Torbadan ‘ek vergi’ sürprizi çıktı

Canan SAKARYA / ANKARA

Deprem felaketinin yaralarının sarılması amacıyla 2022 yılı için 22 bin civarında şirketi kapsayan ek Kurumlar Vergisi getirildi. Yatırım teşvik belgeleri kapsamında yararlanılan vergi indirimleri de ek vergiye tabi olacak. Yapılan düzenlemeye göre, Kurumlar Vergisi mükellefl eri tarafından 2022 yılına ilişkin Kurumlar Vergisi beyannamesinde gösterilmek suretiyle, kurum kazancından indirim konusu yapılan istisna ve indirim tutarları ile indirimli Kurumlar Vergisine tabi matrahları üzerinden, dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin yüzde 10, yurtdışından elde edilen kazançlar için de yüzde 5 oranında tek seferlik ek vergi alınacak.

Ek vergi nasıl hesaplanacak?

Ek Kurumlar Vergisi ilk taksiti Kurumlar Vergisinin ödeme süresi içinde, ikinci taksiti bu süreyi takip eden dördüncü ayda ödenecek. Bu vergi, gider ve indirim olarak dikkate alınmayacak ve hiçbir vergiden mahsup edilemeyecek. Deprem bölgesindeki Kurumlar Vergisi mükellefl eri ek vergiden muaf olacak.

Bazı istisnalar vergi konusu değil

AK Parti Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş, ek verginin 2022 yılı Kurumlar Vergisi beyannamesinde beyan edilen indirim ve istisna tutarları toplamı üzerinden hesaplanacağını, ancak bazı istisnalar ve indirimlerin verginin konusu dışına çıkarıldığını kaydetti. Ek verginin 22 bin şirketi kapsadığını belirten Elitaş, “Kapsama alınan istisnalar iştirak kazançları istisnası, yatırım fon ve ortaklarının portföy işletmeciliği kazanç istisnası, emisyon primi istisnası, taşınmaz ve iştirak hissesi satış kazancı istisnası, yurt dışından elde edilen ve bazı şartları taşıyan kazanç istisnaları, serbest bölge ve teknoloji geliştirme bölgesi kazanç istisnası gibi istisnalardır. İndirimlerden ise yatırım indirimi, Ar-Ge indirimi, nakdi sermaye indirimi gibi indirimler kapsama dahil edilmiştir. Kurumlar Vergisi Kanununun 32-A maddesi kapsamında indirimli Kurumlar Vergisine tabi matrah üzerinden de ek vergi alınacaktır. Belirtilen şekilde tespit edilen ek vergi matrahı üzerinden ek vergi yüzde 10 oranında hesaplanacaktır” açıklaması yaptı.

Nakdi yardıma vergi kolaylığı

Yasa teklifine eklenen yeni bir düzenleme ile işverenlerin çalışanlarına 31 Temmuz’a kadar mevcut ücret, prim, ikramiye gibi ödemelerine ilave olarak yapılan ayni yardımlar ile 50 bin lirayı geçmeyen nakdi yardımlar prime esas kazanca dahil edilmeyecek. Bu yardımlar üzerinden gelir vergisi ve damga vergisi alınmayacak.

Matrah artırımına damga vergisi

Yapılandırma kanun teklifinde yer alan matrah ve vergi artırımını düzenleyen madde de değişikliğe gidildi. Buna göre, matrah ve vergi artırımı nedeniyle verilen beyannamelerden 1000 TL damga vergisi alınacak, bu vergi bu vergi indirim hesaplanmasında dikkate alınmayacak. Kabul edilen diğer bir önergeyle yapılandırmaya başvuru süresi 30 Nisan 2023 tarihinden 31 Mayıs 2023 tarihine, ilk taksit ödeme süresi ise 30 Haziran 2023 tarihine kaydırıldı.

Ayrıca, mücbir sebep hali ilan edilen illerdeki dairelere borçlu olanlar, mücbir sebebin sona erdiği tarihi izleyen ayın sonuna kadar başvuracak ve ödemelerini bu süreyi takip eden aydan başlamak üzere belirtilen süre ve şekilde yapacak.

DEPREMZEDE İÇİN HANGİ DÜZENLEMELER YAPILDI?

- Sahibi oldukları konutları depremden etkilenen vatandaşlara bedelsiz olarak tahsis eden konut sahipleri için emsal kira bedeli uygulanmayacak.

- Depremde ölenlerin mirasçılarına veraset yoluyla intikal eden mallar ile bunların eşine, çocuklarına, anne ve babasına işverenlerce yapılan yardımların veraset ve intikal vergisinden istisna tutulacak ve işlem kolaylığı sağlanacak.

- Tutulması, muhafazası ve ibrazı mecburi defter ve belgeleri depremde zayi olan mükelleflerin, zayi belgesi için yetkili mahkemeye başvuru süresi 31 Temmuz 2023 tarihine kadar uzatıldı. Bu belgenin il veya ilçe idare kurullarından alınabilmesine imkan sağlandı.

- Yeni defterlerin tasdiki işlemlerinde noter harcı ve noterlik ücreti alınmayacak. Ayrıca elektronik ortamda tutulan defterlerden, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından muhafaza edilen ya da muhafaza edilmek üzere Bakanlığa elektronik ortamda iletilenler bakımından defterler zayi olmadığından bu defterlerin mükelleflere Bakanlığın belirleyeceği usullerle verilmesine ilişkin düzenleme yapıldı.

- Deprem nedeniyle mücbir sebep hali ilan edilen yerlerde faaliyet gösteren kişilerle iktisadi ve ticari ilişkisi bulunan mükelleflerin alacaklarının tahsilinde ortaya çıkan zorluklar nedeniyle şüpheli alacak karşılığı ayrılması ile ilgili şartlar hafifletildi.

- Mücbir sebep hali ilan edilen yerlerdeki ticari işletme, ticaret şirketleri ve şubelerin, deprem nedeniyle ticaret sicili müdürlükleri nezdinde gerçekleştirecekleri işlemlerde 31 Temmuz 2023 tarihine kadar harç ve bu işlemlere bağlı olarak 5174 sayılı Kanunda öngörülen ücret ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ilan ücreti alınmayacak.

- Mücbir sebep hali ilan edilen yerlerde depremden zarar gören esnaf ve sanatkarların ekonomik faaliyetlerine devam etmelerine katkıda bulunmak amacıyla 31 Aralık 2023 tarihine kadar, esnaf sicil müdürlüklerinde yapacakları tescil, terkin, tadil, sicil tasdikname işlemlerinden harç ile sicil gazetesi ilan ücreti alınmayacak..

- Depremde yıkılan veya ağır hasar gören binalar ile kullanılamaz duruma gelen taşıtlara ilişkin vergi ve katkı payları ile varsa bu alacaklara ilişkin feri alacakları silinecek ve taşıtlar üzerindeki vergi dairelerince konulmuş hacizler kaldırılacak.

-Depremde ölenlerin mirasçılarına veraset yoluyla intikal eden mallar ile bunların eşine, çocuklarına, anne ve babasına işverenlerce yapılan yardımlar, veraset ve intikal vergisinden istisna tutulacak. Bu şekilde gerçekleşen intikaller nedeniyle veraset ve intikal vergisi beyannamesi verilmeyecek, ilişik kesme belgesi aranmayacak

-Depremden etkilenen vatandaşlara, sahibi oldukları konutları ikamet amacıyla bedelsiz olarak tahsis eden konut sahipleri için emsal kira bedeli uygulanmayacak.

-Depremde vefat edenlerin mirasçılarına, sigorta ve emeklilik şirketlerince ve Bireysel Emeklilik Sistemi'nden (BES) yapılan ödemelerden gelir vergisi tevkifatı yapılmayacak.

Akla gelen ilk kaynağın yatırım teşvikleri olması üzüntü verici

İSO Başkanı Erdal Bahçıvan depremle ilgili getirilen yeni vergisel tedbirlere ilişkin açıklamasında Kahramanmaraş depremlerinin yarattığı derin üzüntünün yanı sıra, ülkemiz ekonomisine de ağır bir yük getireceğini vurguladı. Bu yükün üstesinden ancak toplumun tüm kesimlerinin ortak paylaşacağı bir fedakarlıkla kalkılabileceğini belirten Bahçıvan, şu örüşleri paylaştı: “Depremin yaralarını sarmak amacıyla kurumlar vergisi mükelleflerine yönelik verilen teşviklere getirilen düzenlemeyi bu çerçevede bir fedakarlık olarak değerlendirmek mümkün. Ancak içinde bulunduğumuz olağan üstü şartların hassasiyetini kabul etmekle birlikte; depremin ağır yükü için akla gelen ilk kaynağın, geriye dönük ve de özellikle nitelik arttırıcı yatırım fikir ve projelerin desteklenmesi amacıyla söz verilmiş, taahhüt edilmiş yatırım teşviklerinin gelmesi üzüntü vericidir. Bu tür geçmiş taahhütlere dönük uygulamalar, sadece bugün değil gelecekte de farklı projeleri hayata geçirme planları yapan nitelikli yatırımcıların yatırım iştahını olumsuz etkileyecektir. Buna ek olarak yeni düzenleme, EYT ödemeleri ile birlikte kaynak oluşturmakta zorlanan şirketlere öngörülemeyen yeni zorluklar getirecektir.”

UZMAN GÖRÜŞÜ

Emre Kartaloğlu: Yeni yatırım planlarını etkiler, yatırımlar ülke dışına çıkabilir

TÜRMOB Genel Başkanı Emre Kartaloğlu, bu zorlu süreçte herkesin elini taşın altına koyması gerektiğini belirtirken, geçmişe dönük vergi getirme yerine, modern vergileme ilkelerine uygun olarak cari yıl ve dönemler için vergi getirilmesinin daha uygun olacağını söyledi. Kartaloğlu, düzenlemeyle özellikle yatırım yapmaları teşvik edilen girişimcilere kazançlarının vergiden istisna olacağı belirtilmesine rağmen, verilen bu imkanların ek vergi adı altında geri alınması anlamına geldiğinin altını çizdi. Düzenlemenin bu kısmının önümüzdeki dönemdeki yatırım kararlarına da olumsuz etki yapabileceği uyarısında bulunan Emre Kartaloğlu, “Hatta var olan bazı yatırımcılarımızın bir kısım yatırımlarını ülke dışına dahi çıkartabilmesi riskini barındırdığını düşünüyoruz” diye konuştu. Gelir vergisi mükellefl erinin kapsama alınmadığını dile getiren Kartaloğlu, “Oysaki bireysel geliri önemli tutarları bulan bazı gelir vergisi mükellefl eri için (Örneğin: önemli bir tutarın üzerinde faiz geliri elde edenler) de ince bir çalışmayla kapsama alınabilir ve toplumun tüm kesiminin sürece dahil olması sağlanabilirdi” önerisinde bulundu. Bu durum şirketleşme ve kurumsallaşma seviyesini de olumsuz etkileyeceğinin altını çizen Kartaloğlu, bazı kazançların ek vergiye tabi tutulurken, bazılarının tutulmamasının önemli tartışmalara yol açabileceğini ifade etti Kartaloğlu, KKM kazançları vergiye tabi tutulmazken, yatırım teşviklerine getirilen ek verginin izahında zorlanıldığını, “Oyun başladıktan sonra oyunun kurallarının değiştirilmemesi genel kabul edilen bir prensiptir” dedi.

Nazmi Karyağdı: KKM gelirlerine ek vergi uygulanmayacak

Deprem nedeniyle 2023 yılı bütçesinin ek kaynak gereksiniminin olağanüstü arttığını söyleyen Gelir İdaresi E. Strateji Geliştirme Daire Başkanı ve Yeni Ekonomi Danışmanlık AŞ kurucu ortağı Nazmi Karyağdı, Maliye’nin önünde kamu harcamalarında tasarruf, ek vergi gelirleri yaratma ve borçlanma seçenekleri olduğunu bildirdi. Karyağdı, son yıllarda Türkiye’deki Kurumlar Vergisioranlarının yüzde 23-25 arasında değişmekle birlikte, indirim ve istisnalarla gerçekte ödenen efektif Kurumlar Vergisioranının yüzde 16,6 ile yüzde 18 arasında değiştiğini kaydetti. Düzenlemeyle indirimli Kurumlar Vergisiuygulamasından yararlanarak diğer mükellefl ere nazaran daha az Kurumlar Vergisiödeyen mükellefl erden vergi alınmasının amaçlandığını dile getiren Nazmi Karyağdı, tüm mükellefl erden ek vergi talep edilmediğine dikkat çekti. Nazmi Karyağdı, istisna ve indirimler üzerinden alınacak ek vergiye yönelik de bazı istisnalar olduğunu, aralarında KKM kazançları olmak üzere 14 kalemde bu ek verginin ödenmeyeceğini aktardı.

Abdullah Tolu: Matrah artırımı beklenirken, ek vergi geldi

Gazetemiz yazarlarından Abdullah Tolu, matrah artırımı bekleyen şirketlerin önerge ile adeta şok olduğunu belirterek, istisna ve indirimli kurumlar vergisinden yararlanmayanların bu vergiyi ödemeyeceğini bildirdi. Tolu, AK Parti Grup Başkanvekili Elitaş’ın 22 bin olarak aç ıkladığı ek vergiye tabi şirket sayısının ise 100 bine ulaşacağını öngördü. Ek verginin, gider ve indirim olarak dikkate alınamayacağını, hiçbir vergiden mahsup edilemeyeceğini aktaran Tolu, geçmişe dönük ek verginin vergide öngörülebilirlik ilkesine aykırı olduğuna yönelik eleştiriler bulunduğunu belirterek, ek vergi hesabına ilişkin şu örneği verdi: “Şirketin 2022 beyannamesine göre karının 20 Milyon TL olduğunu, bunun 10 Milyon TL’sinin taşınmaz s atış kazancı istisnasından oluştuğunu varsayalım. Geçici vergi ve stopajları ihmal edilirse, şirketin 2022 yılında ödeyeceği kurumlar vergisi 2 Milyon 300 bin (10 Milyon x %23=) TL olacak. Ödemesi gereken ek vergi ise, 1 Milyon TL (10 Milyon TL x % 10) olarak hesaplanacak. Buna göre, ek vergi öncesi Şirketin vergi yükü yüzde 23 (2 milyon 300 bin TL/10 Milyon TL) iken, ek vergi sonrasında yüzde 33’e yükselmiş olacak” Tolu reel sektörün söz konusu düzenlemeye “geçmişe dönük vergi ve benzeri mali yükümlülük getirilemeyeceği, teşvik belgesi kapsamında yatırım yapan yatırımcıların bir nevi cezalandırıldığı, düzenlemeye karşı dava açıldığı takdirde iptal edileceği, geçmişte çeşitli gerekçelerle geçmişe yürütülen birçok düzenlemenin iptal edildiği” gibi eleştiriler getirdiğine dikkat çekti.