Çakırözer: İran belki de Türkiye’ye mesaj veriyor

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’in, İran’ın doğal gaz akışını kesmesinin ardından sanayide yapılacak kesinti öncesinde sektör temsilcileri ile yaptığı toplantıda, “İran’ın, iletim hatlarında kaçak olduğunu ve düzeltmek için 10 güne ihtiyaç olduğunu bildirdiğini” belirttiği, “Kış ayları bitince yapılmasını istedik, ama İran bunun mümkün olmadığını söyledi” dediği öğrenildi.

TBMM Dışişleri Komisyonu’nun CHP’li üyesi Utku Çakırözer, “İran belki de Türkiye’ye mesaj veriyor. Suudi Arabistan ile, Körfez’deki emirlikler ile swap anlaşmaları peşinde koşarken acaba Türkiye İran’ı unuttu mu? Neden İran ikna edilemedi? Neden yaz aylarında yapılabilecek olan bir tamirat bugün ısrarla 10 günlük kesinti ile yapılmak istenmekte.” değerlendirmesini yaptı.

İran’ın, “teknik arıza” gerekçesiyle Türkiye’ye doğal gaz akışını 10 gün süreyle kesmesinin ardından Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, sanayi ve elektrik santrallerinde doğal gaz tüketimini yüzde 40 oranında kısıtlama kararı aldı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 23 Ocak’ta İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ile telefonda görüştü.

Özellikle sanayi tesislerinde yapılan enerji kesintileri nedeniyle Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez ile Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, 23 Ocak Pazar günü organize sanayi bölgeleri başkanları, TOBB sektör meclis başkanları, oda başkanları, ASKON, MÜSİAD, TİM genel başkanları, BOTAŞ ve TEİAŞ’ın üst düzel yöneticileri ile çevrimiçi olarak bir araya geldi.

Dönmez’in, “İran’dan gazın kesilmesinin üretimi yarı yarıya etkilediğini” söylediği, şehirlerin gazının kesilmesinin mümkün olmadığı gerekçesiyle sorunu sanayi üzerinden yönetmeye çalıştıklarını belirttiği aktarıldı.

Edinilen bilgiye göre; Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, toplantıda, İran’ın kesinti kararı ile ilgili bilgi kirliliği olduğuna dikkat çekti. Dönmez, “BOTAŞ’ın İran’a borcu olduğu ve İran gazı iletmesine rağmen Türkiye’nin teknik sorunlar sebebiyle gazı alamadığı gibi iddiaların gerçek dışı” olduğunu dile getirdi.

İran’ın kesinti gerekçesini aktaran Dönmez, sanayicilere, “İran’ın geçen hafta iletim hatlarında kaçak olduğunu ve düzeltmek için 10 güne ihtiyaç olduğunu bildirdiğini” belirtti. Bakanlık ekiplerinin kaçağın olduğu yere gittiğini ve teyit ettiğini ifade eden Bakan Dönmez’in, “Biz, İran’dan en azından durumun şimdilik idare edilmesini ve büyük tamiratın kış ayları bitince yapılmasını istedik ama İran bunun mümkün olmadığını söyledi” dediği öğrenildi.

"İran'ın iç talebi artıyor, resmi olarak ifade etmese de farkındayız"

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Dönmez’in, İran’ın kaçak gerekçesi ile ilgili olarak da “İran da şu anda ciddi bir soğuk hava dalgasıyla karşı karşıya ve kendi iç doğal gaz talebi artıyor. Bunu İran resmi olarak ifade etmese de biz durumun farkındayız. Bu, İran’ın bize doğal gazı azaltması için gerekçe değil. Çünkü İran’la aramızda iletimle ilgili kontrat var. Bu kontrata uyulması gerekiyor.” bilgisini verdiği ifade edildi.

Bakan Dönmez’in, sanayicilere, “Bunu 10 günde atlatabileceğimizi düşündük. 10 gün düşük kapasiteyle çalışılacağına, 2-3 gün tam kapanma yapıp sonra tam kapasiteye dönülsün önerisi geldi. Biz de ‘tamam’ dedik” dediği belirtildi.

"Türkiye, İran'ı ikna edemiyor"

TBMM Dışişleri Komisyonu üyesi ve CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer, Bakan Dönmez’in açıklamalarını ANKA Haber Ajansı’na değerlendirdi:

“Türkiye’de bugün, memleketim Eskişehir’de ve 81 ilde binlerce sanayi kuruluşu şalter indirdi. Üretim yapılamıyor. Milyarlarca dolarlık üretim ve ihracat zararı söz konusu. Gerekçesi; İran doğal gazı kesti. Peki İran neden doğal gazı kesti diye baktığımızda; Enerji Bakanı ve Sanayi Bakanı’nın sanayicilerle paylaştığı bir bilgi var. İran, ‘hatta bir kaçak olduğunu’ söylüyor, Türkiye bu kaçağın tamiratının yaz aylarında yapılmasını istiyor, rica ediyor. Ama İran 10 günlük kesinti yapma konusunda ısrarcı oluyor. Türkiye, İran’ı ikna edemiyor. İkinci konu; İran aslında kendi iç pazarında, yani kendi ülkesinde de doğal gaza ihtiyacı olduğu için komşularına, Irak’a, Türkiye’ye yönelik kesintilere gittiği yönünde iddialar söz konusu.

Gerekçesi her ne olursa olsun Türkiye’nin bunu komşusu ile çözememiş olması, İran’ı ikna edememiş olması, çok büyük bir başarısızlıktır. Çok büyük bir sıkıntıdır. İran yönetimine yapılacak olan tamiratın yaz aylarına bırakılması konusunda Türkiye’nin sözünü dinletemiyor olması, aslında başka sıkıntıların habercisi. İran, belki de Türkiye’ye mesaj veriyor. Belki de Suudi Arabistan ile, Körfez’deki emirlikler ile swap anlaşmaları peşinde koşarken acaba Türkiye İran’ı unuttu mu? Acaba kara kışın ortasında doğal gaz tedariki konusunda yaşanacak sıkıntılar önceden hissedilerek İran’a gidilmesi mi gerekiyordu?

Gerekçe ne olursa Türkiye, İran’ı ikna etme konusunda başarılı olamamıştır. Dış politikadaki bu öngörüsüzlüğün, bu beceriksizliğin, bu başarısızlığın hesabını Türkiye’de binlerce sanayi kuruluşu çekmekte.

Neden İran ikna edilemedi? Neden yaz aylarında yapılabilecek olan bir tamirat bugün ısrarla 10 günlük kesinti ile yapılmak istenmekte? İran yönetimi bu konuda Türkiye’ye bir mesaj mı veriyor? Bu konular üzerinde düşünen yok, adım atan yok. Arabistan’da, Birleşik Arap Emirlikleri’nde, Katar’da gezen devlet yöneticilerinin aslında belki bugün Tahran’da olması gerekiyor ya da İranlı muhataplarını Türkiye’ye davet etmesi gerekiyor. Bir an önce İran ile bu sıkıntının aşılması, bir daha tekrarlanmaması için temasların yapılması gerekirken hiçbir adım atılmamakta.

"Güvence alınması gerekiyor"

Ortadaki dış politika başarısızlığının bilançosunu, cezasını maalesef vatandaşımız, üreticimiz, sanayicimiz çekmektedir. Bir an önce bu hatadan vazgeçilmeli. İran ile tüm temas yolları denenerek, bu kesintinin sona ermesi ve kış sürdüğü sürece de bir daha böyle bir kesintinin yaşanmaması için güvence alınması gerekir.”