İş Yatırım Ekonomisti Özkan: Daha cesur adımları yerel seçimlerden sonra görebiliriz

BURCU GÖKSÜZOĞLU – Finans Sohbetleri

■ Merkez Bankası’nın yeni kredi adımlarını nasıl değerlendiriyorsunuz?           

Önceden haberdar edilmiş, sinyali verilmiş kararlardı. Politika faizi çok agresif kullanılmak istenmiyor. Bunun yerine miktarsal uygulamalar ve miktarsal uygulamalar içinde de kredilerin belli kalemlerinin daha çok kısıldığı seçici bir uygulamayla kredi büyümesi baskılanmaya çalışılıyor. Bizim yıl sonu enflasyon tahminimiz yüzde 54. Bu adımlarla bunu aşağı çekmiyoruz ama enflasyonda yukarı yönlü riski biraz sınırlayacak adımlar olarak düşünüyorum.

TİCARİ KREDİ FAİZLERİ %40'A KADAR ÇIKABİLECEK

■ Kredi nakit çekim ile KMH faizleri de yükseltildi. Dolara yönelimi azaltır mı?

Hem dövize yönelimi sınırlamak, hem de buradan gelecek ilave talebi baskılamak için atılmış bir adım olduğunu düşünüyorum. İç talebi doğrudan politika faiziyle bastırmak istemiyorlar. Miktarla ve krediyle, kredi kartları nakit imkanlarının faizleriyle etkilemeye çalışıyorlar. Bunun ticari tarafta etkisi daha fazla olacak. Özellikle yüzde 1,8 referans faizi üzerinden ticari tarafta olacak sınır, bankaların ihracat ve yatırım dışında tercih ettiği ticari kredi faizlerini son politika faizinin de etkisiyle yüzde 40'a kadar artırabilmelerine imkan sağlayacak. O tarafta sıkılaşmanın daha belirgin olduğunu göreceğiz. Anlamlı adımlar olarak görüyorum. 2022'de de hiperenflasyona gitmemizi engelleyen adımlar atıldı. Bu adımlar da hiperenflasyona gitme riskini azaltıyor ama kronik enflasyon problemini çözemiyor. Katılaşmış beklentiler problemini çözemiyor. Dolayısıyla enflasyon yüksek seyretmeye devam edecek.

■ Merkez Bankası ihracatçılara yönelik adımlar da atıyor. Etkileri ne olur?         

Bir taraftan ihracatı kredi ile destekleme diğer taraftan da talebi kredi büyümesini baskılayarak, miktarını baskılayarak cari dengenin iki tarafına da etki edebilme çabası var. Benim bu yıl için cari açık tahminim 40 milyar dolar. Milli gelir tahminine oranla yüzde 4.4 civarı oluyor. Bunu şimdilik değiştirmiyorum. Zaten belli bir iyileşme öngörüyorduk. Belki verileri gördükçe oynatabiliriz. Bu krediler daha çok orta vadede 2024 cari açığı ile ilgili daha etkili olabilir. 2023'te mevcut durumu ise çok fazla değiştirmez.       

■ Selektif kredi ve miktarsal sıkılaşma, faiz artışlarını nasıl etkileyecek?         

Faiz artışları 2 ay üst üste beklentinin çok altında kalınca piyasa ve ekonomistler olarak akıllandık. Biz ağustosta 250 baz puan daha artırılıp yüzde 20 gibi daha sade bir orana çekileceğini, sonra da iki toplantıda enflasyon baskıları artarken daha sembolik ufak adımların atılmak durumunda kalınacağına inanıyoruz. Yıl sonu için yüzde 22 politika faizi tahminimiz var. Bu tahminimiz temmuz toplantısı öncesi yüzde 30'du. Beklentimizi ciddi şekilde aşağıya çektik.

■ TÜRKİYE RİSKİNİ, TL RİSKİ ALMADAN ALIN

■ Borsaya yönelik beklentiler nasıl şekilleniyor?        

Borsa için pozitif pozisyonumuzu koruyoruz. İyi bir getiri sunmaya devam edecek diye düşünüyorum. Alternatiflere baktığımızda mevduat faizleri son dönemde piyasadaki likidite fazlasıyla beraber düşüyor. Yüzde 30’un altında rakamlar görebiliyoruz. Dolayısıyla çok iyi bir alternatif yok. Yerel seçimlerden sonra Merkez Bankası'nın atacağı adımla yeniden değerlendirebiliriz ama o durumda da belki küresel risk iştahına bağlı olarak Türkiye'nin rasyonel ya da daha sıkı ortodoks politikaya dönme ihtimalini satın almak isteyenler, yabancılar borsayı yükseltebilir. Borsa yerlilerle bir süre, sonrasında belki yabancıyla bir süre gidebilir. Arada bir de Birleşik Arap Emirlikleri'nden gelen kaynağın da olumlu etkilerini görebiliriz. Bizim temel tavsiyemiz Türkiye riskini Türk lirası riski almadan alın ve de Türkiye'nin reel varlıklarına yatırım yapın. Merkez Bankası biraz daha sıkı gitseydi biz holdingleri, bankaları öne çıkarırdık. Şu an daha çok ihracatçı şirketleri öneriyoruz.       

■ Yıl sonu dolar/TL tahmininde bir değişiklik var mı?     

Kademeli artış devam edecektir diye düşünüyoruz. Enflasyonun yüksek gidecek olduğu ortam, kurun da artmaya devam etmesini gerektirir. Politika faizinin çok sert artırılmaması yerlilerde dövize yönelimi çok engellemeyecektir. Yönetim de kurun çok sabit kalmasını birkaç ay daha istemez diye düşünüyorum. Bu yolla cari dengede de adım atılıyor. İşler biraz daha iyileşiyor o tarafta. Dolayısıyla yıl sonu dolar kuru tahminimiz 32 lira.

■ ALTERNATİF ARAÇLA SONUÇ ALMAK ÇOK KOLAY DEĞİL

■ Kur, enflasyon, ücret sarmalını kırmak için ne yapmalıyız?        

Merkez Bankası'nın belli bir durgunluğu göze aldığını hissettirmesi lazım ki davranışlar biraz değişsin. Fed’de bunu görüyoruz. ABD’de enflasyon politika faizinin altına geriliyor, birçok öncü göstergede gerileme var, buna rağmen Fed elini biraz daha sıkı bağladı ve iş gücü piyasasındaki görece güçlü seyre işaret etti. Üreticiye yani fiyatlamayı yapana eğer fiyat artışını yüksek yaparsan ekonomiyi resesyona sokarım mesajını veriyor. Böyle bir ortamda üreticinin fiyatlama davranışları düzeliyor. Türkiye bunu çok net yapamadığı için enflasyonda genel bir katılaşma oluyor. Enflasyonu çok net bir şekilde düşürmek için en etkin araç politika faizi ve ekonomiye genel bir yavaşlama vermek. Beklentiler bu kadar bozulmuşken alternatif araçlarla çok fazla sonuç alamıyorsunuz. Enflasyon geriliyor ama sonra birikmiş birtakım baskılarla yeniden yükseliyor. Biraz daha cesur olmak lazım diye düşünüyorum. Bence yerel seçimlerden sonra daha net adımlar atılacaktır. Merkez Bankası'nın bugüne kadar sık kullandığı bir argüman kronik cari açığı çözecek önlemler almaktı. Bu noktada bazı adımlar atılıyor. Seçimlerden sonra eğer politika faizinde daha net adımlar atılırsa bu dönemde kurda yaşanabilecek nominal değerlenmeyi daha çok rezerv biriktirmek için kullanarak, TL'nin fazla değerlenmesini de engelleyerek cari açığı da dengede tutmanın daha olumlu olacağını düşünüyorum.

■ MB, ENFLASYON TAHMİNİNİ YÜZDE 40’A DOĞRU ÇEKEBİLİR

■ Enflasyon raporunda güçlü bir güncelleme bekliyor musunuz?         

Şu an banka ve aracı kurum ekonomistlerinin çoğu yüzde 50’nin üzerinde enflasyon beklentilerine sahip. Birçok akademisyen de yüzde 60’a işaret ediyor. Merkez Bankası çok geride kaldı. O nedenle 2023 için tahminini çok güçlü bir şekilde değiştirecektir. 3 önemli gelişme yaşandı biliyorsunuz. Biri; ilk altı ay için asgari ücret tarafında gelir artışı, resmi enflasyonun oldukça üzerinde yapıldı. Merkez Bankası, birim iş gücü maliyeti üzerinden bunu revizyonunda öne çıkaracaktır. İkincisi; kur arttı. Dolayısıyla ithal malların lira cinsi fiyatlarında bir artış oldu. Üçüncüsü; vergi artışlarının çok net doğrudan etkileri söz konusu. Bütün bunlarla ben enflasyon tahminini yüzde 40’a kadar artırabileceklerini düşünüyorum. Piyasa beklentisinin altında kalacak ama o noktada da miktarsal önlemleri öne çıkararak piyasayı ikna etmeye çalışabilirler. Bence uygulanan politikaların çoğunun yönü enflasyonu artırıcı olduğu için şu ana kadar işleri pek kolay değil. Sanki yerel seçimlerden sonra biraz daha ikna edici argümanları olabilir. Biraz daha uygun bir ortam bulabilirler. Belki politika faizinde daha net artışlara gidilebilir ama Merkez Bankası'nın enflasyon raporunda ciddi bir güncelleme olacaktır.