiye'nin Avrupa Birliği'nde önünü açın, ondan sonra biz de Finlandiya ile ilgili nasıl onun önünü açtıysak, İsveç'in de önünü açalım" demişti. 

Biden, memnuniyetle karşıladı

ABD Başkanı Joe Biden, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın İsveç'in NATO'ya katılım protokolünü TBMM'ye iletme taahhüdünü memnuniyetle karşıladığını belirterek, "Avrupa-Atlantik bölgesinde savunma ve caydırıcılığı geliştirmek için Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Türkiye ile birlikte çalışmaya hazırım." ifadesini kullandı.

"Avrupa-Atlantik bölgesinde savunma ve caydırıcılığı geliştirmek için Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Türkiye ile birlikte çalışmaya hazırım." ifadesini kullanan Biden, İsveç'i NATO'nun 32. müttefiki olarak karşılamayı sabırsızlıkla beklediğini kaydetti.

 Önemli gündem maddelerinden biri savunma harcamaları 

NATO ittifakının zirvedeki önemli gündem maddelerinden biri de Finlandiya da dahil 31 NATO üyesinin savunma harcamalarını GSYH’lerinin en az yüzde 2 seviyesine çıkarma taahhütleri. Yaklaşık 10 yıl önce böyle bir genel karar alınmış olmasına rağmen henüz tüm üyelerin savunma harcamalarının payı yüzde 2 düzeyinde değil.

Çin’i ‘tehdit’ olarak niteleyen NATO’nun zirvesine 4 Asya-Pasifik lideri de katılıyor

NATO’nun bu zirvesinde ittifakın Asya-Pasifik bölgesindeki dört müttefik ülkesi Avustralya, Yeni Zelanda, Japonya ve Güney Kore’nin liderleri de katılacak. Bu dört lider ittifakın bir zirvesine ilk kez geçen yıl Madrid’deki NATO Zirvesi’ne katılmıştı. Asya’nın süper ekonomik gücü Çin 2022 yılında ilk kez bir NATO stratejik konsept belgesinde bir ‘tehdit’ unsuru olarak yer almıştı. The Conversation’da yer alan iddiaya göre NATO’nun Tokyo’da bir temsilcilik ofisi açmasına Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron karşı çıkıyor. Japonya ittifakla özel bir anlaşma üzerinde de çalışıyor. Yeni Zelanda ve Güney Kore’nin de NATO ile işbirliğini artırmayı hedefl eyen muhtelif anlaşmalar üzerinde çalıştığı belirtiliyor.

ABD ve Almanya: Ukrayna’nın NATO üyeliği için ‘henüz erken’

Zirvede Ukrayna’nın NATO üyesi olma talebi de görüşülecek ancak ittifakın önemli iki ülkesi ABD ve Almanya bunun ‘henüz erken’ olduğu görüşünde. NATO ittifakı 2008 yılındaki Bükreş zirvesinde “Ukrayna ve Gürcistan’ın ittifaka katılabileceğini” açıklamış ancak bir yol haritası açıklamamıştı. ABD iki ülkeyi de ittifakta istiyor ancak Fransa ve Almanya bu adımın Rusya’yı kızdıracağından endişeli. ABD Başkanı Joe Biden da geçtiğimiz günlerde CNN’e verdiği röportajda “Ukrayna’nın NATO üyeliği için henüz hazır olmadığını” söylemiş ve NATO’nun üyeliği değerlendirmesi için önce savaşın bitmesi gerektiğini belirtmişti. Almanya’nın da NATO zirvesinde Ukrayna’nın üyeliğini veto etmeye hazırlandığı belirtiliyor. Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelensky NATO’ya üyeliğin kabul edilmesi için baskı yapmaya devam ediyor. Eski Sovyet ülkesi olan Doğu Avrupa NATO üyeleri Ukrayna’yı ittifakta istiyor.

Rusya’dan NATO’ya çağrı: Ukrayna’daki nükleer santrali görüşün

Rusya Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Maria Kakharova pazar günü yaptığı açıklamada Ukrayna’yı Zaporizhzhia nükleer santraline sistemik şekilde hasar vermekle suçlayarak “NATO zirvesinde en önemli konu bu olmalı. Sonuçta (santralde olası bir hasar durumunda) doğrudan etki alanında yer alan ülkelerin büyük bir çoğunluğu ittifak üyesi” ifadelerini kullandı. Avrupa’nın en büyük nükleer santrali Zaporizhzhia zirvenin yapılacağı Vilnius’a 1.000 km mesafede. Rus güçlerinin kontrolünde olan bölgede yer alan santral uzun bir süredir çatışmalara sahne oluyor ve Rusya ve Ukrayna santrale yönelik bir saldırı planladıkları konusunda karşılıklı olarak birbirlerini suçlayan açıklamalar yapıyor.

100 milyar euroluk ortak savaş tankı projesini de görüşecekler

Zirvenin yan gündemlerinden biri de Almanya ve Fransa’nın 2017 yılında anlaştığı ve 100 milyar euro maliyeti olacağı tahmin edilen ortak savaş tankı geliştirme projesi. Reuters’da yer alan habere göre Alman Leopard 2’den ve Fransız Leclerc’ten daha da gelişmiş bir tank için anlaşılan ancak enerji konusunda yaşanan birlik içi uzlaşmazlıklar ve gecikmelerle sürüncemede kalan proje Berlin ve Paris tarafından yeniden gündeme getirilecek. Almanya Savunma Bakanı Boris Pistorius konuya ilişkin açıklamasında “Tüm dedikodulara ve karamsar açıklamalar yapanlara rağmen biz bu ortak projeyi istiyoruz” dedi.

Arap ülkeleri hâlâ kızgın: Yemen'den İsveç mallarına boykot

Bazı Arap ülkelerinde İsveç’teki Kuran yakılmasına tepkiler sürüyor. Yemen hükümeti İsveç ürünlerine yönelik 100 ticari markayı kapsayan boykot başlattıklarını duyurdu. Mehr News haberine göre Yemen Ulusal Kurtuluş Hükümeti Ticaret ve Sanayi Bakanı Muhammed Mutahhar, Al Masrirah televizyonuna yaptığı açıklamada, İslam'ın kutsal değerlerine yapılan hakaret nedeniyle İsveç mallarına "boykot" uygulamaya başladıklarını açıkladı. Mutahhar, boykot listesinin ilgili makamlara iletilerek 30 İsveç acentesiyle 100 ticari markayı kapsadığını belirtti.