ABD-Çin gerilimi risk iştahını baltalıyor

HİLAL SARI

Geçen yıl tarihi ilk faz ticaret anlaşmasını imzalayan ABD-Çin arasında COVID-19 sonrası tekrar yükselen gerilim küresel piyasalardaki risk iştahını baltalıyor. ABD’nin 35 ülkenin dahil olduğu ve taraf ülkelerin birbirleri hava sahasında silahsız gözlem uçuşları yapmasına imkan veren Açık Semalar anlaşmasından çekilmesi de jeopolitik endişeleri artırarak piyasalardaki düşüşte etkili oldu.

OANDA kıdemli piyasa analisti Edward Moya, "Yatırımcılar ekonomilerin yeniden açılması konusundaki iyimserliğin kaybolmaya başladığına ve odağın tekrar dünyanın en büyük iki ekonomisine çevriliyor olmasına dair endişe taşıyorlar," dedi.

Endeksler kırmızıya boyandı

Çinli şirketlerin ABD borsalarına kota olmasını zorlaştıracak yasanın hem Cumhuriyetçiler hem de Demokratlar tarafından desteklenerek onaylanması ardından Çin’in Hong Kong’daki etkisini artırmayı hedefleyen yeni güvenlik yasasını devreye sokacağını duyurması Hong Kong borsası HSI başta olmak üzere tüm endeksleri kırmızıya boyadı.

HSI’de yüzde 5,56’lık düşüş

Yeni güvenlik yasası haberleriyle Hong Kong borsası yüzde 5,56 düşerken, Şangay yüzde 2’ye yakın değer kaybetti. Hong Kong merkezli HSBC hisseleri Hong Kong borsasında yüzde 7’ye yakın düştü. Avrupa’da endeksler açılışta yüzde 1,5’in üzerinde düştükten sonra karışık seyretti. ABD

Piyasa asıl sorumluyu merak ediyor

OANDA’dan Moya, "Herkes Çin ve ABD arasında koronavirüsün asıl sorumlusunun kim olduğuna ve hangi tarafın ticaret anlaşmasına daha çok riayet ettiğine dair süren tartışmaya odaklanmış durumda," diye belirtti.

Büyüme hedefi bu yıl yok

COVID-19 nedeniyle her yıl martta yapılamayan Çin Ulusal Kongresi dün yoğun bir gündemle başladı ve bu yıl sayısal GSYH hedefi açıklanmayacağı duyuruldu. Kongre 9 milyondan fazla istihdam yaratmanın ve daha fazla hükümet harcaması yapmanın sözünü verdi. İlk çeyrekte yüzde 6,8 daralan Çin için birçok kuruluş yüzde 2’nin altında bir büyüme öngörüyor.

Trump’tan misilleme tehdidi

Geçen hafta Huawei gibi Çinli şirketlere çip satışlarını sınırlandırarak teknoloji ticaretinde gerilimi yükselten ABD, borsalara ilişkin kısıtlayıcı düzenleme sonrası şimdi de Hong Kong konusunda söylemini sertleştiriyor. Hong Kong güvenlik yasası sonrası ABD Başkanı Donald Trump konuya müdahil oldu ve ‘eğer plan uygulanırsa’ Washington’un buna çok sert bir şekilde tepki vereceğini söyledi. Geçen yıl tartışmalı bir suçlu iadesi yasası sunulduğunda Özel İdari Bölge’de 1997’de Beijing yönetimine girmesinden bu yana en büyük gösteriler patlak vermişti. Bu yeni yasanın da, Çin’in ana kıtada kullandığı istihbarat teknolojilerini Hong Kong’da da kullanarak özgürlükleri kısıtlayabileceği endişesiyle benzer kitlesel protestolara neden olabileceği belirtiliyor. Bloomberg’deki bir habere göre Hong Kong’da internet kullanımını Çin’den gizlemeyi hedefleyen VPN uygulamalarının indirilme sayısında şimdiden artış görüldü.

DSÖ’de ‘soruşturma’ değil ‘değerlendirme’ olacak

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) yıllık toplantısında aralarında Çin’in olduğu fakat ABD’nin olmadığı 200’e yakın ülke DSÖ’nün COVID-19 salgınını yönetimi konusunda uluslararası bağımsız bir değerlendirme yapılması kararını verdi. Basına ‘soruşturma’ olarak yansıyan tasarıya Türkiye ve Avrupa Birliği de destek vermişti. DSÖ’nün websitesinde de yayınlanan belgenin orjinaline göre bu öneri DSÖ’nün salgınla mücadele tecrübelerinin değerlendirilmesi için sunuldu. Değerlendirmenin DSÖ’nün üye ülkelerle istişareleri sonucunda, adım adım, tarafsız, bağımsız ve kapsamlı bir şekilde yapılacağı vurgulandı. Tasarı DSÖ’nün değerlendirmedeki liderlik rolüne vurgu yapıyor ve Çinli yetkililer bunun herhangi bir ülkenin suçunu aramaya yönelik bir soruşturma olmadığına dikkat çekiyor.