Vatandaşın borcu da arttı takibi de
Yüksek enflasyon, TL’deki değer kaybı ve ekonomide normalleşmeyle artan talep bireylerin kredi kartı ve kredili mevduat hesabının da artmasına neden oldu. Kredi kartı harcamaları 9 ayda yüzde 30,4, KMH yüzde 41,3 artarken BDDK’nın takibe atma esnekliğine rağmen bireysel kredilerde takipteki alacak miktarı da yüzde 21,88 yükseldi.
Şebnem Turhan |Şebnem TURHAN
Bu yılın başından bu yana hem ekonomide normalleşmenin etkisi hem Türk Lirası’ndaki değer kaybı hem de yüksek enflasyon bireylerin kredi kartı ve kredili mevduat hesabı harcamalarının hızla artmasına neden oldu. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) üçüncü çeyrek Fintürk verileri de her ilde bireylerin kredi kartı ve kredili mevduat hesabının büyüdüğünü ortaya koyuyor. Verilere göre 9 ayda kredi kartı harcamaları toplamda yüzde 30,44 arttı, en yüksek artış gösteren ile ise yüzde 43,44 ile Hakkari oldu. Kredili mevduat hesabı harcamaları ise toplamda yüzde 41,31 yükseldi, KMH’ta en fazla artış gösteren il ise yüzde 59,1 büyümeyle Tunceli. BDDK’nın sorunlu kredileri takibe atma esnekliğine rağmen bireylerin takipteki kredileri de hızla arttı. Takipteki krediler toplamda yüzde 21,88 olurken Hakkari’de yüzde 112,7 artış yaşandı.
BDDK eylül sonu itibariyle sorunlu kredilerin takibe atılma esnekliğinin kademeli olarak sona ereceğini açıkladı. Eylül sonuna kadar ise bankalar esnekliği kullandı. BDDK'nın 9 aylık Fintürk verileri ise bu esnekliğe rağmen bazı illerde bireysel kredilerde takibe düşen kredi miktarının 2020 yılsonuna göre ikiye katlandığını ortaya koydu.
Hakkari ve Ağrı’da iki katını aşan yükseliş
BDDK verilerine göre Hakkari'de takibe düşen alacak miktarı 2020 yıl sonuna göre yüzde 112,7 arttı, Ağrı'da yüzde 110, Muş'ta yüzde 84,5, Urfa'da yüzde 79,7, Diyarbakır'da ise yüzde 78,2 artış yaşandı takibe düşen alacaklarda. Toplam bireysel kredilerde takibe düşen kredi miktarında artış ise yüzde 21,88 oldu. En düşük artış ise Ankara'da yüzde 4, İstanbul'da yüzde 5,57 olarak hesaplandı.
2020 yılsonunda 11.6 milyar lira olan bireysel kredilerde takipteki alacak miktarı bu yılın 9 ayı sonunda 14.1 milyar liraya çıktı. Veri sadece bireysel kredileri kapsıyor. Bireysel kredi kartlarındaki takipe düşen alacak ise bu hesaba dahil değil. Takipteki alacak artışında sadece 3 ilde tek haneli büyüme yaşanırken diğer 78 ilde çift haneli artışlar gözlendi. Takibe atma süresi esnekliğinin kademeli olarak sona ermesiyle birlikte gelecek yılın ilk çeyreğinde daha yüksek artışlarla karşılaşma olasılığı yüksek.
Kredi kartı harcamaları hızlandı
TL’deki değer kaybının yanı sıra yüksek enflasyon nedeniyle alım gücü oldukça düşen vatandaşın kredi kartı ve kredili mevduat hesabı harcamaları da yükseldi. Verilere göre sektörde bireylerin kredi kartı kullanımında yılsonuna göre büyüme yüzde 30,44 seviyesinde. Öyle ki kredi kartı harcamalarında çift haneli büyüme göstermeyen il yok. En düşük artış bile yüzde 19,3 ile Kocaeli'de yaşandı. Kalan 80 ilde yüzde 20’nin üzerinde bireysel kredi harcamaları büyüme gösterdi. İllere göre bakıldığında en fazla kredi kartı harcamasının arttığı il yüzde 43,44 ile Hakkari. Hakkari'yi yüzde 42,23 ile Şırnak, yüzde 39,51 ile Van, yüzde 37,53 ile Ağrı, yüzde 37,3 ile Bitlis izledi. Takibe düşen kredilerde de ön sıralarda olan bu illerde kredi kartı harcamalarının da yükseldiği dikkat çekti.
Yine Fintürk verilerine göre kredili mevduat hesabı kullanımı da toplamda yüzde 41,31 olarak hesaplandı. KMH kullanımının en çok arttığı il yüzde 59,1 ile Tunceli oldu. Onu yüzde 54,6 ile Şırnak, yüzde 51,6 ile Kilis izledi. En düşük artış yüzde 30,3 yükseliş ile Trabzon'da yaşandı. Yani yüksek faizine rağmen bireylerin daha düşük hacimli harcamalarında KMH’a yönlendiği görüldü.
9 ayda konut kredisi yerinde saydı
BDDK Fintürk 9 aylık verilerine göre bireylerin taşıt kredisi kullanımı yılsonuna göre 23,6 artış gösterdi. Bu alanda en yüksek büyüme ise yüzde 397,3 ile yurtdışından taşıt kredisi kullanımında yaşandı. İkincilik ise yüzde 44,7 artış ile Kilis'te, Tekirdağ'da ise yüzde 41,7 büyüme var. Taşıt kredisi kullanımının 2020 yılsonuna göre gerilediği iki il ise yüzde 7,5 ile Ardahan ve yüzde 1,4 ile Elazığ oldu. Verilere göre konut kredisinde ise 9 aydaki toplam büyüme sadece yüzde 1,98 seviyesinde. Sadece yurtdışı kullnımda yüzde 108'lik bir artış dikkat çekerken Tekirdağ'da da yüzde 5,3'lük büyüme yaşandı. 35 ilde yüzde 1-4 arasında konut kredisi artışı olurken kalan 46 ilde konut kredisi harcaması 2020 yılsonuna göre geriledi.