Değişen Dünya Koşulları ve Çocuklar

Zeynep MEYDANOĞLU / Ashoka Türkiye Eş Direktörü

Dünyanın ilk ve en geniş sosyal girişimcilik platformu Ashoka sistemleri dönüştürme potansiyeline sahip sosyal girişimcileri bir araya getiren ve destekleyen küresel bir sivil toplum kuruluşu. 41 yıldır, acil toplumsal sorunlara etkin ve kalıcı çözümler getiren sosyal girişimcileri tespit ediyoruz ve onları küresel destek ağımızda buluşturarak potansiyellerini gerçekleştirmelerini ve çözümlerini yaygınlaştırmalarını sağlıyoruz. Bugün 93 ülkeden 3 bin 600’den fazla sosyal girişimci, nam-ı değer Ashoka Fellow’u, insan hakları, kalkınma, çevre, sağlık, eğitim, gençlik ve vatandaş katılımı gibi çeşitli alanlarda fark yaratıyor, sistemlerin dönüşmesini sağlıyor.

Toplumun Ar-Ge departmanı gibi çalışan sosyal girişimcilerden geleceğin şehirleri, okulları, köylerinin ipuçlarını almak mümkün. Çocuk ve gençlerle çalışan sosyal girişimcilerden, öğrendiğimiz üç önemli iç görü var;

1) çağımızın toplumsal sorunlarına sadece yetişkinlerin bulduğu çözümlerin yeterli olamayacağı,

2) çocukların ve gençlerin yarın değil bugünden, olumlu toplumsal dönüşümü başlatmalarının mümkün ve gerekli olduğu ve

3) ve bu dönüşümün mümkün olması için gereken becerilerin –empati, yaratıcı problem çözme, ekip çalışması ve liderlik - ki Ashoka’da biz onlara “fark yaratan beceriler” diyoruz, gelişmesine ve desteklenmesine alan açılması.

Doğru kaynaklarla desteklendiğinde herkes fark yaratabilir

Ashoka’nın küresel alanda çocuk, gençlik ve eğitim alanındaki çalışmalarının başlangıcı doksanların sonuna, çağımızın toplumsal sorunlarına sadece yetişkinlerin bulduğu çözümlerin yeterli olamayacağını fark etmesine dayanıyor. O dönemden bu yana çocukların ve gençlerin toplumsal sorunlara ilişkin sorumluluk alan, yenilikçi çözümler üreten, çevresine pozitif katkı sağlayan ve toplum yararı için çaba gösteren bireyler olmalarının önemini vurguluyor, alandaki çalışmalarımızı buradan hareketle yönlendiriyoruz. Küresel Ashoka ağındaki sosyal girişimcilerde tespit ettiğimiz bir örüntü var; sistem dönüşümü başlatan bu bireylerin yetişkinlikte birdenbire ve kendiliğinden fark yaratan bireylere dönüşmedikleri, bu tohumların çocukluk ve gençlik döneminde atıldığı. Ashoka Fellowlarının yüzde kırk sekizi, 21 yaşından evvel sosyal bir sorunun çözümü için harekete geçtiğini belirtiyor.

Ashoka için fark yaratma; empati sahibi olmayı; duygularının farkında olmayı; meraklı ve açık fikirli olmayı; cesur ve esnek olmayı; düşünceli ve etik davranmayı; sosyal dönüşüme katkıda bulunmayı içeriyor. Fark yaratan bireyler de pozitif değişim yaratma/yaratabilme gücüne inanan ve bu gücü dünyayı daha iyi bir hale getirmek için kullanan kişiler.

Bu beceriler son yıllarda sadece Ashoka’nın değil uluslararası örgütlerin de gündeminde geniş bir yer tutuyor. Dünya Ekonomik Forumu 2020 yılı itibarıyla eğitimde problem çözme, eleştirel düşünme, yaratıcılık, iş birliği, duygusal zekâ ve sorumluluk-karar alma becerilerinin yer bulması gerektiğini vurguluyor; OECD Education 2030 programında sosyal ve duygusal becerilere yer veriyor. Milli Eğitim Bakanlığı 2023 Eğitim Vizyonu belgesinde de akıl ve kalp bütünlüğü sağlayan bir eğitimin öneminden; eğitimi öğrenci, öğretmen, okul ve ebeveynin içinde yer aldığı bir ekosistem olarak gören bütüncül bir yaklaşım sergileme ihtiyacından ve eğitimin evrensel insanlık değerleriyle harmanlanmasından söz ediliyor. Ayrıca edinilen bilgilerin çağın ve geleceğin becerileriyle desteklenerek insanlık yararı için kullanımına da vurgu yapılıyor.

“Bir çocuğu büyütmek için koca bir köy gerekir”

Dünyada başta empati olmak üzere bu becerilerin yaygınlaşması için sayısız girişimimiz bulunuyor. Türkiye’ de ise ilk durağımız sınıflar ve öğretmenler, ikinci durağımız ise ebeveynler.

Çocukların fark yaratan bireyler olmaları için bulundukları ev, okul gibi ortamlarda ve geniş çevrelerinin desteğiyle fark yaratan becerileri edinmeleri için 2017 yılında Çocuklar için Ashoka programını başlattık. Sabancı Vakfı ortaklığında, Turkish Philanthropy Funds ve Ashoka Support Network üyesi Aslı Atay desteğiyle yürüttüğümüz Fark Yaratan Sınıflar ve Fark Yaratan Ebeveynlik projeleriyle binlerce öğretmen ve ebeveyne ulaştık. Çocukların yaşamlarında bu becerileri bütüncül olarak deneyimleyebilmesi için Anne Çocuk Eğitim Vakfı, Öğretmen Akademisi, Eğitim Reformu Girişimi, Eğitim Pedia, Öğretmen Ağı ile ortak projeler gerçekleştirdik. İlkokul öğretmenlerine çocuklarda empati, yaratıcı problem çözme, yeni liderlik ve fark yaratma konularında ürettiğimiz 200’ün üzerinde iyi uygulamayı barındıran içeriklerimiz Milli Eğitim Bakanlığı’nın dijital platformlarında yayımlanıyor. Öğretmen ve ebeveynler için çocukların fark yaratan becerilerini geliştirmek için pratik edebilecekleri yüzlerce uygulama ve fikrin yer aldığı tüm kaynağa ashoka.org web sitesinde ulaşabilirsiniz.

Değişen dünya koşullarında çocukların; bugün ve gelecekte toplumsal sorunlara ilişkin sorumluluk alan, yenilikçi çözümler üreten, çevresine pozitif katkı sağlayan ve toplum yararı için çaba gösteren bireyler olmalarını önemsiyoruz. Hepimiz bu Afrika atasözünü duymuştur; “bir çocuğu büyütmek için koca bir köy gerekir.” Çocuklara daha iyi bir dünya sunmak ancak ortak çabamızla mümkün. Her çocuğun fark yaratabileceği, içindeki fark yaratama potansiyelini dışarı çıkartabileceği bir dünya dileğiyle.