Borsada kredili işlem ikiye katlandı

Şebnem TURHAN

Yerli yatırımcı pandemi ile birlikte tüm dünyada olduğu gibi borsaya ilgisini arttırdı. Geçen yıl boyunca her ay yeni bir rekor kıran yerli yatırımcı sayısı Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) verilerine göre 12 Mart itibariyle hisse senedi yatırımcı sayısı 2 milyon 189 bin 16 kişiye ulaştı. Öyle ki MKK bünyesinde saklanan toplam menkul kıymet değerinin yüzde 80’ini de hisse senedi piyasası oluşturuyor. Sermaye piyasalarının gelişmesi ve tabana yayılması için çok güzel haber. Ancak Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği’nin raporu bir soruna dikkat çekiyor. TSPB raporuna göre 2020 yılının 9 aylık verilerine göre hisse senedi piyasasında kredili işlem hacmi 5.8 milyar liraya yükseldi. 2019 yılının tamamında bu hacim 2.8 milyar liraydı. Yani kredili işlem hacmi ikiye katlandı. Kredi kullanan hesap sayısı ise 11 bin 895 bin iken 2019 yılının tamamında 2020’nin 9 aylık döneminde 21 bin 481 kişiye ulaştı. Yine ikiye katlanan oranla karşı karşıyayız. Borsanın yönü yukardayken kredi kullanan yatırımcılar çok da zorda kalmazken yönü aşağıya çevirdiğinde en fazla canı yananlar da kredili işlem yapanlardan oluyor.

Hisse senedi piyasasında yatırım yapmak için belli limitler ve faiz oranları çerçevesinde aracı kurumlar yatırımcıların kredi kullandırıyor. Kredi limiti sizin hisse senedi piyasasında ve diğer yatırım araçlarındaki varlığınıza göre belirlenirken faiz oranı için de genelde Borsa İstanbul Borçlanma Araçları Piyasası/ Repo-Ters

Repo Pazarı’nda oluşan en kısa vadeli repo işlemlerinin ağırlıklandırılmış ortalama faizi ile Merkez Bankası haftalık repo borç verme faiz oranlarının karşılaştırılması ile tespit edilecek en yüksek faiz oranının ikiye çarpılmasıyla bulunuyor. Bu da en az yüzde 35 faiz uygulandığını ortaya koyuyor. Ve bu faiz günlük olarak işliyor ve hesabınıza yansıtılıyor.

Bazı aracı kurumlar 1 milyon liraya kadar onaysız kredi limiti oluşturuyor ve yatırımcının varlığının 5 katına kadar kredi limiti tanımlayabiliyor. Bazı kurumlar da hesap açılışında özkaynak oranı olarak yüzde 50'yi kullanıyor. Kredi kullanımı boyunca da özkaynak sürdürme teminatı da yüzde 35 olarak belirleniyor.

Aracı kurumların kârı katlandı

TSPB verilerine göre aracı kurumların 2020 yılının ilk 9 ayındaki gelirleri 5 milyar 654 miyon lira oldu ve 2019'un tamamındaki 4 milyar 264 milyon liralık geliri aştı. Faaliyet karı 3 milyar 440 milyon lira olan aracı kurumların 2019'un tamamındaki faaliyet kari 1 milyar 842 milyon lira idi. Net kar ise 2020'nin ilk 9 ayında 3 milyar 27 milyon lira ile 2019'un tamamındaki 1 milyar 728 milyon lirayı neredeyse ikiye katladı. Aracı kurumların komisyon gelirleri de 3.5 milyar liraya ulaşarak 2019'un tamamındaki 1.9 milyar lirayı aştı.

Takasbank Temmuz 2020’de yerli yatırımcının büyük talebi ve aracı kurumların yeni yatırımcılara istekleri doğrultusunda kredi kullandırmasını göz önüne alarak aracı kurumlara sağladığı finansmanda kredi oranlarını artırmıştı. Takasbank aracı kurumlara kullandırdığı kredinin gecelik faiz oranını 375 baz puan artırarak yüzde 12’ye çıkarmıştı. O dönem analistler, değişiklik ile son aylarda hızla artan yurtiçi bireysel yatırımcıların kredili hisse senedi alımlarının azaltılması amaçlandığını kaydetmişti.