Değerli metallerin gizli şampiyonu!

EVRİM KÜÇÜK

Yatırımcının gözü altın ve gümüşte. Altın fiyatları bu hafta 8.5 yılın zirvesinden döndü. Diğer yandan gümüş yeniden parlamaya başladı. Platin ve paladyum da bu yılın gözde yatırım araçlarından. Ancak 2020’de değerli metallerin gizli bir getiri şampiyonu var; rodyum. Nadir bulanan ve çıkarılması maliyetli olan rodyum şu an dünyanın en değerli metali. Platin grubu metaller arasında yer alan ve başta otomotiv olmak üzere endüstrinin birçok alanında kullanılan rodyumun fiyatı bu yıl 6.000 dolardan 8.000 dolara çıkarak yüzde 30’dan fazla değer kazandı.

Birkaç ayda 10 bin 500 $ arttı

Son 12 aylık hareketine bakıldığında ise rodyum fiyatının 145 civarında yükseldiği görülüyor. Geçtiğimiz yaz 3.300 dolardan işlem görürken birkaç ay içinde 10 bin 500 dolar prim yaparak bu yılın ilkbaharda 13 bin 800 dolara kadar tırmanan rodyum şu sıralar ise 8.000 dolardan satılıyor. Altın fiyatları son 6 ayda yüzde 16, son 1 yılda ise yüzde 25 yükselerek 1.775 dolar/ons, gümüş ise son 1 yılda yüzde 18.2 değerlenerek 18 doların hemen altında işlem görüyor. 2020 başından bu yana ise rodyum yaklaşık yüzde 32 yani 1.950 dolar prim yapmış durumda. Rodyum için vadeli işlem piyasası yok, ancak Hong Kong'daki Johnson Matthey de dahil olmak üzere bu elementin işlemini yapan birkaç borsa var.

Yüzde 80’inden fazlası otomotivde kullanılıyor

En pahalı değerli metal olarak da bilenen rodyum son yıllarda endüstriyel kullanımındaki artışa karşın arz sıkıntısı nedeniyle hızlı bir yükseliş içindeydi. Özellikle Ağustos 2016 ve Ağustos 2018 arasında yüzde 200’den fazla yükselerek büyük ralli gerçekleştirmişti. Çin ve Avrupa'daki yeni otomotiv emisyon standartları, egzoz sistemlerindeki toksik gaz emisyonlarını azaltmak için katalitik konvertörlerde kullanıldığından rodyum fiyat artışından sorumlu. Rodyum kullanımının yüzde 80’inden fazlasını otomotiv sektörü gerçekleştiriyor. Otokatalistlere olan talep, özellikle son 2019’dan 2020 başlarına kadar önemli bir artış gösterdi. Yıl içinde 13 bin doların üzerine çıkan rodyum fiyatları 2017’de ortalama 1.000 doların altındaydı. Ancak rodyum; platin ve paladyumun yan ürünlerinden biri ve platin fiyatlarının görece düşük olmasının maden yatırımlarını yavaşlatması rodyum arzını kısıtlayarak fiyatların güçlenmesinde önemli rol oynadı.

Talebin son aylarda COVID-19 pandemisinden olumsuz etkilenmesine karşın, analistler otomobil üreticilerinin diğer metallere yönelmemesi halinde paladyum ve rodyum için uzun vadeli talep değişmeyeceği görüşünde.

Macquarie Group analisti Marcus Garvey, “Otomobil üreticileri paladyum ve rodyum yerine platin kullanmaya başlayabilir diyor. Fiat Chrysler gibi otomobil üreticileri, artan rodyum fiyatlarından kaynaklanan maliyetlerdeki artışı nasıl dengeleyeceklerine dair araştırma ekibi oluşturmuş durumda ancak bununla birlikte, aynı standartların elde edilmesini sağlayacak belirgin bir ikame henüz yok.

Danışmanlık şirketi Roskill’den Neal Brewster da rodyum üretiminde yıllık yüzde 1-2 artış öngördüklerini ama talepte şok bir azalma yaşanmaması durumunda 2025 yılı sonlarına kadar rodyum piyasasında açık beklediklerini söylüyor. Eğer fiyatlar yüksek kalmaya devam ederse Brewster’a göre rodyum bir yan ürün olmaktan çıkarak ana faaliyet alanı haline gelerek madencilik yatırımları çekebilir. Platinden yaklaşık 10 kat daha pahalı olan rodyum miktar olarak platinden daha küçük bir pazar olsa da parasal büyüklüğü daha fazla.

Kullanım alanı geniş

Hisselerde sert düzelme yaşandı Rodyum; platin ailesinin bir üyesi. Gümüş-beyaz metalik bir element. Paslanmaya karşı oldukça dirençli ve son derece yansıtıcıdır. Takı, saat, ayna ve arama ışıkları için bir kaplama olarak kullanılıyor. Elektrik bağlantılarında da sıklıkla kullanılıyor. Uçak türbin motorlarının üretiminde platin alaşımları da bir diğer kullanım alanı. Diğer bir kullanım nitrik asit üretimi ve organik bileşiklerin hidrojenasyonu. Ancak rodyum kullanımında aslan payı otomotiv sektöründe. Egzoz emisyonlarını kontrol etmek için platin ve paladyum ile birlikte kullanıldığı otomotiv katalizör uygulamaları rodyumdan en çok faydalanılan alan.

2025 ortasına kadar piyasa açığı sürecek

Analistlere göre, birincil rodyum madenlerinin bulunmaması, arzı sınırlamaya devam edecektir. Ayrıca, geliştirme aşamasındaki veya yatırım planlanan platin madeni projeleri nispeten düşük rodyum içeren bölgelerde. Madenlerdeki cevherinin yüzde 10'dan fazla rodyum içerebileceği Güney Afrika'nın Batı Havzası ile karşılaştırıldığında yeni projeler daha çok yüzde 5 gibi düşük rodyum ihtiva eden cevherin çıkarıldığı Rusya, Kuzey Amerika ve Güney Afrika'nın Kuzey maden kuşağında bulunuyor. Bu sebepten yakın ve orta vadede piyasada açık hikayesi sık sık gündeme gelecek. Ancak 2030’lara doğru elektrikli otomobillere yönelimin artmasıyla piyasada fazla verilmesi beklenebilir.