Borsada yabancı takası dip seviyede

ŞEBNEM TURHAN

Borsa İstanbul endeksleri bir ileri bir geri sert hareketlerine devam ederken yabancıların hisse senedi piyasasındaki takas adedi oranı yüzde 16,74 ile tarihi en düşük seviyeye geriledi. Yabancıların endeksteki payı da yabancı ağırlıklı hisseler dahil olmak üzere yüzde 37,93 seviyesine indi. Yabancı yatırımcıların bu yıl 4 Ekim ile biten haftaya kadar hisse senedinde 2 milyar 260 milyon dolarlık son 1 yıllık süre zarfında ise 471.5 milyon dolarlık hisse senedi satışı yaptıkları hesaplandı. Öte yandan borsada toplam yatırımcı sayısı da 7.11 milyon ile bu yılın en düşük seviyesine indi. Borsa İstanbul BİST 100 endeksi yılbaşından bu yana sadece yüzde 18,04 yükseldi ve enflasyon karşısında reel kayıp yaşatıyor yatırımcısına. Öyle ki halka arz endeksinin yılbaşından bu yana nominal kaybı bile yüzde 3,27 seviyesinde bulunuyor. Bankacılık endeksi yüzde 45 üzerinde nominal yükseliş yaşasa da son haftalardaki volatil seyir bankacılık endeksini de olumsuz etkiliyor. Borsa İstanbul endekslerinin geçen yıllara göre daha zayıf bir performans izlemesinin en büyük nedenlerinden biri likidite eksikliği. Bu likidite eksikliğinin bir tarafı bir türlü hisse senedi piyasasına girmeyen yabancı yatırımcıdan kaynaklanırken bir tarafı da risksiz sabit getirili yatırım enstrümanlarına yönelimden kaynaklandı.

Yabancı yatırımcı oranı yüzde 37,93

BİST100 endeksi önce 10 bin puanın altına ardından 9 bin puanın da aşağısına gerilerken hisse senedi piyasasında yabancı takas oranı da düşüş eğilimini sürdürüyor. Verilere göre borsada yabancıların toplam takas içinde adet olarak oranı dün itibariyle yüzde 16,74 ile tarihi en düşük seviyesini gördü. Yabancı yatırımcı 26 Temmuz 2007'de yüzde 60,03 ile takas adeti içinde oransal en büyük paya sahipti. 2023 Haziran'ından sonra ekimde yabancının takas oranındaki payı yüzde 16,8'in altına geriledi. Takas adedindeki payı yüzde 30'un altında Eylül 2020'de inen yabancı yatırımcı yüzde 20'nin altına ilk kez Nisan 2022'de düştü. 2023 boyunca da gerileme devam etti. Yabancının borsadaki hacimsel oranı ise yabancı payının yüksek olduğu hisseler dahil yüzde 37,93 seviyesine indi. Bu yılbaşına göre yüzde 0,21 düşüş yaşandı. Piyasa uzmanlarına göre hisse senedi piyasasında hikayenin değişmesi için yeni bir katalizöre ihtiyaç var. Yıl boyunca not artırımları, dezenflasyon sürecinin başlayacağı ve sıkı para politikasıyla desteklense de yabancı yatırımcı bir türlü hisse senedi piyasalarına istenilen girişi yapmadı. Uzmanlar yeni katalizörün politika faizi indirimleri olabileceğine işaret ederken bunun başlaması için de daha zaman olduğuna dikkat çekti.

Enflasyonla mücadele başarısı önemli

Bir yandan yabancının hala uygulanan ekonomi politikalarına siyasi desteğin devam edeceğine ilişkin inancı sorgulamayı sürdürdüğünü belirten piyasa uzmanları enflasyonla mücadelenin ise istenilen hızda gitmediğine vurgu yaptı.

Uzmanlar TÜİK’in açıklamaya başladığı arındırılmış aylık enflasyon verilerinin 2018 kur şokuna kadar yüzde 1’in altında bir seyir izlediğini kur şokundan sonra artışa geçtiğini ancak politika faizinde indirimin başlamasıyla birlikte ise iki yıl boyunca yüzde 4,3 yıllık ortalamaya fırladığına dikkat çekti. Uzmanlar Merkez Bankası’nın uyguladığı politikalarla bu oranın bu yıl ortalama yüzde 3,5’e indirildiğini aylık bazda iyileşme yaşandığını ancak Merkez Bankası’nın da indirim için bu oranın yüzde 2,5 ve altını hedeflediğini söyledi. Merkez Bankası’nın bu yılın son çeyreği için aylık yüzde 1,5 hedeflediğini ve bu hedefin iddialı olduğunu belirten uzmanlar enflasyonla mücadelede en zor dönemin ise 2025 ile birlikte başlayacağını dile getirdi. Baz etkisinin ortadan kalkmasıyla birlikte enflasyonu kalıcı olarak yüzde 20’nin altına düşürmenin zor olduğunu söyleyen uzmanlara göre bu iş çok sabır ve kararlılık istiyor.

Bu arada Borsa İstanbul’da yılın üçüncü çeyreğine ilişkin bilanço dönemi de başladı. Uzmanların beklentisi ikinci çeyrekteki gibi üçüncü çeyrek bilançolarının da ekonomideki zayıflamaya işaret etmesi yönünde şekilleniyor. Uzmanların verdiği bilgiye göre bazı sektör ve şirketlerde ikinci çeyrekten bile kötü rakamlar da görülebilecek. İç talep çok ciddi hız kesmese de yavaşlamanın etkilerinin görülmeye başladığı bir dönemde olduğumuzu söyleyen uzmanlar borsada yaşanan fiyatlamaların ise düzgün oluşmadığı yönünde birleşiyor.

■ Morgan Stanley bankacılık için cazip seviyeyi bekliyor

Morgan Stanley ekonomistleri Hande Küçük ve Nida Iqbal'in yayımladıkları bir notta, "Türk bankaları için marjlarda dönüm noktası hikayesi devam ediyor ancak bu durum daha da ileriye itildi, bu yüzden daha cazip bir giriş noktası bekliyoruz" değerlendirmesini yaptı. Merkez Bankası'nın enflasyonu düşürmeye odaklanmasının, 3. çeyrekte daha sıkı makroekonomik ihtiyati tedbirlerin getirilmesi anlamına geldiği belirtilen notta, daha yüksek rezerv gereksinimlerinin marj görünümünü etkilediği kaydedildi. Ocak ayından itibaren art arda 250 baz puanlık faiz indirimleri öngören Morgan Stanley ekonomistleri TCMB'nin politika faizini mart ayına kadar yüzde 42,5'e ve haziran ayına kadar da yüzde 35'e çekeceğini tahmin etti. Yayımlanan notta, sonrasında gevşeme döngüsünün daha küçük adımlarla devam etmesini ve gerçekleşen enflasyona göre reel faiz oranlarının yaklaşık yüzde 3 olmasını bekledikleri belirtildi. Notta Morgan Stanley ekonomistleri, Türk bankaları için 2025-2026 net gelir tahminlerini ortalama yüzde 19 oranında düşürdü. Son olarak yayımlanan notta, Türk lirasının yıl sonunda dolar karşısında 36 seviyesindeki önceki tahminin üstünde güçlenme riski olduğunun altı çizildi. Bankanın Dolar/TL için 2025 yıl sonu beklentisi de 45 olarak kaydedildi.

■ TCMB PPK’dan beklenti pas geçmesi

Merkez Bankası Para Politikası Kurulu bugün ekim ayı kararını açıklayacak. Anket sonuçlarına göre piyasada yüzde 50 olan politika faizinde değişiklik beklenmiyor. Reuters’in anketinde soruya cevap veren 34 kurumun tamamı TCMB'nin politika faizini yüzde 50 seviyesinde sabit bırakmasını bekliyor. Ankete göre 2024 sonuna ilişkin politika faizine ilişkin medyan beklenti ise yüzde 47,5 seviyesinde. Reuters anketi faiz indirimlerinin büyük bölümünün önümüzdeki yıl yapılacağını gösteriyor. Reuters anketine göre TCMB'den 2025 sonuna kadar 2 bin baz puan faiz indirimi bekleniyor. Tahminlerin medyanına göre birinci çeyrekte politika faizi yüzde 42,50 seviyesine, ikinci çeyrekte ise yüzde 35 seviyesine inecek. Üçüncü çeyrekte TCMB'nin faiz indirim döngüsünün sonlanacağını öngören ekonomistler politika faizinin yüzde 30 seviyesine çekileceğini ve 2025 sonuna kadar bu seviyede kalacağını tahmin ediyor.