Muhalefetten 'seçime müdahale' şerhi

Canan SAKARYA

Seçim kanunu teklifiyle, il ve ilçe seçim kurulunun oluşumunda kıdemli hakim uygulaması bırakılarak, il ve ilçe seçim kurulu başkan ve üyeleri birinci sınıfa ayrılmış hakimler arasından kurayla belirlenecek. Kura çekimine dahil olmak istemeyen hakimler ise yazılı olarak komisyona başvurmaları ve yeterli sayıda hakimin olması halinde listeden çıkarılacak. Yasa teklifinin en tartışmalı maddesi olan bu düzenlemenin seçime müdahale anlamına geldiğini belirten muhalefet partileri, seçim güvenliğini tartışmalı hale getireceğini kaydettiler.

CHP, HDP ve İYİ Parti Meclis Anayasa Komisyonunda kabul edilen, seçim kanunu değişiklik teklifine ilişkin yazdıkları muhalefet şerhinde il ve ilçe seçim kurullarında yapılan değişikliğiyle ilgili satır başlarıyla şu değerlendirmeyi yaptılar.

CHP: Darbe döneminde bile seçim kurullarının oluşumu değişmedi

298 sayılı Kanun 1961 tarihinden bu yana, tam 61 yıldır uygulanmakta ve bu Kanun’un bel kemiğini seçim kurullarının yapısı oluşturmaktadır. 61 yıldır bu kanunda hiçbir iktidar, darbeciler dahi seçim kurullarının oluşumu açısından bir değişiklik gerçekleştirmemiştir. Halihazırda önerilen değişiklik ise, nesnel ölçüt olarak kıdem esasından vazgeçerek, 1. sınıfa ayrılmış hakimler arasından kura ile belirleme modeline başvurmaktadır. Bunun sonucu olarak ise, seçim kurulu başkanlarının iki yılda bir, daha önce seçim kurulu başkanlığı deneyimi olmayan kişilerden oluşması muhtemel hale gelmektedir. Kıdem ilkesinin terk edilmesi, haklı bir gerekçeye dayanmamaktadır. ‘Seçim kurullarının oluşumuna ilişkin yerleşik kuralların değiştirilmesi’ önerisinin gerçek anlamda herhangi bir gerekçe gösterilmeden sunulması, teklifin iyi niyetten uzak ve hukuki hiçbir açıklaması bulunmayan bir öneri olduğunu ortaya koymaktadır. Kıdem esasını terk etmek için hiçbir meşru, haklı ve nesnel neden ve amaç bulunmamaktadır.

İYİ Parti: İstanbul seçimlerindeki mantık iş başında

Buradaki amaç, İstanbul Belediye seçimlerinde olduğu gibi bir sandığa atılmış dört oydan üçünü geçerli, birini geçersiz sayabilen mantığı iş başına getirmektir. Bu teklifin parti yöneticilerinin hakimliğe devşirildiği Ak Parti hükümetleri döneminde, bir başka yargı erki olan Seçim Kurullarının siyasallaştırılması arzusuyla hazırlandığı kamuoyunun malumudur. Hâlen görevde olan seçim kurulları mevcut yasaya göre ocak ayının son haftasında, yani yaklaşık 50 gün kadar önce oluşturulmuştur. Henüz yasa çıkmadan o yasayı uygulayacak hakimlerin zan altında bırakılmaması amacıyla mevcut uygulamanın devamının sağlanmalıdır.

HDP: Yeni usulsüzlüklere kapı aralayacak

Her seçim döneminde yurttaşların en büyük kaygısı adil bir seçim süreci ve seçim güvenliği meselesi olagelmiştir. Teklifle hakimlerin görevden alınarak yerlerine usulü dahi tarif edilmemiş, gizemli bir kura yönteminin öngörülmesi, yürütmenin yargıyı kendisine daha fazla bağımlı kılma hamlesi olduğu kadar, seçim güvenliğini daha da tartışmalı hale getirecek yeni usulsüzlüklere kapı aralayacak niteliktedir. Anayasa’nın 139’uncu hükmüne göre; “Hakimler ve savcılar azlolunamaz…” Yapılan mevzuat değişikliği anayasaya aykırılık barındırmaktadır. Bu madde yasalaştığı vakit, 2022 yılı Ocak ayında belirlenen il/ilçe seçim kurulu başkanları ve seçim kurulu üyeleri, yemin ederek görevlerine başlayan ve mevcut yasaya göre, 2024 Ocak ayına kadar görevde kalacak olan hakimlerin 3 ay içerisinde görevden alınacağı ve teklifte belirtilen yeni usule göre yeniden belirleneceği öngörülmektedir.

Görme engelliler için düzenleme yapılacak

Seçim kanunu değişiklik teklifinde görme engellilerin tek başına oy kullanmalarını sağlayacak düzenlemeye gidilecek. AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Hayati Yazıcı, sosyal medya hesabından “Görme engelli kardeşlerimizin vatandaşlık görevini yerine getirirken karşılaştığı sıkıntıya son verecek bu düzenleme ile ‘görme engelli seçmenlerin oy kullanabilmesi için oy pusulalarına uygun şablon’ uygulaması yapılacaktır. Böylece, görme engelli seçmenlerimizin ‘oyun gizliliği’ esasına uygun bir şekilde oy kullanmalarına imkan sağlanacaktır” açıklaması yaptı.