Eğitim-ücret bağı kopuyor

Hüseyin GÖKÇE – ANKARA

2022 yılında ortalama aylık kazanç 12 bin 450 lira, ortalama aylık ücret ise 11 bin 143 lira olarak gerçekleşti. 2006 yılında bir üniversite mezununun ücreti, ilkokul ve altı eğitimlilerin 2,7 katıyken, bu oran 2022 yılında 1,9 kata kadar geriledi.

Türkiye’de 2022 yılında ortalama kişi başı kazanç 12 bin 450 lira olurken eğitim durumuna göre yapılan değerlendirmede, yükseköğretim mezunuyla ilkokul ve altı eğitimliler arasındaki ücret makasının kapandığı gözlendi. En çok aranan meslek gruplarından tarım işçilerinin ise aylık ortalama 8 bin 130 lira ile en az kazananlar arasında yer alması dikkat çekti. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2022 yılı Kazanç Yapısı İstatistiklerini yayımladı. 4 yılda bir açıklanan istatistiklere göre, ortalama kazanç 12 bin 450 lira, ortalama aylık ücret ise 11 143 lira oldu. Eğitim durumuna göre gelirin yıllara bağlı analizinde, ilginç bir seyir ortaya çıktı. Üniversite mezunları 2006 yılında ilkokul ve altı eğitimlilerin 2,7 katı ücret alırken, bu oran 2022’de 1.9'a düştü. Başka bir ifade ile ilkokul altı eğitimliler 2010’da üniversite mezunlarının aldığı aylık ücretin yüzde 36.5’ini alırken, 2022’de bu oran yüzde 51.9’a yükseldi.

TARIM İŞÇİLERİNİN KAZANCI EN ALT SIRALARDA KALDI

2022 yılında meslek gruplarına göre yapılan değerlendirmede en yüksek aylık ücreti 24 bin 158 lire ile yöneticiler alırken, profesyonel meslek mensupları 16 bin 809 lira, teknisyenler 13 bin 35 lira aylık gelir elde ettiler. Bu kategoride en düşük ücret 8 bin 150 lira ile nitelik gerektirmeyen mesleklerde, 9 bin 88 lira ile tesis ve makine operatörlerinde ve 8 bin 847 lira ile de sanatkarlarda gözlendi. Türkiye’de en çok aranılan meslek gruplarından olan nitelikli tarım işçiliğinde ise kazançların taleple doğru orantılı olmaması dikkat çekti. Bu meslek grubunda çalışanlar 8 bin 130 lira ile en az gelir elde eden gruplar arasında yer aldılar.

EN ÇOK BİLGİ İŞLEMCİ EN AZ OTEL ÇALIŞANI KAZANDI

Ekonomik faaliyetlere göre en yüksek aylık ortalama maaş 23 bin 119 lira ile bilgi iletişim sektörlerinde olurken, bunu 21 bin 325 lira ile finans, 16 bin 555 lira ile kültür, sanat, spor faaliyetleri takip etti.

SENDİKALI İŞÇİ YÜZDE 32 DAHA FAZLA KAZANIYOR

Toplu iş sözleşmesi kapsamında olup olmama durumuna göre yapılan değerlendirmede ise sendikalı çalışanların ortalama ücretten ve sendikasız çalışanlardan daha yüksek gelir elde ettiği belirlendi. Sendikalı işçiler aylık ortalama 14 bin 591 lira kazanırken, sendikalı olmayanlar 11 bin 61 lira ücret geliri elde ettiler. Öte yandan işgücüne katılımda kadınlarla erkekler arasındaki eşitsizlik, elde edilen ücretlerde de dikkat çekti. TÜİK’e göre 2022 yılında erkekler ortalama 11 bin 233 lira kazanırken, kadınların ortalama kazancı 10 bin 961 lirada kaldı. Ancak sendikalı kadınların, sendikalı erkeklerden daha yüksek gelir sağladığı belirlendi. Sendikalı kadınlar ortalama 15 bin 444 lira kazanırken, sendikalı erkekler 14 bin 422 lira kazandı.

EN ÇOK KAZANAN ORTA YAŞLILAR

Yaş gruplarına göre analizde en çok aylık ücreti 13 bin 684 lira ile 35-44 yaş aralığının alması dikkat çekti. 30-34 yaş arası 13 bin 379 lira, 45-54 yaş arası ise 13 bin 170 lira elde etti. En az ücreti ise 10 bin 305 lira ile 29 yaş altı kazandı.

BÜYÜK İŞLETMEDE ÜCRET ARTIYOR

İşletmeler büyüdükçe alınan ortalama kazançların da büyüdüğü gözlendi. 1-9 kişinin çalıştığı işletmelerde 7 bin 336 lira olan aylık ücret, 50-249 çalışan arasındakilerde 13 bin 432 lira, 1000 ve üzeri çalışanı olan işletmelerde ise 14 bin 386 lira oldu.

KIDEMLİ, ÇÖMEZİN İKİ KATI KAZANIYOR

Kıdem yılına göre ücretlerde, işe yeni girenlerin aylık ücreti 9 bin 341 lira olurken, 20 ve üzeri yıllık kıdemi bulunanların aylık ortalama ücretinin 18 bin 089 lira olduğu gözlendi. Yani 20 yıl ve üzerinde çalışan birisi, işe yeni girenin iki katı ücret alıyor.