60 yaş üstüne yeni nefes: Tazelenme Üniversitesi
Akdeniz Üniversitesi’nin 60 yaş üstü bireyler için başlattığı Tazelenme Üniversitesi, birçok ile yayıldı. Projenin ulusal bir gönüllülük hareketine dönüştüğünü belirten Gerontolog Prof. Dr. İsmail Tufan, “Türkiye yaşlanıyor. Kaliteli bir ömür için zihni yeni bilgilerle zenginleştirmek gerekiyor. Üniversite fikri buradan doğdu” diyor.
Yasemin Salih |Yasemin SALİH
Alman Gerontolog Hans Peter Tews’in yaklaşık 30 yıl önce yayımladığı “Yeryüzünü bekleyen 5 önemli gelişme”yi ortaya koyan çalışmada yaşlılığın gençleşmesinden bahsediliyor. O dönemde Alman Gerontolog, bugünleri işaret ederek diyor ki, “Bundan 30 yıl sonra 60 yaşında hayatını kaybedenler için çok gençti denilecek.”
Tews, uzun yıllardır gerontoloji akademisyenlerinin yakından takip ettiği çalışmasında başka önemli başlıkların da altını çiziyor: “Yaşlılık kadınsallaşıyor, yaşlılık tekilleşuyor, yaşlılar meslekten arındırılıyor...” Dünya çapında gerontologlara kılavuzluk yapan Hans Peter Tews’in bu çalışması, Türkiye’nin ilk 60 yaş üstü öğrencileri kabul eden üniversitesine ilham verdi. Sabancı Vakfı’nın Fark Yaratanlar Programı’na da dahil olma hakkı kazanan gönüllü hareketin kurucusu Prof. Dr. İsmail Tufan ile pandemide eve hapsolan 60 yaş üstü bireylere bambaşka bir dünyanın kapılarını açan Tazelenme Üniversitesi’ni konuştuk.
2000 yılında Türkiye’nin Gerontoloji Atlası’nı oluşturmak için bir proje başlattık. Halen devam eden bu çalışma 2023’te tamamlanacak. Pandemi çalışmayı biraz yavaşlatmış olsa da ilk aylarda önemli iki konu ile karşılaştık. Önümüzdeki dönemde Türkiye’de ileri yaş sorunu ortaya çıkacak. İkinci olarak da şunu gördük ki, zihin ne kadar beslenirse ömür de o kadar kaliteli geçiyor. Bu tespitlerden Tazelenme Üniversitesi’nin fikri doğdu. Biz bu atlası hazırlarken dokunduğumuz her 60 yaş üstü kişinin arayış içinde olduğunu gördük. Bu, zihinsel gelişim arayışıydı.
● Peki, bu üniversiteye de sınavla mı giriliyor?
Hayır elbette. Bakın bizler bugün bir refaha sahipsek, şu anda 70-80 yaşında olanların vaktiyle verdiği emekler sayesinde. Onlar çalıştı, vergilerini ödedi ve bugünkü refah oluştu. Yani onlara borçlu olduğumuzu düşünüyorum. Bu nedenle Tazelenme Üniversitesi’nde 60 yaş üstü kişilerin kişisel, zihinsel gelişimlerine uygun bir eğitim programı belirledik. Akdeniz üniversitesi çatısı altında kurduğumuz Tazelenme Üniversitesi’nde dersler saat 17’den başlıyor. Gençler dersten çıkıyor, kampüse 60 yaş üstü geliyor. Böylece iki grup bir arada oluyorlar. Dersler tamamen gönüllü öğretim üyeleriyle veriliyor. Kadın-erkek sağlığı, fizyoterapi, dermatoloji, iş güvenliği, miras hukuku, demans ve Parkinson, beslenme gibi dersleri profesörlerden dinliyorlar. Bazı dersler için 50+ programı da
oluşturduk. Çünkü bir öğrencimiz, “Keşke bunları 10 yıl önce öğrenseydim” dedi.
● Ne gibi tepkiler aldınız?
Çok büyük ilgi var. Şu anda 3 bin 900 öğrencimiz var. Pandemi yüz yüze eğitimlere ara vermemize neden oldu. Ancak koronavirüsten önce eğitimleri Akdeniz Üniversitesi’nin de dışına taşımıştık. Urla, Girne, Alanya’ya yayıldı. İstanbul Nişantaşı Üniversitesi, Mehmet Akif Üniversitesi, Alanya Üniversitesi de projeye dahil oldu. Biz aslında bir model ortaya koyduk. Bu yıl 21 Mayıs’ta projeyi Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’na devrettik. Onlar da YÖK’e devredecek. Böylece Tazelenme Üniversitesi, her ile yayılacak.
● Dünyada benzer uygulamalar var mı?
Türkiye’de 11 milyon 60 yaş üstü vatandaş var. Biz hepsine ulaşmayı hayal ediyoruz. Bu bir ulusal gönüllülük hareketi. Birçok ülkede benzer uygulamalar var. Bizim farkımız ücretsiz olması. Çünkü biz bunu bu yaş grubuna bir vefa borcu olarak görüyoruz. Uluslararası anlaşmalar da yaptık. Örneğin Belçika Saint Luce Üniversitesi’nden bir yan fl üt akademisyeni, Akdeniz Üniversitesi’ndeki meslektaşıyla birlikte orkestra kurdu.
Tazelenme Üniversitesi’nde ilgilenen öğrencilere eğitim veriyorlar. Üç ay ders alan 22 kişilik orkestrada yer alan öğrenciler birer flüt edindiler. Online dersler yapıldı. Akdeniz Tazelenme Flüt Orkestrası (ATFO) şimdi her pazar konser veriyor. Gönüllü akademisyen Leyla Bayramoğulları ile ekimden itibaren yüz yüze derslere başlanması planlanıyor.
Staj ve diploma imkanı da var
Tazelenme Üniversitesi’nde sıkı bir eğitim disiplini olduğunu belirten Prof. Dr. İsmail Tufan, okulda devam zorunluluğu olduğunun altını çiziyor. “Öğrenci hastaysa bile ancak raporla izinli sayılıyor” diyen Tufan, staj ve tez sürecinin de programa dahil olduğunu ifade ediyor. Verdiği bilgilere göre üniversitenin dördüncü yılında ilk altı ayda haftada dört gün, dörder saatlik bir staj programı var. Stajlar genellikle bir kamu kuruluşunda hizmet şeklinde oluyor. Sonrasında öğrenci tezini yazarak teslim ediyor. Diplomalar ise Veritas onaylı olarak hazırlanıyor. Tufan, “Diploma elbette bir hatıra olarak öğrenciye sunuluyor. Ancak bu diplomanın anlamı çok büyük. Öğrencilerin yaşamlarına katkısı da çok büyük” diyor.