Cari açıkta 'revizyon' etkisi

Şebnem TURHAN

Merkez Bankası, 5 Mart’ta yaptığı duyuruda ödemeler dengesi istatistiklerinde uluslararası hizmet ticareti ve dış ticarette genel ticaret sistemine göre hesabı göz önünde bulundurarak revizyon yapacağını belirtmişti. Bu sabah açıklanan ocak ayı cari açık da revizyon sonrası ilk veri oldu.

Piyasanın 2.6 milyar dolarlık beklentilerinin aksine cari açık ocakta 1.8 milyar dolarda kaldı. Verinin beklentiden iyi gelmesinin nedeni ise revizyonlar. Ama revizyonlara rağmen piyasanın ocak ayından itibaren beklediği bozulma da başladı.

Hesapta hangi yenilikler yer alıyor

Ödemeler dengesi istatistiklerinde artık hizmetler dengesi hesabında yolcu taşımacılığı ile fikri mülkiyet hakları kullanım ücretleri, telekomünikasyon, bilgisayar ve bilgi hizmetleri, kişisel kültürel ve eğlence hizmetleri kalemleri yer alıyor. Bunlardaki gelir ve gider verileri de ödemeler dengesi hesabına dahil ediliyor.  

İki kalemde yapılan revizyon sonrasında hizmetler kalemi, 2013 yılında 9.8 milyar dolar, 2014’te 7.7 milyar dolar, 2015’te 5.4 milyar dolar, 2016’da 4.9 milyar dolar, 2017’de 6.1 milyar dolar, 2018’de 5.3 milyar dolar ve 2019’da 4.7 milyar dolar arttı.

2019 cari fazlası 6.3 milyar dolar arttı

Bunun sonucunda cari açık, 2013’te 8.4 milyar dolar, 2014’te 6.1 milyar dolar, 2015’te 5.0 milyar dolar, 2016’da 4.7 milyar dolar, 2017’de 6.0 milyar dolar ve 2018’de 7.5 milyar dolar azaldı. Cari fazla ise 2019’da 6.3 milyar dolar yükseldi.

Rakamlardaki revizyon, Merkez Bankası rezervlerinde bir değişim yaratamayacağı için net hata ve noksan kaleminin de değişmesine yol açtı. Böylece, net hata noksan kalemi 2013’te 10.5 milyar dolar, 2014’te 5.3 milyar dolar, 2015’te 3.4 milyar dolar, 2016’da 4.3 milyar dolar, 2017’de 6.6 milyar dolar, 2018’de 10.6 milyar dolar ve 2019’da 7.4 milyar dolar azaldı.

Dış ticaret açığında 1.9 milyar dolar artış

Merkez Bankası’nın açıkladığı verilere göre ocakta cari açık 1 milyar 528 milyon dolar artarak 1 milyar 804 milyon dolara yükseldi. 12 aylık cari denge ise 6 milyar 494 milyon dolar fazla verdi. Ocakta, dış ticaret açığı geçen yılın aynı ayına göre 1 milyar 994 milyon dolar arttı ve 3 milyar 245 milyon dolara yükseldi. Bu yükseliş revizyona rağmen gerçekleşti ve 1.8 milyar dolarlık cari açık verilmesinde en etkili kalem oldu.

Altın ve enerji hariç cari işlemler hesabı ise, 2019 Ocak ayında 3 milyar 409 milyon dolar fazla vermişken, bu ayda 3 milyar 220 milyon dolar fazla verdi. Hizmetler dengesi kaynaklı girişler bir önceki yılın aynı ayına göre 78 milyon dolar artarak 1 miyar 586 milyon dolar oldu.

Turizm sezonunun tamamlanmasının ardından seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler, bir önceki yılın aynı ayına göre 112 milyon doları tutarında artarak 1 milyar 100 milyon dolar olarak belirlendi.

Yabancı ocakta da satışa devam etti

Doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler, geçen yıla göre 26 milyon dolar azaldı 765 milyon dolar oldu. Portföy yatırımları 1 milyar 222 milyon dolar net çıkış kaydetti. Alt kalemler itibarıyla incelendiğinde, yabancıların hisse senedi piyasasında 333 milyon dolar ve devlet iç borçlanma senetleri piyasasında 498 milyon dolar net satış yaptığı görüldü. Yurt dışındaki tahvil ihraçlarıyla ilgili olarak bankalar 234 milyon dolar net borçlanma yaptı.

Rezervlerde 2.9 milyar dolar azalma

Yurtdışından sağlanan kredilerle ilgili olarak; bankalar ve diğer sektörler sırasıyla 1 milyar 503 milyon dolar ve 219 milyon dolar net geri ödeme, hükümet ise 4 milyon dolar net kullanım gerçekleştirdi. Resmi rezervlerde bu ayda 2 milyar 934 milyon dolar azalma gözlendi. Analistler şubat ayında da rezerv kaybının devam edebileceğine dikkat çekti.