Pamukta ürküten iklim senaryosu

Evrim KÜÇÜK

Pamuk, dünyanın en önemli emtia ürünlerinden birisi. Tekstil endüstrisinde kullanılan tüm elyafın yaklaşık yüzde 31'i pamuktan üretiliyor ve dünyada toplam ekilebilir arazinin yüzde 2.5'inden fazlası pamukla kaplı. Yıllık olarak bakıldığında 80 ülkede yaklaşık 32 milyon hektar arazide yaklaşık 26 milyon ton pamuk üretiliyor. Küresel pamuk ihracatının yıllık büyüklüğü Uluslararası Ticaret Merkezi’ne (ITC) göre 50 milyon dolar. Bu sektör ayrıca 250 milyonu pamuk işleme alanında çalışan ve 100 milyon çiftçi ve yetiştirici olmak üzere 350 milyon insanın geçimini doğrudan destekliyor. Ancak küresel ekonomi için bu denli önemli olmasına rağmen araştırmalar pamuğun geleceğinin giderek artan bir belirsizlikle karşı karşıya olduğunu gösteriyor.

Karbon emisyonları artmaya devam ederse, dünyada pamuk üretimi yapılan bölgelerinin yarısının 2040 yılına kadar ciddi iklim riskleriyle karşı karşıya kalacağı uyarısı yapılıyor. Türkiye; özellikle orman yangını, kuraklık ve aşırı yağış nedeniyle artan iklim riskine maruz kalıyor.

Pamuk üretimine yönelik iklim risklerini analiz eden bir rapora göre karbon emisyonları yüksek kalmaya devam ederse, pamuk üreticileri yüksek sıcaklıklara su seviyelerinde değişiklikler e aşırı hava olaylarıyla mücadele etmek zorunda kalacak.

Türkiye orman yangınları ve kuraklık nedeniyle pamuğundan olabilir

‘Forum for the Future’ ve Laudes Vakfı tarafından desteklenen Pamuk 2040 İnisiyatifi’nin hazırladığı analiz, 600 milyar dolarlık tekstil sektörünün kullanılan tüm hammaddenin yüzde 31’ini oluşturan pamuk sektörüne yönelik uyarılarda bulunuyor. Analizde şunlar söyleniyor:

• En kötü iklim senaryosuna göre, tüm küresel pamuk yetiştiren bölgeler 2040 yılına kadar en az bir iklim tehlikesinden kaynaklı riske maruz kalacak.
• En fazla pamuk üreten altı ülkenin tamamı yani Hindistan, ABD, Çin, Brezilya, Pakistan ve Türkiye; özellikle orman yangını, kuraklık ve aşırı yağış nedeniyle artan iklim riskine maruz kalıyor.
• Genel olarak en yüksek iklim riski dünyanın iki bölgesi için öngörülüyor; Kuzey Sudan ve Mısır dahil olmak üzere Kuzeybatı Afrika ile Batı ve Güney Asya.
• Pamuğun ısı stresine maruz kalması (40°C'nin üzerindeki sıcaklıklar), pamuk yetiştirme bölgelerinin yüzde 75'inde artan bir risk olacak ve bu risk bölgelerin yüzde 5’inde yüksek veya çok yüksek derecede hissedilecek.
• Küresel pamuk yetiştirme bölgelerinin yüzde 40'ında, pamuk yetiştirme için optimum sıcaklık aralığının ötesine geçen sıcaklıklar nedeniyle, pamuk üretim mevsiminde bir daralma yaşayacağı tahmin ediliyor.
• 2040 yılına kadar dünyanın pamuk yetiştirilen bölgelerinin yüzde 20'si akarsu taşkınları riskine ve pamuk yetiştirilen bölgelerin yüzde 30'u heyelanlardan kaynaklanan risklerle karşı karşıya kalacak.
• Pamuğun yüzde 60'ı rüzgar hızındaki artıştan olumsuz etkilenecek, yüzde 10’u da fırtına riskine maruz kalacak.

Fiyatlar 3 yılın zirvesinde

Pamukta görünümü kısa ve orta vadede COVID-19 belirlemeye devam ediyor. 2020’de pandemi kaynaklı ekonomik bozulmanın, hükümetlerin teşvikleri sayesinde beklendiği kadar kötü olmaması nedeniyle güç bulan pamuk fiyatları, arzın azalması ve tekstil endüstrisinden gelen taleple yükseliyor. Birçok ülkede pandemiden çıkış çabalarının hızlanmasıyla fiyatlar 2018 yılından bu yana en yüksek seviyeye çıktı. Son 1 ay içinde fiyatlarlar yüzde 5 ve yılbaşından bu yana yüzde 22 yükselerek 96 sent/lb seviyesine yaklaştı. Dünya pamuk stoklarının 2021/22 sonunda üç yılın en düşük seviyesi olan 89.3 milyon balya olacağı tahmin ediliyor. Elverişli hava koşulları ve artan üretim alanı nedeniyle ABD, Brezilya, Avustralya ve Pakistan’da yüksek pamuk verimi öngörülüyor ve küresel üretimin 118.9 milyon balya ile yüzde 5 artması bekleniyor ancak yine de 2019 rekor seviyelerinin altında kalacağı tahmin ediliyor. Artan işgücü maliyetleriyle endüstrinin daha az rekabetçi hale gelmesi nedeniyle Çin’de üretimin düşeceği tahmin ediliyor.

Fiyatlar 97 sentin üzerine çıkabilir

ABD Tarım Bakanlığı (USDA) raporunda, “Stoklarda gerileme yaşanacak ancak artan pamuk talebinin devam etmesi bekleniyor. Bunun da 2021-22 döneminde küresel pamuk fiyatlarını mevcut seviyelerin üzerine çıkarma potansiyeli bulunuyor” dedi. USDA, stokların 2021/22 sonunda 89.3 milyon balya ile son 3 yılın en düşük seviyesine inebileceğini bildirdi. 2021/22’de endüstriyel talepteki büyümeyle arz-talep dengesinde sıkışıklık yaşanabileceği, özellikle Batı’nın talebinin güçlü olması ve gevşek para politikalarının spekülatif yatırımları desteklemeye devam etmesi nedeniyle fiyatların yüksek kalması bekleniyor. Walletinvestor’da yapılan tahminlere göre, pamuk vadeli işlemlerinin bu ay 96-97 sent aralığına çıkabilir.